Cán bộ Viện Khảo cổ học và Bảo tàng tỉnh Hà Giang vừa tìm ra dấu tích ngôi chùa Nậm Dầu cổ, có niên đại 600 năm, tại khu vực thôn Nậm Thanh, xã Ngọc Linh, huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang.
Tiến sỹ Trần Anh Dũng thuộc Viện Khảo cổ học cho biết kiến trúc chính của chùa Nậm Dầu dù không còn nguyên vẹn nhưng dấu tích của nó cùng với những di vật tìm được, có giá trị lịch sử, văn hóa lớn, góp phần không nhỏ vào việc nghiên cứu lịch sử, văn hóa thời Trần ở địa phương.
Sau hơn hai tháng làm việc (từ đầu tháng Tư đến nay), các nhà khảo cổ học đã tìm ra được rất nhiều di vật minh chứng cho sự tồn tại của ngôi chùa cổ, tìm được đủ cả bốn đầu đao lợp ở bốn góc mái chùa. Hai bên là hai con rồng, đầu và thân rồng được làm rời, gắn trên ngói úp nóc. Ngoài ra, các lá đề lệch, in nổi rồng cũng được gắn trên ngói nóc với nhiều bộ phận tinh vi và phức tạp.
Đoàn khảo cổ còn phát hiện được khá nhiều di vật như đá cuội, ngói sen, ngói mũi vát, một số chân tảng đá, tượng rồng gắn trên ngói úp nóc, tượng uyên ương, đầu sư tử, tượng chim (Phượng hoặc Hạc) bằng đất nung..., trong đó có những di vật chỉ thấy có mặt trong Hoàng thành Thăng Long hoặc ở các công trình lớn, quan trọng của triều đình.
Có di vật lần đầu tiên phát hiện được ở Việt Nam và ở miền núi phía Bắc như đầu đao hai mặt tạo nổi hình rồng, kích thước khá lớn, tượng hạc trang trí khá đẹp bằng đất nung...
Căn cứ vào những di vật tìm được, các nhà khoa học khẳng định chùa Nậm Dầu được khởi dựng từ thời Trần, khoảng nửa cuối thế kỷ XIV.
Trong quá trình khai quật chùa Nậm Dầu, đoàn khảo cổ đã phát hiện thêm một số di vật có giá trị chứng minh cho sự tồn tại của một ngôi chùa nữa tại địa bàn thôn Nà Lách, xã Linh Hồ, huyện Vị Xuyên. Qua những bằng chứng tìm thấy có thể khẳng định, ngôi chùa trên được xây dựng vào thời Trần, có niên đại cách ngày nay 600 năm nhưng diện tích nhỏ hơn nhiều so với chùa Nậm Dầu.
Huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang là địa phương có nhiều di tích kiến trúc thời Trần, trong đó có tới hai bảo vật quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận. Việc tìm thấy các dấu tích chùa cổ không chỉ mang ý nghĩa to lớn về tinh thần mà còn có giá trị không nhỏ trong việc phát triển du lịch ở địa phương./.
