Những năm gần đây, song song với tự do hóathương mại toàn cầu, các biện pháp chống bán phá giá được áp dụng ngày càngnhiều.
Khi hàng hóa xuất khẩu Việt Nam ngày càng gia tăng và chiếm thị phần lớncũng là nguyên nhân khiến các nước nhập khẩu đẩy mạnh hành vi bảo vệ lợi ích củahọ bằng các biện pháp chống bán phá giá và tự vệ.
Do đó các doanh nghiệp Việt phải chủ động đối đầu với những vụ kiện chốngbán phá giá có thể dấy lên bất cứ lúc nào.
Thu hút FDI càng tăng càng dễ bị kiện
Theo thạc sỹ Nguyễn Chi Mai - Trưởng Ban phòng vệ thương mại, Cục Quản lýcạnh tranh (Bộ Công Thương), các vụ kiện chống bán phá giá và trợ cấp ngày càngcó xu hướng tăng lên và thường xuyên đối với các nước đang phát triển như TrungQuốc, Ấn Độ và các nước ASEAN… do nền kinh tế các nước này phát triển chủ yếudựa vào xuất khẩu, hàng hóa ngày càng tăng và doanh nghiệp thamgia vào xuất khẩu ngày càng nhiều hơn.
Các chuyên gia nhận định, Việt Nam ngày càng tham gia sâu rộng và chủ độnghơn vào các hoạt động hội nhập quốc tế, lượng hàng hóa xuất khẩu Việt Nam ngàycàng tăng cùng với tăng trưởng thu hút đầu tư nước nước ngoài (FDI). Như vậyhàng hóa Việt Nam trong thời gian tới sẽ có tăng trưởng đáng kể, đem lại lợi thếnhất định cho các doanh nghiệp xuất khẩu.
Tuy nhiên, trước làn sóng thu hút FDI ngày càng tăng, hàng hóa xuất khẩuViệt Nam có nguy cơ phải đối mặt với các vụ kiện chống bán phá giá và trợ cấptăng lên. Trong 6 tháng đầu năm 2012, Việt Nam có 4 vụ kiện về phòng vệ thươngmại.
Trước kia, các sản phẩm bị kiện chống bán phá giá và trợ cấp của Việt Namthường là những sản phẩm có giá trị xuất khẩu lớn đem lại giá trị gia tăng cao như tôm, cá,da giày…
Nhưng những vụ kiện gần đây không rơi vào những sản phẩm chủ lực của ViệtNam mà chủ yếu là những mặt hàng có kim ngạch nhỏ hay những sản phẩm của doanhnghiệp FDI.
Bên cạnh đó, các hiện tượng gian lận thương mại, lẩn tránh thuếchống bán phá giá ngày càng tăng khiến các trị trường Mỹ, EU ngày càng nghiêmngặt hơn đối với hành vi này.
Cụ thể, khi các doanh nghiệp bị kiện chống bán phá giá tại một số thịtrường và không thể xuất khẩu sang các thị trường đó được nữa thì lại luânchuyển đầu tư những sản phẩm bị áp thuế chống bán phá giá sang Việt Nam dướihình thức FDI. Hành vi lẩn tránh thuế chống bán phá giá này là một trong nhữngnguyên nhân khiến hàng hóa Việt Nam bị đánh thuế tăng lên theo dòng chảy củaFDI.
Thách thức với các vụ kiện chống bán phá giá
Khi bị kiện chống bán phá giá, các doanh nghiệp thường bị động trong điềutra ban đầu. Thạc sỹ Nguyễn Chi Mai đưa ra cảnh báo các nước nhập khẩu, đặc biệtMỹ và EU là những thị trường gia tăng hàng xuất khẩu Việt Nam với thị phần lớnlại đang có xu hướng kiện “kép” (chống bán phá giá + trợ cấp) trong các vụ việcphòng vệ thương mại đối với Việt Nam đã làm tăng rủi ro, bất lợi cho doanhnghiệp bị kiện.
Vụ kiện kép chống bán phá giá/trợ cấp bắt đầu năm 2009 với vụtúi nhựa PE và đến nay đã có thêm 2 vụ ống thép và mắc áo xuất khẩu vào thịtrường Mỹ.
Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải bỏ gấp đôi thời gian, côngsức và tiền bạc để thuê luật sư tư vấn, chuẩn bị tài liệu, gửi bảng câu hỏi...Nếu kết luận cuối cùng dẫn đến việc áp cả hai loại thuế chống bán phá giá vàchống trợ cấp, doanh nghiệp rơi vào tình cảnh “một cổ hai tròng” khi cùng lúcphải chịu hai thứ thuế, việc cạnh tranh tại thị trường Mỹ là vô cùng khó khăn.
Bên cạnh đó, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) sẽ có một số chính sách mới đối vớinền kinh tế phi thị trường, đây sẽ là những thách thức rất lớn cho doanh nghiệpViệt Nam, chẳng hạn như DOC sẽ áp dụng chọn ngẫu nhiên bị đơn bắt buộc thay vìchọn các doanh nghiệp lớn nhất và thay đổi một số chính sách liên quan đến giátrị thay thế.
Thực tế cho thấy khối lượng các vụ kiện chống bán phá giá nói chung vàcác biện pháp phòng vệ thương mại nói riêng được áp dụng nhiều và tăng nhanhtrong giai đoạn suy thoái kinh tế.
Các chuyên gia pháp lý đã chỉ ra rằng khi kinh tế khó khăn, các nhà sảnxuất nước ngoài bắt buộc phải bán hàng với giá thấp hơn để giảm lượng hàng tồnkho khiến các nhà sản xuất nội địa gặp khó khăn hơn và chính việc bán giá thấpnày đã bị cho là hành vi chống bán phá giá.
Đây là một trong những nguyên nhân khiến các vụ kiện chống bán phá giá vàphòng vệ thương mại nảy sinh nhiều hơn trong bối cảnh kinh tế khủng hoảng.
Chủ động ứng phó
Theo các chuyên gia, khi bị kiện chống bán phá giá/trợ cấp, các doanhnghiệp cần tích cực, chủ động tham gia kháng kiện và phối hợp đoàn kết giữa cácdoanh nghiệp với nhau, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn được lựa chọn làm bị đơnbắt buộc là rất cần thiết để đạt được kết quả cuối cùng có tác động rất lớn đếndoanh nghiệp toàn ngành.
Theo quy định của Mỹ thì chỉ có một số doanh nghiệp được lựa chọn làm bịđơn bắt buộc và được tính mức thuế suất riêng, mức thuế của các doanh nghiệp cònlại sẽ được tính dựa trên mức thuế của những doanh nghiệp được lựa chọn làm bịđơn bắt buộc.
Do đó, các doanh nghiệp còn lại nên tham gia vào vụ kiện với tư cách là bịđơn tự nguyện bằng cách gửi thông tin tự giới thiệu mình với cơ quan điều tra vàtrả lời bảng câu hỏi điều tra. Đồng thời các doanh nghiệp phải phối hợp chặt chẽvới cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bởi vai trò của Nhà nước có tác động rất lớntrong vận động hành lang.
Để giảm thiểu động cơ kiện chống bán phá giá của các nhà sản xuất nội địa,các doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm nhằm chứngminh hàng hóa Việt Nam không phải là đối thủ cạnh tranh với các doanh nghiệptrong nước.
Những sản phẩm bị kiện của Việt Nam thường rơi vào những mặt hàng sửdụng nhiều lao động, sản xuất hàng loạt, sử dụng nhiều tài nguyên môi trường…
Do đó các doanh nghiệp cần tăng cường sản xuất những mặt hàng có giá trị gia tăng caohơn bằng cách đầu tư máy móc, công nghệ nhằm ngăn ngừa các biện pháp phòng vệthương mại đối với hàng hóa xuất khẩu Việt Nam .
Theo Luật sư Đinh Ánh Tuyết - Giám đốc Công ty Luật IDVN, khi Việt Namtham gia vào WTO cũng như các Hiệp định thương mai tự do, khả năng xảy ra những“làn sóng” về kiện chống bán phá giá là không thể tránh khỏi. doanh nghiệp nênxem đây là một trong những hoạt động, sân chơi bình đẳng trong hoạt động xuấtkhẩu.
Khi gặp phải những vụ kiện này, doanh nghiệp phải giữ vai trò chủ động,trung tâm vì doanh nghiệp là những đối tượng bị kiện, ngay cả trong các vụ kiệnchống trợ cấp cũng phải tham gia trả lời các bảng câu hỏi.
Đặc biệt trong các vụ kiện chống bán phá giá, kết quả của các vụ kiện cũngảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp, sự tham gia chủ động doanh nghiệp mới cóthể giữ vững được thị trường xuất khẩu của mình.
Khi tham gia, quan trọng nhất là phối hợp với hiệp hội thuê luật sư ngaytừ đầu để được tư vấn đầy đủ về cách thức trả lời các bảng câu hỏi, nộp bảng câuhỏi đúng hạn và chất lượng thông tin phải đảm bảo vì bảng trả lời là cơ sở đểxác định mức thuế suất./.
Khi hàng hóa xuất khẩu Việt Nam ngày càng gia tăng và chiếm thị phần lớncũng là nguyên nhân khiến các nước nhập khẩu đẩy mạnh hành vi bảo vệ lợi ích củahọ bằng các biện pháp chống bán phá giá và tự vệ.
Do đó các doanh nghiệp Việt phải chủ động đối đầu với những vụ kiện chốngbán phá giá có thể dấy lên bất cứ lúc nào.
Thu hút FDI càng tăng càng dễ bị kiện
Theo thạc sỹ Nguyễn Chi Mai - Trưởng Ban phòng vệ thương mại, Cục Quản lýcạnh tranh (Bộ Công Thương), các vụ kiện chống bán phá giá và trợ cấp ngày càngcó xu hướng tăng lên và thường xuyên đối với các nước đang phát triển như TrungQuốc, Ấn Độ và các nước ASEAN… do nền kinh tế các nước này phát triển chủ yếudựa vào xuất khẩu, hàng hóa ngày càng tăng và doanh nghiệp thamgia vào xuất khẩu ngày càng nhiều hơn.
Các chuyên gia nhận định, Việt Nam ngày càng tham gia sâu rộng và chủ độnghơn vào các hoạt động hội nhập quốc tế, lượng hàng hóa xuất khẩu Việt Nam ngàycàng tăng cùng với tăng trưởng thu hút đầu tư nước nước ngoài (FDI). Như vậyhàng hóa Việt Nam trong thời gian tới sẽ có tăng trưởng đáng kể, đem lại lợi thếnhất định cho các doanh nghiệp xuất khẩu.
Tuy nhiên, trước làn sóng thu hút FDI ngày càng tăng, hàng hóa xuất khẩuViệt Nam có nguy cơ phải đối mặt với các vụ kiện chống bán phá giá và trợ cấptăng lên. Trong 6 tháng đầu năm 2012, Việt Nam có 4 vụ kiện về phòng vệ thươngmại.
Trước kia, các sản phẩm bị kiện chống bán phá giá và trợ cấp của Việt Namthường là những sản phẩm có giá trị xuất khẩu lớn đem lại giá trị gia tăng cao như tôm, cá,da giày…
Nhưng những vụ kiện gần đây không rơi vào những sản phẩm chủ lực của ViệtNam mà chủ yếu là những mặt hàng có kim ngạch nhỏ hay những sản phẩm của doanhnghiệp FDI.
Bên cạnh đó, các hiện tượng gian lận thương mại, lẩn tránh thuếchống bán phá giá ngày càng tăng khiến các trị trường Mỹ, EU ngày càng nghiêmngặt hơn đối với hành vi này.
Cụ thể, khi các doanh nghiệp bị kiện chống bán phá giá tại một số thịtrường và không thể xuất khẩu sang các thị trường đó được nữa thì lại luânchuyển đầu tư những sản phẩm bị áp thuế chống bán phá giá sang Việt Nam dướihình thức FDI. Hành vi lẩn tránh thuế chống bán phá giá này là một trong nhữngnguyên nhân khiến hàng hóa Việt Nam bị đánh thuế tăng lên theo dòng chảy củaFDI.
Thách thức với các vụ kiện chống bán phá giá
Khi bị kiện chống bán phá giá, các doanh nghiệp thường bị động trong điềutra ban đầu. Thạc sỹ Nguyễn Chi Mai đưa ra cảnh báo các nước nhập khẩu, đặc biệtMỹ và EU là những thị trường gia tăng hàng xuất khẩu Việt Nam với thị phần lớnlại đang có xu hướng kiện “kép” (chống bán phá giá + trợ cấp) trong các vụ việcphòng vệ thương mại đối với Việt Nam đã làm tăng rủi ro, bất lợi cho doanhnghiệp bị kiện.
Vụ kiện kép chống bán phá giá/trợ cấp bắt đầu năm 2009 với vụtúi nhựa PE và đến nay đã có thêm 2 vụ ống thép và mắc áo xuất khẩu vào thịtrường Mỹ.
Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải bỏ gấp đôi thời gian, côngsức và tiền bạc để thuê luật sư tư vấn, chuẩn bị tài liệu, gửi bảng câu hỏi...Nếu kết luận cuối cùng dẫn đến việc áp cả hai loại thuế chống bán phá giá vàchống trợ cấp, doanh nghiệp rơi vào tình cảnh “một cổ hai tròng” khi cùng lúcphải chịu hai thứ thuế, việc cạnh tranh tại thị trường Mỹ là vô cùng khó khăn.
Bên cạnh đó, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) sẽ có một số chính sách mới đối vớinền kinh tế phi thị trường, đây sẽ là những thách thức rất lớn cho doanh nghiệpViệt Nam, chẳng hạn như DOC sẽ áp dụng chọn ngẫu nhiên bị đơn bắt buộc thay vìchọn các doanh nghiệp lớn nhất và thay đổi một số chính sách liên quan đến giátrị thay thế.
Thực tế cho thấy khối lượng các vụ kiện chống bán phá giá nói chung vàcác biện pháp phòng vệ thương mại nói riêng được áp dụng nhiều và tăng nhanhtrong giai đoạn suy thoái kinh tế.
Các chuyên gia pháp lý đã chỉ ra rằng khi kinh tế khó khăn, các nhà sảnxuất nước ngoài bắt buộc phải bán hàng với giá thấp hơn để giảm lượng hàng tồnkho khiến các nhà sản xuất nội địa gặp khó khăn hơn và chính việc bán giá thấpnày đã bị cho là hành vi chống bán phá giá.
Đây là một trong những nguyên nhân khiến các vụ kiện chống bán phá giá vàphòng vệ thương mại nảy sinh nhiều hơn trong bối cảnh kinh tế khủng hoảng.
Chủ động ứng phó
Theo các chuyên gia, khi bị kiện chống bán phá giá/trợ cấp, các doanhnghiệp cần tích cực, chủ động tham gia kháng kiện và phối hợp đoàn kết giữa cácdoanh nghiệp với nhau, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn được lựa chọn làm bị đơnbắt buộc là rất cần thiết để đạt được kết quả cuối cùng có tác động rất lớn đếndoanh nghiệp toàn ngành.
Theo quy định của Mỹ thì chỉ có một số doanh nghiệp được lựa chọn làm bịđơn bắt buộc và được tính mức thuế suất riêng, mức thuế của các doanh nghiệp cònlại sẽ được tính dựa trên mức thuế của những doanh nghiệp được lựa chọn làm bịđơn bắt buộc.
Do đó, các doanh nghiệp còn lại nên tham gia vào vụ kiện với tư cách là bịđơn tự nguyện bằng cách gửi thông tin tự giới thiệu mình với cơ quan điều tra vàtrả lời bảng câu hỏi điều tra. Đồng thời các doanh nghiệp phải phối hợp chặt chẽvới cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bởi vai trò của Nhà nước có tác động rất lớntrong vận động hành lang.
Để giảm thiểu động cơ kiện chống bán phá giá của các nhà sản xuất nội địa,các doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm nhằm chứngminh hàng hóa Việt Nam không phải là đối thủ cạnh tranh với các doanh nghiệptrong nước.
Những sản phẩm bị kiện của Việt Nam thường rơi vào những mặt hàng sửdụng nhiều lao động, sản xuất hàng loạt, sử dụng nhiều tài nguyên môi trường…
Do đó các doanh nghiệp cần tăng cường sản xuất những mặt hàng có giá trị gia tăng caohơn bằng cách đầu tư máy móc, công nghệ nhằm ngăn ngừa các biện pháp phòng vệthương mại đối với hàng hóa xuất khẩu Việt Nam .
Theo Luật sư Đinh Ánh Tuyết - Giám đốc Công ty Luật IDVN, khi Việt Namtham gia vào WTO cũng như các Hiệp định thương mai tự do, khả năng xảy ra những“làn sóng” về kiện chống bán phá giá là không thể tránh khỏi. doanh nghiệp nênxem đây là một trong những hoạt động, sân chơi bình đẳng trong hoạt động xuấtkhẩu.
Khi gặp phải những vụ kiện này, doanh nghiệp phải giữ vai trò chủ động,trung tâm vì doanh nghiệp là những đối tượng bị kiện, ngay cả trong các vụ kiệnchống trợ cấp cũng phải tham gia trả lời các bảng câu hỏi.
Đặc biệt trong các vụ kiện chống bán phá giá, kết quả của các vụ kiện cũngảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp, sự tham gia chủ động doanh nghiệp mới cóthể giữ vững được thị trường xuất khẩu của mình.
Khi tham gia, quan trọng nhất là phối hợp với hiệp hội thuê luật sư ngaytừ đầu để được tư vấn đầy đủ về cách thức trả lời các bảng câu hỏi, nộp bảng câuhỏi đúng hạn và chất lượng thông tin phải đảm bảo vì bảng trả lời là cơ sở đểxác định mức thuế suất./.
Việt Âu (TTXVN)
