Ở "vương quốc hoa" Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, ai cũng biết, cũng tự hào về hai loàihoa phượng có một không hai trên cả nước. Hẳn trong những người yêu hoa, khôngphải ai cũng biết những điều thú vị về hai loài hoa phượng lạ xứ sở sương mù. Lãng mạn loài phượng tím Những người đầu tiên biết đến loài phượng tím ở Đà Lạt trong 40 năm qua, kể từ1962 không thể quên mỗi dịp cận Tết, trên nhiều tuyến phố, vườn hộ gia đình ở xứhoa man mác một màu phớt tím của loài phượng yêu kiều. Phượng tím là một loàihoa thân gỗ, lá kép hai lần, tương tự như hoa phượng đỏ, khác chăng chỉ ở màutím của hoa. Cây hoa phượng tím có tên khoa học là Jacaranda Acutifolia thuộc họBignoniaceae, nó còn có tên khác là J.mimosifolia, hay J.ovalifolia. Hoa phượngtím có nguồn gốc từ Brasil (có tài liệu cho là ở Bolivia), được trồng nhiều ởcác nước thuộc Nam Mỹ, châu Phi để làm cây bóng mát ven đường hay trong các côngviên. Tùy theo môi trường sống, phượng tím có thể cao từ 3-10m, đường kính tánlá thường giao động từ 3-7m. Mỗi cành lá dài từ 40-50cm, có lông tơ và mọc thànhtừng chùm. Thời gian từ khi hoa ươm nụ đến khi tàn rụng thường kéo dài từ 3-5ngày. Các chùm hoa ở đầu cành lại tiếp tục nở ra một đợt hoa mới. Vì vậy, màphượng tím có hoa nở thường xuyên trong vòng 4-5 tháng. Trước đây, do điều kiện để nhân giống loài hoa này còn nhiều khó khăn nên cả ĐàLạt chỉ còn tồn tại vài ba cây. Trong đó, cây phượng tím trước chợ Đà Lạt có lẽlà một trong những cây hoa phượng tím cổ thụ hiếm hoi tồn tại đến bây giờ. Ngàynay, nhờ tiến bộ của khoa học, phượng tím đã trở thành một loài hoa được trồngkhá phổ biến ở Đà Lạt. Tuy nhiên, cây phượng tím ở trước chợ Đà Lạt vẫn là một cây có hình dáng đẹpnhất ở thành phố hoa này. Cây phượng tím này không chỉ “cổ” nhất mà còn có một“giá trị độc lập,” nó không lẫn vào bất cứ một cây cùng loài nào. Giữa một rừngphượng tím, người ta vẫn nhận ra nó. Bởi, nó chính là cây duy nhất còn lại trongbốn cây phượng tím đầu tiên có mặt ở phố núi. Sự tồn tại của cây phượng tím già như một hình ảnh để nhắc nhở rằng loài cây quýnày có mặt ở Đà Lạt gắn liền với tên tuổi người kỹ sư canh nông đã quá cố cáchđây mấy năm. Đó là ông Lương Văn Sáu, người góp công đưa những giống hoa quý,hoa lạ về làm phong phú thêm cho “vương quốc hoa.” Ngắm màu hoa phượng tím, người dân phố núi lại nhớ về ông. Ông Lương Văn Sáulà một kỹ sư chuyên về hoa, tốt nghiệp trường Canh Nông ở Versailles (Pháp), mộttrong vài người đầu tiên thiết lập nên công viên hoa Đà Lạt vào năm 1962. Điềuđặc biệt nhất, ông chính là người đầu tiên đưa loài phượng tím có nguồn gốc từchâu Mỹ về trồng ở Đà Lạt. Các tài liệu thực vật học phân loại hoa độc đáo này vào loại hoa quý, nhưngmãi đến đầu năm 1994, người ta mới thật sự biết đến như là một bí mật về hoa ĐàLạt được khám phá. Tết này, dù người kỹ sư này đã trở thành người thiên cổ nhưngngười yêu hoa, người trồng hoa Đà Lạt không bao giờ quên ông. Bởi, cũng từ tìnhyêu xứ sở, ông đã mang về cho vùng đất lạnh thêm một loài hoa có thương hiệuriêng trong lòng người. Tháng ba phượng trắng đơm hoa Không thua kém về sự độc đáo của phượng tím, cây phượng trắng duy nhất ở Đà Lạtvà cả ở Việt Nam của tiến sỹ sinh học Hà Ngọc Mai ở vườn nhà số 9 đường Phù ĐổngThiên Vương cũng mang theo mình nhiều điều thú vị. Chúng tôi đến đây những ngày đầu tháng Một, tiến sỹ Ngọc Mai niềm nở nhưngtiếc nuối: “Phải chi các cháu chờ tới tháng Ba hãy về, cây này chỉ nở hoa trongdịp ngày Quốc tế phụ nữ kéo dài cho đến hết tháng Năm hằng năm.” Lỡ một lần ngắmmàu trắng sứ của loài phượng độc đáo này nhưng chúng tôi lại được biết thêmnhiều thông tin về một loài cây hiếm và quá trình “nhập nội” của nó.
Tiến sỹ Hà Ngọc Mai kể rằng, mười bốn năm trước (1998), bà sang Sydney(Australia) chăm con gái sinh con ba tháng, đó là lần đầu tiên bà biết về loàiphượng trắng ở “xứ Australia.” Sau ba tháng ở Sydney, món quà mà bà tha thiết đãđược con gái mua tặng mẹ với giá 25 USD đã theo bà về Đà Lạt trên chuyến bay. Bà xem món quà này như “báu vật.” Đến năm 1992, sau bốn năm trồng ở xứ lạnh,cây phượng trắng mới trổ thưa thớt những chùm hoa đầu tiên, rất nhiều người dân,du khách yêu hoa đã đến chiêm ngưỡng, xin chụp hình. Nhưng hầu hết trong số họđều nghi ngờ đây là loài phượng vĩ bình thường bị đột biến gen mới cho nhữngchùm hoa trắng như cúc đại đóa hoặc màu hoa sứ như thế. Trên một số bản tin ảnhcủa các cơ quan truyền thông khi thông tin về loài hoa độc đáo này, cũng cóngười đã nói như vậy. Chúng tôi đặt lại nghi vấn này, tiến sỹ Ngọc Mai khẳng định: “Là một tiến sỹnghiên cứu sinh học, tôi khẳng định không hề có chuyện đột biến gen ở đây.Phượng trắng là một cây có nguồn gốc loài và đã được trồng rất nhiều tạiAustralia, Thái Lan, Nhật Bản….” Hiện tiến sỹ Ngọc Mai đã lấy hạt ươm thành công khoảng 200 cây phượng trắngđã đến tuổi trồng phổ biến. Như vậy, xứ hoa Đà Lạt lại sắp có một loài hoa “độc”được nhân giống đại trà. Sự lan tỏa này cũng bắt đầu từ niềm đam mê, từ tình yêuhoa và yêu quê hương xứ sở của một con người./.
Sơn Tùng (TTXVN/Vietnam+)
