Từ bài viết của Thông tấn xã Việt Nam và một số báo đưa thông tin về ông Huỳnh Công Thống, cù lao Tân Lộc (thành phố Cần Thơ) đã có hơn 20 năm ghép và nhân giống thành công nhiều cây thủy tùng (loài cây quý hiếm thuộc nhóm 1A trong Sách Đỏ Việt Nam), ông Ngô Chí Điện, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển Nông thôn và Kiểm lâm thành phố Cần Thơ đã cung cấp một số nội dung liên quan sau khi cơ quan chức năng đã đến khảo sát và tìm hiểu tại cơ sở cây giống này.
Theo ông Ngô Chí Điện, qua khảo sát ban đầu tại vườn ghi nhận, cá thể cây mà ông Thống gọi là “thủy tùng” có nhiều đặc điểm tương đồng với loài thủy tùng (Glyptostrobus pensilis (Staunt). K. Koch) nằm trong Sách đỏ Việt Nam phần II Thực vật rừng.
Ghi nhận có tổng số 17 cây được gọi là thủy tùng trong vườn nhà ông Huỳnh Công Thống (gồm 1 cây trồng được 19 năm, đường kính gốc 161cm cao khoảng 12m và 16 cây trồng được 17 năm, đường kính gốc từ 60-75cm, cao từ 8-10 m).
Tuy nhiên, để khẳng định chính xác về mặt khoa học và pháp lý, Chi cục Phát triển Nông thôn và Kiểm lâm sẽ phối hợp với các cơ quan chuyên môn như Viện Sinh học, đơn vị giám định loài để xác định chính danh khoa học và nguồn gốc của cây.
Đây là bước bắt buộc nhằm tránh nhầm lẫn và đảm bảo tính khách quan theo quy định của pháp luật.
Ngành chức năng ghi nhận sự nghiên cứu, cống hiến sự tâm huyết của ông Huỳnh Công Thống trong việc gìn giữ và nhân giống một số loài cây quý hiếm trong suốt nhiều năm qua.
Việc người dân quan tâm đến bảo tồn đa dạng sinh học là điều rất đáng trân trọng và phù hợp với chủ trương chung của ngành nông nghiệp trong bảo tồn nguồn gen - ông Điện nhận định.
Ở góc độ quản lý nhà nước, ông Ngô Chí Điện cho rằng cần làm rõ rằng cây thủy tùng được trồng tại nhà ông Huỳnh Công Thống là loài thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm thuộc Nhóm IA theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP và Nghị định 84/2021/NĐ-CP là nhóm cấm khai thác và cấm mọi hoạt động thương mại nếu không có phép của cơ quan có thẩm quyền, trừ trường hợp phục vụ nghiên cứu khoa học, bảo tồn hoặc chuyển giao phi thương mại và phải được sự chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền.
“Dù cây thủy tùng trong vườn nhà ông Thống được nhân giống bằng phương pháp ghép trên gốc của loài khác (cây bụt mọc) thì phần cây ghép vẫn được xác định là cá thể của loài nguy cấp quý hiếm, nên việc mua bán, tặng cho vì mục đích thương mại là không được phép theo quy định pháp luật hiện hành”, ông Điện phân tích.
Thời gian tới, Chi cục Phát triển nông thôn và Kiểm lâm thành phố Cần Thơ sẽ phối hợp cùng các cơ quan chuyên môn, địa phương làm việc với ông Huỳnh Công Thống để kiểm tra, xác định cụ thể nguồn gốc cây mẹ, quá trình nhân giống, cũng như hướng dẫn quy trình, thủ tục cần thiết nếu ông Thống có nguyện vọng đăng ký cơ sở bảo tồn hoặc chuyển giao vì mục đích nghiên cứu theo quy định, nhằm đảm bảo hài hòa giữa yêu cầu quản lý nhà nước và lợi ích của cộng đồng.
Do thủy tùng là loài rất nguy cấp, quý hiếm thuộc Nhóm IA theo pháp luật bảo vệ loài quý hiếm của Việt Nam. Việc kiểm kê, phân loại loài cây không phổ biến trong các vườn nhà nên hiện nay không có báo cáo tập trung, đầy đủ về số lượng.
Vì vậy, Chi cục Phát triển nông thôn và Kiểm lâm thành phố Cần Thơ đang phối hợp với địa phương rà soát, kiểm kê để có số liệu chính xác về cây thủy tùng trên cù lao Tân Lộc và các khu vực khác trên địa bàn thành phố để có giải pháp, hướng dẫn, xử lý đúng theo quy định của pháp luật.
Dù chưa có thống kê chính thức, nhưng theo lãnh đạo Chi cục Phát triển nông thôn và Kiểm lâm thành phố Cần Thơ, việc người dân trồng, nhân giống loài thủy tùng có thể mang lại một số lợi ích rất đáng kể trong bảo tồn loài như: gia tăng số lượng cá thể (ngoài tự nhiên) bằng phương pháp nhân giống hợp pháp (với điều kiện rõ ràng), có thể tạo thêm quần thể “dự trữ gene” ngoài rừng tự nhiên - giúp giảm áp lực lên quần thể tự nhiên vốn đang bị đe dọa.
Ngoài ra, phục hồi dần nguồn gene loài - dự phòng nguy cơ tuyệt chủng, góp phần tăng nhận thức cộng đồng về bảo tồn đa dạng sinh học, cũng là cơ hội cho quốc gia xây dựng quỹ gene, phục hồi loài, phục hồi quần thể, nghiên cứu sinh học.
Về góc độ quản lý, ông Ngô Chí Điện cho biết nhà nước khuyến khích người dân nghiên cứu, nhân rộng, bảo tồn loài cây quý hiếm nhưng cần tìm hiểu rõ về tính pháp lý của từng loại cây để thực hiện đúng quy định pháp luật.
Đồng thời, phải đăng ký với cơ quan nhà nước để được hướng dẫn về quy trình, thủ tục, cũng như để cơ quan chức năng kiểm soát, quản lý.
Lãnh đạo Chi cục Phát triển nông thôn và Kiểm lâm thành phố Cần Thơ khuyến nghị, cá nhân có mong muốn nghiên cứu, nhân giống hoặc bảo tồn loài nguy cấp, quý, hiếm, cần thực hiện đúng theo quy định của pháp luật và yêu cầu phải đáp ứng các điều kiện như: có hồ sơ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của cây mẹ; đăng ký cơ sở gây trồng hoặc cơ sở bảo tồn nguồn gene theo quy định tại Nghị định số 84/2021/NĐ-CP; chỉ được phép nhân giống, lưu giữ hoặc chuyển giao vì mục đích bảo tồn, nghiên cứu, không vì mục đích thương mại; mọi hoạt động vận chuyển, tặng cho, trưng bày đều phải được cấp phép bởi cơ quan có thẩm quyền.
Trước đó, Thông tấn xã Việt Nam đã đưa thông tin về thầy giáo Huỳnh Công Thống, cù lao Tân Lộc, thành phố Cần Thơ xuất phát từ niềm đam mê với cỏ cây “độc, lạ” đã dày công nghiên cứu thành công phương pháp nhân giống thủy tùng (hay còn gọi là thông nước), loài cây quý hiếm nhóm 1A (nhóm thực vật quý hiếm) trong Sách Đỏ Việt Nam.
Đến nay, ông đã nhân giống được hơn 2.500 cây, góp phần bảo tồn nguồn gene quý./.
Bảo tồn và nhân rộng giống nhãn đặc sản ở Hưng Yên
Nhãn lồng Hưng Yên được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận là loại trái cây ngon nhất và được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa "Nhãn lồng Hưng Yên hương vị tiến vua."
