Là huyện vùng thấp của tỉnh Hà Bình, Kim Bôi chủ yếu có người dân tộc Mường sinhsống. Nơi đây có những nét văn hóa rất đặc biệt và đã sớm trở thành tâm điểm chú ý du khách đến tham quan du lịch.
Đến với vùng đất Mường Động không chỉ nghỉ dưỡng, tham quan, du khách cònđược thưởng thức hương vị của cơm Lam - món ăn truyền thống dân dã, mang tínhđặc trưng của ẩm thực nơi này.
Theo các cụ già trong Mường, trước kia người dân Mường Động còn đói khổthường phải đi rừng, đi nương từ tờ mờ sáng đào củ sắn, củ mài về ăn, thậmchí phải ngủ lại trong rừng.
Do đó người dân đã sáng tạo ra việc dùng ống tre, ống nứa rồi cho gạo vào trongđem nướng trên lửa cho đến khi gạo trong ống chín thành cơm. Khi ăn, cơm có vịngọt, bùi có hương thơm đặc trưng của tre, nứa non và gọi đó là cơm Lam.
Nguyên liệu làm cơm Lam gồm có gạo nếp (loại nếp cái hoa vàng hay nếp nương),ống tre, nứa cắt ngắn thành từng đốt có mấu, dài khoảng 20-30 cm.
Loại ống tre phải là cây tươi, không được già hoặc non quá, vì khinướng trên lửa ống cơm sẽ bị héo, khô và bị cháy.
Đặc biệt, loại cây bánh tẻ sẽ có nước ở trong từng đốt ống, người ta sử dụngluôn thứ nước đó để nướng cơm thì cơm mới có vị thơm, ngọt riêng biệt.
Gạo được ngâm khoảng 8-12 tiếng để cho hạt gạo mềm, dễ chín, cho vào trong ốngrồi nén thật chặt, lấy lõi ngô, lá chuối hoặc mẩu mía nút kín đầu còn lại và đemxếp lên một chiếc kiềng.
Khi nướng phải nướng bằng than củi và xoay đều những ống cơm, nếu thấy mùi thơmtừ ống Lam bay ra lúc đó là cơm đã chín đều. Sau đó, chẻ bỏ lớp vỏ cứng bênngoài rồi bóc từng miếng vỏ sao cho vẫn giữ được lớp màng bọc xung quanh, nhưvậy cơm Lam mới thực sự ngon.
Cơm có thể ăn với thịt gà, thịt lợn rang băm nhỏ, măng chua… nhưng ngon nhất vẫnlà chấm với muối vừng.
Trong tập quán của người Mường Hoà Bình nói chung và người dân Mường Động nóiriêng, thường thì người đàn ông là người đảm nhận việc chế biến các món ăn tronggia đình. Nhưng với món cơm Lam ở Mường Động thì cả phụ nữ, đàn ông và trẻ emđều biết làm.
Ngày nay, cuộc sống của người dân Mường Động đã có nhiều thay đổi, nhưng họkhông làm mai một đi món ăn dân dã từ ngàn xưa mà thay vào đó, cơm Lam đã trởthành món ăn thường xuyên của mỗi gia đình.
Đồng thời, nó còn mang lại lợi ích về kinh tế cho hàng trăm hộ gia đình trêntuyến điểm tham quan, du lịch và các khu nghỉ dưỡng phong phú của huyện Kim Bôi(Hòa Bình) như: Khu du lịch Suối khoáng, Cửu Thác, Thác Mặt Trời, khu Resort…
Bà Bùi Thị Diển là một trong những hộ gia đình sản xuất cơm Lam có tiếng ở xómMớ Đá, xã Hạ Bì, nơi có khu du lịch nước khoáng huyện Kim Bôi tâm sự: Từ khi khunghỉ dưỡng Suối khoáng đi vào hoạt động đến nay, lượng du khách đến tham quannghỉ dưỡng ngày càng đông.
Gia đình bà cũng có một cơ sở kinh doanh ăn uống nhỏ ở gần khu du lịch nên mỗikhi du khách đến đặt cơm, bà thường làm cơm Lam - món ăn đặc trưng của ẩmthực Mường Động để mời khách thưởng thức.
Khách ăn thấy ngon và muốn mua. Dần dần nhu cầu thưởng thức món cơm Lam MườngĐộng ngày càng nhiều nên gia đình mở rộng sản xuất. Trung bình mỗi ngày, giađình bán cho du khách trên 200 ống cơm Lam, mỗi ống là 5.000 đồng.
Ngoài ra, gia đình còn nhận được đơn đặt hàng từ các cơ sở kinh doanh ăn uốngquanh khu vực, trong huyện, thành phố Hòa Bình và Hà Nội nên thu nhập từ sảnxuất cơm Lam cũng đem lại thu nhập cho gia đình khoảng 100 triệu đồng/năm.
Giờ đây, cơm Lam không chỉ làm phong phú nền ẩm thực của người Mường Động mà nócòn góp phần quảng bá văn hóa Mường Hòa Bình nói chung huyện Kim Bôi nói riêngtới du khách khi đến tham quan du lịch./.
Đến với vùng đất Mường Động không chỉ nghỉ dưỡng, tham quan, du khách cònđược thưởng thức hương vị của cơm Lam - món ăn truyền thống dân dã, mang tínhđặc trưng của ẩm thực nơi này.
Theo các cụ già trong Mường, trước kia người dân Mường Động còn đói khổthường phải đi rừng, đi nương từ tờ mờ sáng đào củ sắn, củ mài về ăn, thậmchí phải ngủ lại trong rừng.
Do đó người dân đã sáng tạo ra việc dùng ống tre, ống nứa rồi cho gạo vào trongđem nướng trên lửa cho đến khi gạo trong ống chín thành cơm. Khi ăn, cơm có vịngọt, bùi có hương thơm đặc trưng của tre, nứa non và gọi đó là cơm Lam.
Nguyên liệu làm cơm Lam gồm có gạo nếp (loại nếp cái hoa vàng hay nếp nương),ống tre, nứa cắt ngắn thành từng đốt có mấu, dài khoảng 20-30 cm.
Loại ống tre phải là cây tươi, không được già hoặc non quá, vì khinướng trên lửa ống cơm sẽ bị héo, khô và bị cháy.
Đặc biệt, loại cây bánh tẻ sẽ có nước ở trong từng đốt ống, người ta sử dụngluôn thứ nước đó để nướng cơm thì cơm mới có vị thơm, ngọt riêng biệt.
Gạo được ngâm khoảng 8-12 tiếng để cho hạt gạo mềm, dễ chín, cho vào trong ốngrồi nén thật chặt, lấy lõi ngô, lá chuối hoặc mẩu mía nút kín đầu còn lại và đemxếp lên một chiếc kiềng.
Khi nướng phải nướng bằng than củi và xoay đều những ống cơm, nếu thấy mùi thơmtừ ống Lam bay ra lúc đó là cơm đã chín đều. Sau đó, chẻ bỏ lớp vỏ cứng bênngoài rồi bóc từng miếng vỏ sao cho vẫn giữ được lớp màng bọc xung quanh, nhưvậy cơm Lam mới thực sự ngon.
Cơm có thể ăn với thịt gà, thịt lợn rang băm nhỏ, măng chua… nhưng ngon nhất vẫnlà chấm với muối vừng.
Trong tập quán của người Mường Hoà Bình nói chung và người dân Mường Động nóiriêng, thường thì người đàn ông là người đảm nhận việc chế biến các món ăn tronggia đình. Nhưng với món cơm Lam ở Mường Động thì cả phụ nữ, đàn ông và trẻ emđều biết làm.
Ngày nay, cuộc sống của người dân Mường Động đã có nhiều thay đổi, nhưng họkhông làm mai một đi món ăn dân dã từ ngàn xưa mà thay vào đó, cơm Lam đã trởthành món ăn thường xuyên của mỗi gia đình.
Đồng thời, nó còn mang lại lợi ích về kinh tế cho hàng trăm hộ gia đình trêntuyến điểm tham quan, du lịch và các khu nghỉ dưỡng phong phú của huyện Kim Bôi(Hòa Bình) như: Khu du lịch Suối khoáng, Cửu Thác, Thác Mặt Trời, khu Resort…
Bà Bùi Thị Diển là một trong những hộ gia đình sản xuất cơm Lam có tiếng ở xómMớ Đá, xã Hạ Bì, nơi có khu du lịch nước khoáng huyện Kim Bôi tâm sự: Từ khi khunghỉ dưỡng Suối khoáng đi vào hoạt động đến nay, lượng du khách đến tham quannghỉ dưỡng ngày càng đông.
Gia đình bà cũng có một cơ sở kinh doanh ăn uống nhỏ ở gần khu du lịch nên mỗikhi du khách đến đặt cơm, bà thường làm cơm Lam - món ăn đặc trưng của ẩmthực Mường Động để mời khách thưởng thức.
Khách ăn thấy ngon và muốn mua. Dần dần nhu cầu thưởng thức món cơm Lam MườngĐộng ngày càng nhiều nên gia đình mở rộng sản xuất. Trung bình mỗi ngày, giađình bán cho du khách trên 200 ống cơm Lam, mỗi ống là 5.000 đồng.
Ngoài ra, gia đình còn nhận được đơn đặt hàng từ các cơ sở kinh doanh ăn uốngquanh khu vực, trong huyện, thành phố Hòa Bình và Hà Nội nên thu nhập từ sảnxuất cơm Lam cũng đem lại thu nhập cho gia đình khoảng 100 triệu đồng/năm.
Giờ đây, cơm Lam không chỉ làm phong phú nền ẩm thực của người Mường Động mà nócòn góp phần quảng bá văn hóa Mường Hòa Bình nói chung huyện Kim Bôi nói riêngtới du khách khi đến tham quan du lịch./.
Vũ Hà (TTXVN)
