Tham gia Liên hoan phim Việt Nam lần thứ XXI năm 2019 ngoài 16 phim truyện điện ảnh còn có 29 bộ phim tài liệu, 9 phim khoa học và 20 bộ phim hoạt hình tranh giải ở các hạng mục.
Tất cả những bộ phim ở các thể loại tham gia tranh tài tại liên hoan phim lần này đã góp phần phản ánh sự phát triển của điện ảnh nước nhà với những cách nhìn nhận, phản ánh cuộc sống phù hợp với ngôn ngữ từng thể loại.
Khắc họa phong phú về cuộc sống
Các phim tài liệu tham gia dự thi ở Liên hoan phim Việt Nam lần thứ XXI do 6 đơn vị sản xuất.
Đó là Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương có 15 phim; Công ty Cổ phần phim Giải phóng với 1 phim; Điện ảnh Quân đội nhân dân là 10 phim; Trung tâm phim Tài liệu và Phóng sự thuộc Đài Truyền hình Việt Nam có 1 phim; Đài Phát thanh-Truyền hình Bà Rịa-Vũng Tàu với 1 phim và Viện phim Việt Nam có 1 phim.
Sự tham gia của các đơn vị không chỉ phản ánh sức “nóng” của thể loại phim tài liệu khi có thể khắc họa chân thực, đưa ra dự báo về nhiều lĩnh vực khác nhau trong cuộc sống mà còn cho thấy sự quan tâm của nhiều hãng phim, đơn vị đối với thể loại này.
Theo đánh giá của Ban tổ chức, 29 phim tài liệu là 29 lát cắt về các lĩnh vực, vấn đề, sự kiện, con người khác nhau trong cuộc sống.
Có phim phản ánh những vấn đề đang diễn ra, là tâm điểm gây chú ý với cộng đồng. Có phim lại chọn điểm rơi vào quãng thời gian đã lùi xa nhưng vấn đề của nó còn nóng bỏng, có ảnh hưởng lớn tới cuộc sống hiện tại.
Nhiều con người bé nhỏ với hành động nghĩa hiệp, hy sinh thầm lặng cũng là đề tài các tác giả tìm đến, khắc họa, tôn vinh.
Có thể nói rằng đạo diễn làm phim tài liệu là những người lăn lộn với cuộc sống để tìm kiếm, lan tỏa các giá trị tốt đẹp, cá nhân tiêu biểu của cuộc sống để khán giả có thêm góc nhìn, hiểu biết về xã hội, về những con người đang sống xung quanh mình.
Ban tổ chức tặng hoa các giám khảo trong Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XXI. (Ảnh: Ngọc Sơn/TTXVN) Không chỉ mang nội dung giàu ý nghĩa mà nhiều bộ phim sử dụng linh hoạt thủ pháp mới trong cách dựng, cách kể nhằm tạo sự thu hút với vấn đề bộ phim đặt ra.
Bên cạnh các phim tài liệu dự thi còn có 16 phim tài liệu tham dự chương trình phim toàn cảnh cũng giúp công chúng có thêm các góc nhìn, góc tiếp cận cuộc sống đa chiều, phong phú hơn.
Ngoài phim tài liệu, chùm phim khoa học tham dự liên hoan phim năm nay cũng phản ánh đa dạng và sinh động những câu chuyện về thiên nhiên, môi trường, khoa học và sự sống.
Chín bộ phim khoa học đã khắc họa nỗ lực của các nhà làm phim trong hành trình giải mã các sự kiện, đề cập và làm rõ hơn các vấn đề nóng không chỉ được thế giới quan tâm mà còn liên quan trực tiếp đến xã hội, đất nước Việt Nam.
Tiến bộ về khoa học, công nghệ được nêu ra trong các bộ phim khoa học đều là những khám phá mới của các nhà làm phim khoa học Việt Nam.
Những kiến thức lý thú được nêu trong phim không chỉ bổ ích cho người xem mà còn giúp công chúng hiểu hơn về sự sống của thiên nhiên, tự nhiên đang tồn tại quanh ta.
Một số bộ phim giống như hành trình tìm lại dấu ấn, cột mốc khó quên của lịch sử, đất nước bên cạnh những phim bám sát các vấn đề đang là mối quan tâm hành đầu của xã hội, từ đó chia sẻ các thông điệp có giá trị và ý nghĩa lớn tớ khán giả, khẳng định giá trị của thể loại phim khoa học trong đời sống.
Ở hạng mục phim dự thi còn có 20 bộ phim hoạt hình đa dạng đề tài cho thấy sự nỗ lực của các nghệ sỹ trong việc đưa những tác phẩm có giá trị đến với khán giả, nhất là các em thiếu nhi.
Trong số 20 bộ phim này phần lớn do Công ty Cổ phần Hãng phim hoạt hình Việt Nam sản xuất, ngoài ra có phim do Công ty Cổ phần phim Giải Phóng, Công ty Cổ phần dịch vụ văn hóa truyền thông Sáng Ý.
[Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 21: Quảng bá bối cảnh quay phim]
Theo đánh giá của giới chuyên môn: Nhiều phim đã có bước đột phá mới, sáng tạo hơn. Bên cạnh những nhân vật, câu chuyện lịch sử, yếu tố văn hóa truyền thống đặc trưng, các bộ phim đã có chuyển biến tích cực về đề tài, câu chuyện mang tính thời sự, bám sát thực tế hơn.
Chất lượng của các bộ phim hoạt hình dự thi là dấu hiệu tích cực, mang đến niềm tin vào sự phát triển của loại hình nghệ thuật này trong chặng đường tiếp theo...
Nỗ lực quảng bá dòng phim kén khán giả
Chia sẻ về loại hình phim tài liệu tham dự Liên hoan phim Việt Nam lần thứ XXI, đạo diễn, nghệ sỹ Nhân dân Nguyễn Như Vũ, Quyền Tổng Giám đốc Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương, cho biết, phim tài liệu đã góp phần đóng góp vào sự phát triển của nền điện ảnh Việt Nam khi từ những năm 1959 đã giành được giành giải thưởng quốc tế đầu tiên với phim tài liệu “Nước về Bắc Hưng Hải” của đạo diễn Bùi Đình Hạc.
Sau đó, trong những năm tháng kháng chiến cứu nước, phim tài liệu Việt Nam tiếp tục giành được nhiều giải thưởng quốc tế. Phim tài liệu từ lâu đã trở thành niềm tự hào của điện ảnh Việt Nam trên trường quốc tế.
Danh tiếng là thế nhưng trong những năm gần đây giải thưởng quốc tế dành cho phim tài liệu Việt Nam cũng thưa vắng dần. Đó là do xu hướng phát triển mạnh mẽ của các loại hình giải trí, làm mất dần đi vị trí gần như độc tôn của điện ảnh Việt.
Nhà nước cũng có sự hỗ trợ cho điện ảnh nước nhà nhưng chưa thực sự toàn diện.
Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương hiện tại tuy vẫn được quan tâm, đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại, nhà xưởng, nhưng vấn đề quan trọng vẫn là nhân lực-lớp nghệ sỹ cao niên, giàu kinh nghiệm đang mai một dần, trong khi lớp kế cận chưa thực sự đủ độ “chín;” lớp nhân lực mới được đào tạo không có nhiều bởi lẽ điện ảnh, nhất là phim tài liệu, ngày càng kém sức hấp dẫn thí sinh…
Đạo diễn, nghệ sỹ Nhân dân Nguyễn Như Vũ cũng chia sẻ, liên hoan phim lần này có 29 phim tài liệu tham gia.
Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương tự hào là đơn vị hàng đầu sản xuất phim tài liệu, khoa học, góp 15 phim tài liệu; 4 trong tổng số 9 phim khoa học. Đây là sự tiếp nối truyền thống vốn có của hãng trong nhiều kỳ liên hoan phim.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch gặp gỡ, cung cấp thông tin về Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ XXI tới các cơ quan thông tấn, báo chí. (Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN) Tuy nhiên, việc giành giải thưởng hiện không còn là thế mạnh độc tôn như những năm trước bởi hiện nay đã có nhiều hãng, đơn vị sản xuất phim như Điện ảnh Quân đội Nhân dân, Hãng phim Giải Phóng... cũng sản xuất phim tài liệu và phim có chất lượng khá tốt.
Đây vừa là tín hiệu mừng nhưng cũng là điều đáng lo. Mừng vì “trăm hoa đua nở,” nhiều đơn vị có thể sản xuất phim tài liệu và đạt được thành quả nhất định.
Còn lo vì Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương, “ngọn cờ đầu” trong sản xuất phim tài liệu, khoa học, phải lỗ lực hơn nữa để giữ được vị thế, truyền thống làm phim tài liệu, khoa học tốt nhất.
Chính vì thế mà hãng đã tổ chức nhiều khóa đào tạo ngắn hạn với sự tham gia của giảng viên nước ngoài, phát hành phim, thực hiện liên hoan phim tài liệu châu Âu để học hỏi, nâng cao chất lượng phim tài liệu Việt Nam.
Sản xuất và phát hành bất cứ tác phẩm điện ảnh nào cũng đều có khó khăn. Với dòng phim tài liệu, khó khăn càng gấp bội. Đã vậy, lâu nay dòng phim tài liệu vốn bị gắn cái “mác” khô khan nên việc tìm khán giả lại càng khó. Rất nhiều nhà làm phim tài liệu đã ngậm ngùi do phim vắng người xem.
Theo đạo diễn, nghệ sỹ Nhân dân Nguyễn Như Vũ, những người làm phim tài liệu đã có những đổi mới nhất định để có được một tác phẩm hấp dẫn.
Một số phim có cách làm mới như không có lời bình của tác giả mà chỉ có lời tự sự của nhân vật, thời lượng phim cũng được biến tấu, một số phim có độ dài vượt khung truyền thống 30 phút, kéo dài đến gần 90 phút, nhưng vẫn bảo đảm sự cuốn hút cho người xem đến phút cuối cùng.
Khâu phát hành phim tài liệu hiện nay cũng đã được chú trọng hơn. Trước đây, để phim tài liệu đến với khán giả chỉ có đầu ra là rạp chiếu phim còn hiện nay chủ yếu dựa vào sóng truyền hình.
Do phim tài liệu, khoa học là thể loại kén khán giả, giờ phát sóng lại phụ thuộc vào sự sắp xếp của các đài truyền hình nên vẫn hạn chế trong việc tiếp cận với khán giả...
Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương cũng đã có kênh trên mạng xã hội Youtube để quảng bá, đưa phim tài liệu đến gần hơn với khán giả dù lượng truy cập còn hạn chế./.
