Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo tạo sinh đang làm đảo lộn ngành công nghiệp âm nhạc toàn cầu, câu hỏi “một ca khúc được sáng tác bởi con người hay bởi AI” không còn mang tính học thuật, mà đã trở thành vấn đề pháp lý, kinh tế và đạo đức.
Trao đổi với phóng viên quốc tế tại sự kiện Global Media Meet-up vừa diễn ra tại Seoul, Hàn Quốc, startup công nghệ Hàn Quốc MIPPIA đã giới thiệu một giải pháp được đánh giá là tiên phong: nền tảng AI phát hiện đạo nhạc và xác định âm nhạc do AI tạo ra, với độ chính xác lên tới hơn 98%.
Khủng hoảng bản quyền trong kỷ nguyên AI
Theo MIPPIA, ngành công nghiệp âm nhạc toàn cầu đang đối mặt với một “cuộc khủng hoảng âm thầm”. Các vụ kiện tụng liên quan đến đạo nhạc ngày càng gia tăng, từ những nghệ sỹ quốc tế như Ed Sheeran, Mariah Carey cho tới các nhóm K-pop.
Ước tính, ngành công nghiệp này có thể thiệt hại hơn 1 tỷ euro vào năm 2028 do tranh chấp bản quyền, trong khi khoảng 30 triệu nhạc sỹ đứng trước rủi ro pháp lý liên quan đến đạo nhạc.
Sự bùng nổ của các công cụ AI tạo nhạc như Suno hay Udio càng khiến vấn đề trở nên phức tạp. Nhiều hãng thu âm lớn như Sony Music, Universal Music hay Warner Music đã khởi kiện các công ty AI vì vi phạm bản quyền. Ở chiều ngược lại, một số cơ quan quản lý bản quyền bắt đầu yêu cầu nghệ sỹ chứng minh ca khúc của họ không được tạo ra bởi AI.
“Ngành âm nhạc đang thiếu một tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng để phân biệt sáng tạo của con người và sản phẩm của AI. Đó là khoảng trống mà MIPPIA muốn lấp đầy,” ông Go Seonghyeon, CTO của MIPPIA, chia sẻ.
Phân tích âm nhạc như… âm nhạc
Khác với nhiều giải pháp hiện nay vốn phân tích âm thanh ở mức tín hiệu (audio signal), MIPPIA tiếp cận âm nhạc như một cấu trúc nghệ thuật hoàn chỉnh.
Nền tảng này phân tích ca khúc theo các thành phần như verse, pre-chorus, chorus, tiến trình hợp âm, giai điệu và cấu trúc tổng thể - ngay cả khi ca khúc đã bị remix, thay đổi nhịp độ hay tông nhạc.
Công nghệ cốt lõi của MIPPIA dựa trên mô hình “segment transcription”, chuyển đổi âm thanh thô thành dữ liệu âm nhạc (nốt nhạc, hợp âm, cấu trúc), sau đó đối chiếu với cơ sở dữ liệu lớn thông qua các mô hình học máy tự giám sát. Nhờ đó, hệ thống không chỉ đưa ra kết luận “có hay không” mà còn giải thích rõ vì sao hai ca khúc được coi là tương đồng, hoặc vì sao một đoạn nhạc có dấu hiệu được tạo bởi AI.
“Chúng tôi không chỉ nói rằng một bài hát giống bài khác, mà còn chỉ ra đoạn nào giống, giống ở mức độ nào và về mặt âm nhạc ra sao. Điều này đặc biệt quan trọng trong các tranh chấp pháp lý,” ông Go nhấn mạnh.
Tăng trưởng toàn cầu và mô hình kinh doanh linh hoạt
Chỉ sau một năm ra mắt, MIPPIA đã thu hút khoảng 45.000 nhạc sỹ tại 149 quốc gia, với tốc độ tăng trưởng người dùng hằng tháng khoảng 30%. Nền tảng này hiện phục vụ hơn 30.000 nhạc sỹ thường xuyên và đang tiến gần mốc 50.000 người dùng.
MIPPIA triển khai song song nhiều mô hình kinh doanh:
B2C: Gói miễn phí cho kiểm tra cơ bản, cùng các gói trả phí dành cho nhạc sỹ chuyên nghiệp.
B2B: Dịch vụ sàng lọc rủi ro trước khi phát hành album, hỗ trợ quyết định cho hãng thu âm, giám sát đạo nhạc sau phát hành.
API: Cho phép các nền tảng âm nhạc, công ty công nghệ tích hợp trực tiếp khả năng phát hiện đạo nhạc và AI-generated music.
Hiện MIPPIA đã hợp tác với nhiều đối tác tại Hàn Quốc, Nhật Bản và đang làm việc với các nhà phân phối, nền tảng âm nhạc tại Mỹ. Nhật Bản được xem là “cửa ngõ chiến lược” nhờ thị trường âm nhạc trị giá khoảng 12 tỷ USD và văn hóa bảo vệ sở hữu trí tuệ mạnh mẽ.
Tầm nhìn dài hạn: Tiêu chuẩn mới cho bản quyền âm nhạc
Không dừng lại ở công cụ phát hiện, MIPPIA đặt mục tiêu xây dựng một chuẩn mới cho đăng ký và quản lý bản quyền âm nhạc trong kỷ nguyên AI. Công ty hướng tới việc hợp tác với các tổ chức quốc tế như CISAC, phát triển hệ thống đăng ký âm nhạc AI-native và cơ chế cấp phép dữ liệu IP âm nhạc minh bạch.
“AI không phải kẻ thù của sáng tạo. Nhưng để AI phát triển bền vững, chúng ta cần những công cụ đảm bảo sự công bằng cho người sáng tác,” ông Go khẳng định.
Trong bối cảnh các thị trường mới nổi như Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ của cộng đồng sáng tạo trên các nền tảng số, những giải pháp như MIPPIA có thể trở thành hạ tầng quan trọng, giúp bảo vệ quyền lợi nghệ sỹ và xây dựng một hệ sinh thái âm nhạc minh bạch hơn trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo./.
