Việt Nam đang hướng đến mục tiêu tăng trưởng Xanh với sự tham gia đóng góp của nhiều ngành nghề. Mục tiêu này đang tạo ra nhu cầu ngày càng lớn về việc làm Xanh và kỹ năng Xanh trên thị trường lao động.
Cơ hội việc làm Xanh “nở rộ”
Các kỹ năng Xanh, việc làm Xanh phát triển mạnh nhất trong các lĩnh vực quản lý hệ sinh thái, chính sách môi trường và phòng ngừa ô nhiễm. Khi các quốc gia hướng đến tăng trưởng Xanh, các doanh nghiệp hiện nay cũng ngày càng chú trọng đến phát triển bền vững. Điều này khiến cơ hội việc làm Xanh nở rộ.
Bà Abla Safire chuyên gia kinh tế cao cấp, Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết kết quả nghiên cứu của WB phối hợp với Tổng cục Thống kê cho thấy hiện nay việc làm Xanh chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số việc làm với 3,6%, tương đương với tỷ lệ việc làm Xanh của Hoa Kỳ, Indonesia và Campuchia. Tuy nhiên, ngoài 39 nghề Xanh, Việt Nam còn có 88 nghề khác (chiếm 41% tổng số việc làm) có tiềm năng trở thành nghề xanh, điều này cho thấy những lợi ích to lớn có thể mang lại từ việc xanh hóa nền kinh tế Việt Nam.
Theo bà Abla Safire, các ngành có mức độ tập trung việc làm Xanh cao nhất là điện, khí đốt và cấp nước (23%), khai mỏ (5%), dịch vụ thị trường (5%). Mặc dù có thể không trực tiếp cung cấp hàng hóa và dịch vụ môi trường, các ngành này đều có các nghề Xanh. Ví dụ, kỹ sư môi trường và chuyên gia bảo vệ môi trường là các nghề nghiệp Xanh trong ngành khai mỏ. Nông nghiệp có mức độ tập trung việc làm Xanh tiềm năng cao nhất.
Đầu tư vào kỹ năng cho thanh niên để hướng tới kinh tế xanh bền vững
Tại Việt Nam, kể từ năm 2022, ManpowerGroup Việt Nam đã hỗ trợ nhiều doanh nghiệp tìm kiếm nhân tài cho hàng trăm vị trí việc làm Xanh gồm công việc toàn thời gian và cho thuê lại lao động. Cho đến nay, nhu cầu việc làm Xanh cao nhất đến từ các ngành sản xuất (48%), năng lượng (34%), nông nghiệp (11%) và công nghệ (4%).
Chia sẻ về nhu cầu ngày càng tăng cho các vị trí việc làm Xanh tại Việt Nam, ông Andree Mangels, Tổng Giám đốc ManpowerGroup Việt Nam cho biết: “Từ kinh nghiệm tuyển dụng và cho thuê lại lao động của ManpowerGroup Việt Nam có thể thấy các doanh nghiệp đang ngày càng xem trọng việc thực hành ‘xanh’ trong các hoạt động của mình, đặc biệt là lĩnh vực thu hút nhân tài. Chúng tôi đã và đang tích cực hợp tác với các doanh nghiệp trong nước và tập đoàn nước ngoài nhằm mang đến nhiều cơ hội việc làm Xanh cho người lao động Việt Nam.”
Bà Nguyễn Thanh Hương, Giám đốc Nhân sự toàn quốc, ManpowerGroup Việt Nam cho biết thêm theo khảo sát của đơn vị này, những vị trí việc làm Xanh được áp dụng từ năm 2022 đến nay tại Việt Nam chủ yếu là các vị trí như quản lý kỹ thuật dự án, giám sát xây dựng, giám đốc đầu tư, giám đốc quản lý vận hành… Nhìn chung, tất cả những việc làm hướng đến hành động bảo vệ môi trường, giảm tải phát thải và thực hiện những tiêu chí về phát triển bền vững của doanh nghiệp thì đều gọi là việc làm Xanh.
“Chúng ta đừng ngần ngại và đừng bao giờ nghĩ rằng mình không có cơ hội để làm việc làm Xanh, bởi việc làm Xanh và kỹ năng Xanh thực chất là những hiểu biết, hành vi và ứng xử hằng ngày khi chúng ta thực hiện những công việc của mình nhưng hướng đến bảo vệ môi trường”, bà Hương nói.
Việt Nam đã thiết lập quan hệ hợp tác về tăng trưởng Xanh với nhiều quốc gia như Singapore, Hàn Quốc, Thụy Sỹ, Đan Mạch, Hà Lan… cũng như các tổ chức, hiệp hội quốc tế. Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đã chính thức ban hành Quyết định số 1658/QĐ-TTg về phê duyệt Chiến lược quốc gia tăng trưởng Xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam thúc đẩy các hoạt động phát triển bền vững. Những yếu tố này sẽ thúc đẩy sự gia tăng nhu cầu về việc làm Xanh trong thời gian tới.
Việc làm Xanh hấp dẫn với lao động trẻ
Mặc dù dự báo nhu cầu việc làm Xanh ở Việt Nam Xanh sẽ tăng nhưng trong thực hiến hiện nay mức lương cho các việc việc làm này dường như không cao hơn, ông Phạm Ngọc Toàn, Giám đốc Trung tâm Phân tích và Dự báo chiến lược, Viện Khoa học, Lao động và Xã hội (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) lo ngại liệu thực tế này có làm giảm động lực để chuyển sang việc làm Xanh hay không.
“Chúng ta hay nói việc làm Xanh là những việc làm góp phần vào bảo vệ môi trường nhưng tôi nghĩ rằng việc làm này cũng đồng thời phải tạo ra việc làm thỏa đáng nữa cho người lao động, ” ông Toàn nhấn mạnh.
Cũng thừa nhận mức lương của các việc làm Xanh chưa cao nhưng bà Nguyễn Thị Nga, chuyên gia của WB lại lạc quan hơn khi nhận đinh: “Hiện tiền lương của việc làm Xanh không cao nhưng chưa hẳn không tạo động lực để chuyển đổi sang việc làm Xanh. Mức hương hiện nay có thể chưa hấp dẫn nhưng cùng với nhu cầu tăng lên, các tiêu chí đáp ứng cũng ngày càng khắt khe hơn thì tiền lương có thể được điều chỉnh tăng lên trong 10-15 năm nữa.”
Khảo sát về các ứng viên khi tham gia tìm kiếm việc làm cũng cho thấy không chỉ doanh nghiệp mà thực tế nhu cầu về việc làm Xanh ngày càng nhận được sự quan tâm lớn của người lao động. Điều này thể hiện rất rõ qua việc tìm kiếm việc làm hướng đến các doanh nghiệp Xanh của ứng viên.
Từ kinh nghiệm thực tiễn từ quá trình tuyển dụng, bà Hương nhận thấy, nếu như trước kia ứng viên thường quan tâm nhiều hơn đến ngành nghề hoạt động của công ty, mức lương, địa điểm làm việc… thì gần đây ngoài những yếu tố này, nhà tuyển dụng nhận được nhiều câu hỏi về các hoạt động xã hội của công ty hơn.
“Điều dễ nhận thấy là những quảng cáo tuyển dụng có đề cập đến yếu tố doanh nghiệp có trách nhiệm cao với cộng đồng, môi trường thường thu hút số ứng viên đông đảo hơn, nhất là khi phỏng vấn, nếu nhà tuyển dụng có những giải thích cụ thể về yếu tố này thì đây sẽ là điều rất hấp dẫn đối với các ứng viên, đặc biệt là lao động trẻ,” bà Hương dẫn chứng.
Quan điểm của người lao động về phát triển bền vững cũng có sự thay đổi. Một khảo sát cho thấy, thế hệ Y (sinh từ năm 1981 đến 1996) trên toàn cầu đang dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng nhân tài trong lĩnh vực Xanh với mức tăng trưởng hàng năm 13% (2015-2021). Có đến 3⁄4 lao động thế hệ Y sẵn sàng nhận mức lương thấp hơn (khoảng 28%) để được làm việc trong các doanh nghiệp có trách nhiệm với môi trường.
Khoảng 60% lao động thế hệ Z tiết lộ họ tránh ứng tuyển vào các công ty có tác động tiêu cực đến môi trường. Bên cạnh đó, người lao động cho biết các chương trình phát triển bền vững khiến hình ảnh doanh nghiệp thu hút hơn trong mắt họ khi ứng tuyển…
Rõ ràng, nhu cầu đối với việc làm Xanh trên toàn cầu đang tăng lên và Việt Nam không nằm ngoài xu thế này. Do đó, Việt Nam sẽ cần chú trọng đầu tư vào kỹ năng cho người lao động như kỹ năng số, ứng xử xã hội…nhằm phù hợp với các vị trí việc làm Xanh trong tương lai. Kỹ năng cao hơn giúp người lao động dễ dàng đáp ứng được các công việc thân thiện với môi trường hơn.
Theo chuyên gia của WB, ngoài mức lương để thúc đẩy việc làm Xanh tại Việt Nam cần thường xuyên theo dõi tốc tác động của tăng trưởng Xanh tới việc làm. Đó là việc lồng ghép báo cáo số liệu thống kê việc làm Xanh để đánh giá tác động của quá trình chuyển đổi Xanh đến thị trường lao động./.
