Người di cư tại khu vực biên giới Hungary-Croatia ngày 23/9. (Nguồn: Reuters/TTXVN) Ngay từ cách đây vài tháng, Italy đã lên tiếng cảnh báo tị nạn và nhập cư là vấn đề liên quan đến cả châu Âu và trên thực tế, tình hình đã xấu đi nhanh chóng.
Việc các nguyên thủ Liên minh châu Âu (EU) đi đến thống nhất sẽ triển khai các trại tiếp nhận người tị nạn vào tháng 11 là một quyết định hết sức quan trọng. Thủ tướng Italy Matteo Renzi đưa ra nhận định này ngay sau Hội nghị thượng đỉnh bất thường của EU về khủng hoảng tị nạn diễn ra ngày 23/9 tại Brussels, Vương quốc Bỉ.
Cuộc họp bất thường diễn ra trong bối cảnh hết sức gay go khi bốn quốc gia thành viên EU là Cộng hòa Séc, Slovakia, Hungary, Romania đã từng bỏ phiếu phản đối cơ chế phân bổ hạn ngạch tiếp nhận người tị nạn, trong khi Hy Lạp tiếp tục bị các nước thành viên khác của EU chỉ trích nặng nề vì đã tiếp nhận thiếu kiểm soát những người tị nạn. Nhưng cuối cùng, một kế hoạch có thời hạn cũng đã được các quốc gia EU đồng thuận. Theo đó, trong tầm ngắn, trung hạn, châu Âu tiếp tục chấp nhận tiếp nhận, phân bổ có kiểm soát và sàng lọc khoảng 120.000 người tị nạn đến các quốc gia thành viên.
Những đối tượng không được chấp nhận quy chế tị nạn sẽ được tổ chức hồi hương. Trong khi đó, việc giám sát, bảo vệ các vành đai biên giới của EU cả trên bộ và trên biển với thế giới bên ngoài sẽ được tăng cường siết chặt.
Về dài hạn, việc 28 nguyên thủ quốc gia thành viên EU nhất trí huy động ít nhất 1 tỷ euro cho các cơ chế hỗ trợ người tị nạn của Liên hợp quốc như Cao ủy về người tị nạn (UNHCR), Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) không có gì khác ngoài mục đích triển khai, ổn định các trại tiếp nhận người tị nạn bên ngoài biên giới châu Âu tại các nước láng giềng với Syria. Trong đó, nhu cầu tài chính của WFP được coi là hết sức cấp bách để hỗ trợ khoảng 11 triệu người tị nạn Syria tại Jordan, Thổ Nhĩ Kỳ và Liban.
Vấn đề khó khăn nhất của các nhà lãnh đạo EU hiện nay đó là không có một con số thống kê tương đối chính xác về số lượng những người tị nạn sẽ phải tiếp nhận và phân bổ đến các nước thành viên trong tương lai.
Tại hội nghị, Cộng hòa Séc đã không phản đối việc áp hạn ngạch tiếp nhận người tị nạn cho các quốc gia thành viên EU, bởi nước này không có ý định làm căng thẳng thêm bầu không khí bằng sự phản đối, cho dù đã bỏ phiếu chống hạn ngạch tại cuộc họp của Bộ trưởng Nội vụ EU trước đó. Hiện Czech tập trung quan tâm vào việc thảo luận các biện pháp cụ thể nhằm khắc phục cuộc khủng hoảng di cư, trong đó có việc thực thi các biện pháp nhằm cải thiện việc bảo vệ khu vực tự do đi lại Schengen và nhanh chóng xây dựng các trại tiếp nhận người tị nạn tại các khu vực biên giới của EU.
Cộng hòa Séc cũng dự định thúc đẩy việc xây dựng một hệ thống thống nhất trong EU về cấp quy chế tị nạn, trợ giúp người tị nạn trực tiếp tại các khu vực mà từ đó họ ra đi cũng như tạo điều kiện mở rộng sự hợp tác trong vấn đề khắc phục cuộc khủng hoảng di cư với các nước thứ ba. Cần phải nhìn nhận rằng, trước tình hình xung đột diễn ra tại Syria trong suốt bốn năm qua, châu Âu đã không tự chuẩn bị cho mình một chính sách chung để đối phó với các nguy cơ khủng hoảng về tị nạn và nhập cư.
Thực tế những ngày qua đã cho thấy các quy định của Hiệp ước Dublin về người tị nạn đã không còn phù hợp và cần phải được nhanh chóng, điều chỉnh, thay thế bằng một cơ chế phù hợp. Và nếu có, cơ chế mới phải là một cơ chế chia sẻ trách nhiệm ở một quy mô rộng hơn.
Dư luận các đảng phái chính trị trong Nghị viện châu Âu cho rằng đây là cách duy nhất để tránh nguy cơ đổ vỡ của không gian tự do đi lại Schengen, vốn được coi như một biểu tượng của một hình mẫu EU thống nhất.
Trong diễn biến liên quan, cùng ngày, Bộ trưởng Quốc phòng Cộng hòa Séc Martin Stropnisky cho biết nước này đã đề nghị hỗ trợ Hungary nhằm bảo đảm việc bảo vệ biên giới khu vực Schengen. Praha và Budapest đang thảo luận vấn đề về việc phía Cộng hòa Séc có thể gửi đến Hungary những loại phương tiện kỹ thuật quân sự cụ thể nào để thực hiện nhiệm vụ đặt ra.
Theo số liệu mới nhất, chỉ trong ngày 23/9, số người di cư vào lãnh thổ Hungary đã lên tới mức cao kỷ lục mới với 10.046 người, chủ yếu từ Croatia tràn sang. Cảnh sát Hungary cho biết người di cư vẫn tiếp tục ùn ùn đổ về các nước vùng Tây Balkan để từ đó tìm cách đến các nước Bắc Âu giàu có.
Ngày 24/9, Thủ tướng Angela Merkel trình bày về cuộc khủng hoảng người tị nạn trước Quốc hội Đức, là nước tiếp nhận nhiều người tị nạn nhất trong số 28 nước thuộc EU. Thủ tướng Merkel cho biết giải pháp cho làn sóng di dân trốn chạy bạo động ở Syria sẽ có được với sự trợ giúp của Mỹ, Nga và các nước Trung Đông.
Nhà lãnh đạo Đức cũng bày tỏ sự hài lòng đối với việc các nhà lãnh đạo châu Âu đồng ý gia tăng tiền cứu trợ dành cho người tị nạn, mặc dù mọi điều kiện cho một giải pháp toàn diện cho vấn đề người tị nạn vẫn chưa có được./.
