Đại diện nhóm nghiên cứu trình bày báo cáo “Tiền lương không đủ sống và hệ lụy”. (Ảnh: PV/Vietnam+) Câu trả lời đã được đưa ra trong báo cáo “Tiền lương không đủ sống và hệ lụy” do Tổ chức Oxfam tại Việt Nam vừa công bố ngày 26/2 tại Hà Nội.
Tiền lương không đủ sống
Theo “báo cáo Tiền lương không đủ sống và hệ lụy” của Oxfam phối hợp cùng Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam) thực hiện tại các doanh nghiệp may, tiền lương thấp, không đủ sống kéo theo nhiều hệ lụy đối với người công nhân, gia đình của họ và ảnh hưởng đến niềm tin đối với tương lai.
Lương đủ sống là mức lương thấp nhất được trả cho một người làm việc trong giờ làm việc tiêu chuẩn (8 giờ/ngày, 48 giờ/tuần) đủ để trang trải những chi phí cơ bản cần thiết cho người lao động và gia đình họ, bao gồm thực phẩm đủ dinh dưỡng, nhà ở phù hợp, chăm sóc sức khỏe, quần áo, đi lại, giáo dục và một khoản tiền tiết kiệm cho tương lai, các sự kiện bất khả kháng...
Bà Phạm Thu Lan, Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam), trưởng nhóm nghiên cứu cho biết, so sánh với mức lương đủ sống theo hai phương pháp tính của Sàn lương Châu Á (AFW) và Liên minh Lương đủ sống toàn cầu (phương pháp Anker) thì tiền lương của công nhân may có sự chênh lệch rất lớn. Thậm chí, nếu không tính các khoản phụ cấp, tiền lương thực tế của nhiều công nhân may không đủ sống ở mức cơ bản nhất.
Theo bà Phạm Thu Lan, hầu hết công nhân trong nghiên cứu này đang phải vật lộn để nuôi sống bản thân và gia đình, thậm chí có những lúc bị đói. Nhiều người rơi vào vòng xoáy nợ nần, sống trong điều kiện nghèo nàn, không đủ khả năng chăm sóc sức khoẻ cho bản thân, gia đình và không đủ điều kiện chi trả học hành cho con cái.
Nhiều công nhân có kế hoạch và ước mơ cho tương lai, nhưng họ không nhìn thấy công việc hiện tại có thể giúp họ đạt được ước mơ như thế nào. Họ không có đủ tiền để trang trải nhu cầu sinh hoạt và không tiết kiệm được gì từ tiền lương của họ ngoại trừ một khoản tiền từ bảo hiểm xã hội nếu họ mất việc.
Tác động lên chuỗi cung ứng toàn cầu
Bà Nguyễn Thị Lê Hoa, Phó Giám đốc tổ chức Oxfam tại Việt Nam cho rằng tình trạng tiền lương thấp trong chuỗi cung ứng ngành may đang làm cho công nhân và gia đình họ bị mắc kẹt trong vòng "nghèo đói." Nghèo đói ở đây không nhất thiết giống chuẩn nghèo chính thức của Chính phủ hoặc chuẩn nghèo của Ngân hàng Thế giới, những chuẩn nghèo này là chưa đủ để đảm bảo một cuộc sống đàng hoàng.
“Khi nói đến nghèo đói, chúng ta nói đến tình trạng người lao động không thể đáp ứng các nhu cầu cơ bản để có một cuộc sống tử tế cho họ và gia đình họ,” bà Nguyễn Thị Lê Hoa nhấn mạnh.
Các chuyên gia đưa ra kiến nghị xây dựng mức lương đủ sống. (Ảnh: PV/Vietnam+) Trả lởi cho câu hỏi tiền lương công nhân may không đủ sống là do đâu? Các chuyên gia cho rằng đây là kết quả của thương mại không công bằng trong chuỗi cung ứng hàng may mặc toàn cầu. Do đó, các chuyên gia khuyến nghị cần có giải pháp đồng bộ trong tất cả chuỗi cung ứng như: Các nhãn hàng và khách hàng quôc tế, các doanh nghiệp ngành may trong nước, Chính phủ công đoàn và người tiêu dùng.
[Cải cách chính sách tiền lương để nâng cao đời sống người lao động]
Các chuyên gia cho rằng cần đảm bảo xây dựng một lộ trình nâng mức lương tối thiểu lên mức lương đủ sống. Lộ trình này đòi hỏi sự cam kết mạnh mẽ của Chính phủ, doanh nghiệp, nhãn hàng và công đoàn.
Bà Phạm Thu Lan nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kêu gọi sự tham gia của các nhãn hàng và khách hàng quốc tế trong việc xây dựng một mức lương đủ sống. Sự thay đổi của các yếu tố trong nước như Chính phủ, doanh nghiệp, công đoàn không đủ để đảm bảo tiền lương cho người lao động.
Ngành may mặc là một ngành đầu tư sinh lợi lớn. Các nhãn hàng thời trang phát triển và nhanh chóng tăng doanh thu, đồng thời tìm cách tối đa hóa lợi nhuận và lợi tức cho cổ đông của họ. Trong khi các quốc gia châu Á xác lập mức lương tối thiểu thấp để thu hút đầu tư nước ngoài, thì các nhãn hàng cũng đóng vai trò lớn trong việc duy trì mức lương thấp này bằng việc đàm phán không minh bạch để ép giá các nhà máy sản xuất hàng may mặc ở các nước châu Á. Để đáp ứng đòi hỏi của nhãn hàng lớn, các nhà máy may buộc phải yêu cầu công nhân cùa họ làm việc nhiều giờ với mức lương thấp.
Các chuyên gia kêu gọi người tiêu dùng hãy là một tác nhân quan trọng giúp gây ảnh hưởng, thúc đẩy lộ trình nâng lương bằng cách bày tỏ sự quan tâm và mong đợi của mình đối với các nhãn hàng thời trang mình yêu thích về thực hành ứng xử có đạo đức trong hoạt động kinh doanh thông qua trả lương đủ sống./.
