Nhằm tiếp tục tôn vinh, quảng bá và giới thiệu những nét đặc sắc, độc đáo giá trị của bảo vật đến đông đảo công chúng trong và ngoài nước, ngày 28/7, Bộ Thông tin và Truyền thông, Tổng công ty Bưu điện Việt Nam phát hành bộ tem “Bảo vật Quốc gia (bộ 3): Đồ gốm.”
Bộ tem gồm 4 mẫu, giới thiệu các hiện vật: Bình gốm Đầu Rằm; Bộ Sưu tập bình gốm đất nung Long Thạnh; Bình gốm Nhơn Thành; Thống gốm hoa nâu được họa sỹ Nguyễn Du (Tổng công ty Bưu điện Việt Nam) thiết kế trên khổ 37x37 (mm).
Nội dung tem mẫu 1 là hình ảnh bình gốm Đầu Rằm - hiện vật được các nhà nghiên cứu nhận định thuộc giai đoạn muộn của Văn hóa Phùng Nguyên, có niên đại cách ngày nay hơn 3000 năm.
Bình gốm được phát hiện vào năm 1998 tại khu di chỉ khảo cổ học Đầu Rằm (xã Hoàng Tân, thị xã Quảng Yên, Quảng Ninh).
Đây là hiện vật gốc độc bản có hình dáng chiếc gùi tre duy nhất của thời đại đồng thau sơ kỳ được phát hiện trong khảo cổ học, được làm từ đất sét, nung ở nhiệt độ khoảng 700-800 độ C, xương gốm màu xám đen làm bằng đất sét pha vụn vỏ nhuyễn thể, áo gốm màu đỏ sẫm làm bằng đất sét mịn pha bột thổ hoàng.
Hiện vật này đang được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh và được công nhận là bảo vật quốc gia đợt 7 (tháng 12/2018).
Mẫu 2 là hình ảnh bộ sưu tập bình gốm đất nung Long Thạnh. Bộ sưu tập gồm 18 bình gốm đất nung có giá trị đặc sắc về nghệ thuật tạo hình và trang trí mỹ thuật, phản ánh sự khéo léo tài hoa của cư dân Sa Huỳnh, Long Thạnh, Quảng Ngãi cũng như sự phát triển của nghề thủ công làm gốm đất nung của cộng đồng cư dân trong thời kỳ tiền sử.
Những di vật trong di tích Long Thạnh có giá trị nổi bật, đánh dấu giai đoạn phát triển từ tiền Sa Huỳnh lên đỉnh cao của văn hóa Sa Huỳnh. Do đó, đồ gốm Sa Huỳnh được nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm và nghiên cứu, đặc biệt là nghiên cứu về mỹ thuật trang trí của các loại hình đồ gốm này.
Các bình gốm được làm bằng kỹ thuật nặn tay kết hợp dải cuộn với chất liệu đất sét được lọc kỹ pha cát mịn, xương gốm mỏng tương đối chắc, áo gốm màu đỏ, kiểu dáng thanh thoát, hoa văn trang trí phong phú tạo được phong cách riêng.
Hiện bộ sưu tập bình gốm đất nung Long Thạnh đang được lưu giữ tại Bảo tàng Tổng hợp Quảng Ngãi, cũng được công nhận là bảo vật quốc gia đợt 7.
Mẫu tem thứ 3 là hình ảnh bình gốm Nhơn Thành. Bình gốm được phát hiện ở di chỉ Nhơn Thành còn trong tình trạng nguyên vẹn. Đây là tiêu bản bình có vòi còn nguyên vẹn nhất trong văn hóa Óc Eo.
Hiện vật đã phản ánh được sự hội tụ, kết tinh đỉnh cao của kỹ thuật thủ công chế tác gốm, cũng như tư duy thẩm mỹ độc đáo, có sự kết hợp từ sự giao thoa văn hóa, tôn giáo giữa văn hóa bản địa của cư dân Óc Eo ở đồng bằng sông Cửu Long với bên ngoài (Ấn Độ) giữa vào giữa thiên niên kỷ 1, từ đó tạo ra sản phẩm đồ gốm đặc sắc riêng có, trở thành một nét đặc trưng nổi bật của văn hóa giai đoạn này.
Với nguồn gốc rõ ràng, giá trị thẩm mỹ cao, bình gốm có vòi Nhơn Thành không chỉ là một di vật tiêu biểu, quý hiếm của nền văn hóa Óc Eo, mà còn là một sản phẩm văn hóa vật chất quan trọng, minh chứng cho một giai đoạn lịch sử phát triển rực rỡ của vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng, đất Nam Bộ nói chung.
Bình gốm Nhơn Thành hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng thành phố Cần Thơ và được công nhận là bảo vật quốc gia đợt 7.
Mẫu tem thứ 4 là hình ảnh thống gốm hoa nâu - hiện vật độc đáo điển hình được phát hiện tại khu di tích đền Trần. Đây là khu di tích lịch sử quan trọng của quốc gia có nhiều dấu ấn văn hóa, lịch sử thế kỷ 13-14, là quê hương cũng là kinh đô thứ hai của Vương triều Trần-Vương triều Phong kiến thịnh trị và vẻ vang nhất trong suốt tiến trình lịch sử dân tộc.
Thống gốm được tạo dáng một bông sen nở 8 cánh, trong mỗi cánh dọc thân là một cành hoa sen gồm 3 bông hoa sen nở xòe hết cỡ, 4 lá sen cách đều. Cành hoa sen này được cắm vào một bình có chân đế cao.
Thống gốm hoa nâu có dáng chắc khỏe, cốt gốm dầy, chất đất thô xốp, trong lòng để mộc không thấy có tráng men, họa tiết trang trí theo lối khắc vẽ thành đường nền rồi dùng màu nâu lấy từ đất đỏ, tô vẽ thành mảng.
Sau cùng thống được nghệ nhân phủ tráng một lớp men vàng ngà. Hiện vật này đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia và được công nhận là bảo vật quốc gia đợt 5 (tháng 12/2016).
Bảo vật quốc gia là hiện vật hàm chứa giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật lớn đối với quốc gia. Mỗi bảo vật quốc gia là một di sản quý giá chứa đựng những thông điệp của quá khứ, tinh hoa của nền văn hóa Việt Nam phong phú, đa dạng, giàu bản sắc, phản ánh lịch sử văn hóa lâu đời, truyền thống dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.
Bảo vật quốc gia do Hội đồng Di sản Văn hóa Quốc gia thẩm định và trình Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận, được bảo vệ và bảo quản theo chế độ đặc biệt, giúp di sản được gìn giữ trao truyền cho thế hệ sau.
Họa sỹ Nguyễn Du cho biết hình ảnh các bảo vật đã được Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh, Bảo tàng Thành phố Cần Thơ, Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia cung cấp và cho phép sử dụng để giới thiệu trên tem bưu chính. Bộ tem này sẽ được cung ứng từ hôm nay (28/7) đến ngày 30/6/2026.
Trước đó, đã có 2 bộ tem chủ đề "Bảo vật quốc gia" đã được Bộ Thông tin và Truyền thông phát hành. Đầu tiên là là Bộ tem “Bảo vật quốc gia (bộ 1): Đồ đồng” gồm 4 mẫu giới thiệu Bộ khóa đai lưng bằng đồng; Thạp đồng Hợp Minh; Kiếm ngắn Núi Nưa; Cây đèn đồng hình người quỳ.
Bộ tem “Bảo vật quốc gia (bộ 2): Đồ vàng” cũng gồm gồm 4 mẫu giới thiệu các bảo vật: Ấn Sắc mệnh chi bảo, niên đại: năm Minh Mệnh thứ 8 (1827); Ấn vàng Đại Việt quốc Nguyễn chúa vĩnh trấn chi bảo, niên đại: Năm Vĩnh Thịnh thứ 5 (1709); Hộp vàng Ngọa Vân-Yên Tử, niên đại: Thế kỷ 14; Hộp đựng xá lị Tháp Nhạn, niên đại: thế kỷ 7-8./.
