Du khách tham quan trên trục Thần Đạo - lối đi vào Khu Di tích đền Trần Thái Bình. (Ảnh: Xuân Tiến/TTXVN) Ngày 3/3 tới, tại huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình, cùng với Lễ khai mạc Lễ hội đền Trần, sự kiện Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích cấp quốc gia đặc biệt Khu lăng mộ và đền thờ các vị vua Triều Trần cũng diễn ra.
Đây là hai sự kiện văn hóa đặc biệt quan trọng trong đời sống tinh thần của mỗi người dân Thái Bình, huyện Hưng Hà nói riêng và cả nước nói chung.
Nhân sự kiện này, phóng viên TTXVN đã phỏng vấn ông Nguyễn Hồng Chuyên, Bí thư Huyện ủy Hưng Hà, Trưởng Ban chỉ đạo Lễ hội Đền Trần Thái Bình.
- Xin ông cho biết, trong tiến trình lịch sử của dân tộc, vùng quê Long Hưng xưa (nay là Hưng Hà) gắn với Triều Trần như thế nào?
Ông Nguyễn Hồng Chuyên: Tồn tại và phát triển từ năm 1225 đến năm 1400, Vương triều Trần có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong lịch sử đấu tranh dựng nước, giữ nước. Triều Trần không chỉ giỏi trong đánh giặc giữ nước; lãnh đạo phát triển kinh tế; quản lý xã hội; tổ chức bộ máy chính quyền Nhà nước… mà còn để lại những di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đồ sộ, đặc sắc, đỉnh cao là hào khí Đông A lẫy lừng.
Qua các nguồn sử liệu để lại cho chúng ta biết rằng ngay từ đầu thế kỷ thứ XIII, Nhà Trần với hào khí Đông A lẫy lừng, võ công oanh liệt vào bậc nhất trong các triều đại phong kiến Việt Nam đã chọn Vùng đất Long Hưng - Ngự Thiên, nay là huyện Hưng Hà (Thái Bình) làm nơi dựng nghiệp.
“Đại Việt sử ký toàn thư," hay “Việt Sử thông giám cương mục” đều nói rõ: "… Đầu thế kỷ XII, họ Trần đã đến vùng Tức Mặc (Nam Định) và Lưu Xá (xã Canh Tân, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình) sinh sống và làm nghề đánh cá trên lưu vực sông Hồng, sông Luộc. Bởi thấy vùng đất Long Hưng thuận lợi, có địa thế đẹp, cụ Trần Hấp đã di chuyển mộ cha và vợ đến vùng đất Thái Đường - Ngự Thiên (thôn Tam Đường, xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình nay) và lên bờ định cư, phát triển nông tang - (trồng dâu, nuôi tằm).”
Sự lớn mạnh của dòng họ và hậu thuẫn của các thế lực mạnh thời đó, dòng họ Trần đã từng bước được triều Lý giao cho nhiều công việc quan trọng, cả việc tham gia dẹp loạn nội triều. Trước những biến loạn trong triều Lý, Thái Tử Sảm của Triều Lý (sau này là Vua Lý Huệ Tông) đã về vùng đất Long Hưng lánh nạn rồi gặp gỡ, nên duyên với người con gái tài sắc vẹn toàn của dòng họ Trần (sau này là Linh từ Quốc mẫu Trần Thị Dung), người đã cùng Thống quốc Thái sư Trần Thủ Độ đã tạo ra sự chuyển giao quyền lực từ triều Lý sang triều Trần bằng một cuộc kết hôn giữa Lý Chiêu Hoàng (vị vua cuối cùng của Triều Lý) với Trần Cảnh (con trai cụ Trần Thừa).
Năm 1225, vua Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh (sau này là vua Trần Thái Tông), là cuộc chuyển giao quyền lực chính trị có một không hai trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam.
Khi triều Trần về trấn giữ Kinh đô Thăng Long, vùng đất Long Hưng vẫn được triều đình nhà Trần đã cho các vương hầu, thân tộc về Long Hưng xây dựng các điền trang, thái ấp, phát triển sản xuất, tích trữ lương thảo làm cơ sở nuôi quân đánh giặc. Đồng thời tin cẩn , lựa chọn trai tráng ở Long Hưng sung quân túc vệ, quân tinh cương bảo vệ triều đình, giúp vua phòng khi có binh biến, giặc dã xâm lăng.
Cùng với kinh đô Thăng Long, nhà Trần đã xây dựng Hành cung Lỗ Giang và Cung điện của triều đình trên vùng đất Long Hưng (Hưng Hà nay) để làm hậu phương, chiêu mộ quân sỹ, chuẩn bị vũ khí, lương thảo. Tại đây, sau mỗi lần chiến thắng quân Nguyên-Mông và bình Chiêm thắng lợi, các vị vua triều Trần đều tổ chức Đại lễ Bái yết tổ tiên, ban phúc ân cho muôn dân trăm họ và ăn mừng chiến thắng.
Tháng 3/1288, trong Lễ tế tổ và mừng chiến thắng quân Nguyên-Mông lần thứ ba, vua Trần Nhân Tông đã cảm khái đọc hai câu thơ bất hủ để ca ngợi tinh thần quyết chiến, quyết thắng chống giặc ngoại xâm của quân dân Đại Việt và thể hiện tấm lòng của vua tôi nhà Trần đối với vùng đất và con người Long Hưng-Hưng Hà:
"Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã. Sơn hà thiên cổ điện kim âu." Nghĩa là: Đất nước hai phen chồn ngựa đá. Non sông nghìn thuở vững âu vàng)
- Thưa ông, ý nghĩa của Lễ hội đền Trần và điểm nhấn trong mùa lễ hội Đền Trần năm 2015?
Ông Nguyễn Hồng Chuyên: Lễ hội Đền Trần Thái Bình đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp Bằng chứng nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia vào tháng 1/2014. Cuối tháng 12/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 2408 cấp Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Khu lăng mộ và đền thờ các vị Vua triều Trần. Định lệ, vào ngày 13 tháng Giêng (Âm lịch) hàng năm, Lễ hội Đền Trần Thái Bình sẽ được khai mạc.
Lễ hội Đền Trần Thái Bình hội tụ những di sản văn hóa phi vật thể mà vương triều Trần để lại; đây cũng là những yếu tố cấu thành, “hồn cốt” để Lễ hội Đền Trần Thái Bình được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia như Lễ rước nước, thi cỗ cá, tục giao chạ... Đêm khai mạc lễ hội năm nay, du khách sẽ được xem màn sử thi “Long Hưng- Đất phát nghiệp nhà Trần” tái hiện lại toàn bộ quá trình lập nghiệp của Vương triều Trần trên mảnh đất Long Hưng xưa - Hưng Hà (Thái Bình) nay với sự tham gia của hàng trăm diễn viên Nhà hát Chèo Thái Bình.
Lễ hội đền Trần là dịp để các tầng lớp nhân dân, du khách thập phương trong và ngoài nước tề tựu về mảnh đất linh thiêng, thắp nén tâm hương tưởng niệm và tri ân các vua Trần, Thống quốc Thái sư Trần Thủ Độ, Linh từ Quốc mẫu Trần Thị Dung, Quốc công tiết chế Hưng đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và các tôn thất nhà Trần. Đồng thời, thông qua đó để giáo dục thế hệ trẻ lòng tự hào, ý chí quật cường, bất khuất trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam anh hùng. Đồng thời, sẽ kết nối Khu di tích quốc gia đặc biệt - Khu Lăng mộ và đền thờ các vị vua triều Trần thành tuyến du lịch lịch sử - văn hóa - tâm linh của cả nước.
- Việc bảo tồn, tôn tạo và gìn giữ Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia Lễ hội đền Trần và di tích cấp quốc gia đặc biệt Khu lăng mộ và đền thờ các vị vua Triều Trần được triển khai như thế nào thưa ông?
Ông Nguyễn Hồng Chuyên: Gần 800 năm qua, Lăng mộ và Đền thờ các vị vua Trần, Lăng mộ Thái Sư Trần Thủ Độ và Linh từ Quốc mẫu Trần Thị Dung vẫn được đời đời cháu con và nhân dân hương khói, giữ gìn. Nhân dân Hưng Hà nói riêng, Thái Bình nói chung đều tự hào vì m ỗi con sông, mỗi cánh đồng, mỗi thôn làng trên vùng đất Long Hưng xưa, Hưng Hà nay đều mang đậm nét những dấu tích anh linh của triều đại nhà Trần.
Những năm qua, việc giữ gìn, tôn tạo và phát huy giá trị văn hóa của khu di tích lịch sử Nhà Trần được Trung ương và các cấp, các ngành rất quan tâm. Nhiều đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã về dâng hương tưởng niệm các vua Trần, đồng thời động viên cán bộ, nhân dân địa phương tiếp tục giữ gìn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích lịch sử thiêng liêng này.
Phát huy truyền thống văn hóa, văn hiến, truyền thống yêu nước và ý chí bất khuất, kiên cường của ông cha, Đảng bộ và nhân dân Hưng Hà sẽ tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa thời Trần, biến hào khí Đông A lẫy lừng của Vương triều Trần và quân dân Đại Việt thành nguồn sức mạnh to lớn, đẩy mạnh sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, sớm đạt chuẩn huyện nông thôn mới, thực hiện công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn trên quê hương Hưng Hà.
- Trân trọng cảm ơn ông!
![[Photo] Công bố kết quả khai quật di tích hành cung Lỗ Giang-Thái Bình](https://imagev3.vietnamplus.vn/480x320/Uploaded/2024/Izhsr/2015_01_07/ttxvn_khaiqu_3.jpg.webp)
