Ngày 22/10, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cảnh báo hệ thống thương mại quốc tế đang gặp nguy hiểm, trong bối cảnh nợ công toàn cầu leo thang, thuế quan cao và sự bất ổn tài chính ngày càng tăng ở các quốc gia đang phát triển.
Tại Hội nghị Cơ quan Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) đang diễn ra ở Geneva, Thụy Sĩ, Tổng thư ký Guterres cho biết có quá nhiều quốc gia hiện đang bị mắc kẹt trong khủng hoảng nợ, phải chi nhiều tiền hơn để trả lãi cho các chủ nợ thay vì đầu tư cho y tế và giáo dục. Thực tế này khiến hệ thống thương mại dựa trên luật lệ đang có nguy cơ “trật bánh.”
Theo ông, thương mại và phát triển đang phải đối mặt với “cơn lốc thay đổi,” khi 3/4 tăng trưởng toàn cầu hiện đến từ các nước đang phát triển, thương mại dịch vụ tăng vọt và các công nghệ mới thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu.
Tuy nhiên, các chia rẽ địa chính trị, bất bình đẳng, xung đột và khủng hoảng khí hậu đang kìm hãm tiến bộ.
Để đối phó với những nguy cơ này, ông Guterres nêu ra 4 ưu tiên cho hành động quốc tế, đó là: một hệ thống thương mại và đầu tư toàn cầu công bằng, hỗ trợ tài chính cho các nước đang phát triển, công nghệ và đổi mới để kích thích nền kinh tế, và gắn kết chính sách thương mại với các mục tiêu khí hậu.
Cuối ngày, Tổng thư ký Guterres đã khởi động Diễn đàn Sevilla về nợ, do Tây Ban Nha chủ trì, quy tụ các nước chủ nợ, các nước đi vay cũng như các tổ chức tài chính quốc tế và giới học thuật, nhằm tìm kiếm giải pháp và đưa ra hành động cho các vấn đề từ quản lý nợ đến tính bền vững khi mức nợ công toàn cầu liên tục lập kỷ lục mới.
Tại diễn đàn này, ông Guterres kêu gọi các nước tìm ra các giải pháp nợ nhanh chóng và công bằng. Theo ông, các quốc gia đang phát triển đang phải chi 1.400 tỷ USD cho việc trả nợ hằng năm, trong đó 61 quốc gia đã chi 10% GDP hoặc hơn cho việc trả lãi vào năm ngoái.
Theo thông cáo báo chí của UNCTAD, nợ công toàn cầu đã ở mức kỷ lục 102.000 tỷ USD vào năm 2024, trong đó các nước đang phát triển nợ 31.000 tỷ USD và chỉ riêng tiền lãi phải trả là 921 tỷ USD. Khoảng 3,4 tỷ người, tương đương hơn 40% dân số toàn cầu, đang sống tại các quốc gia mà chi phí trả nợ nhiều hơn phần chi cho y tế hoặc giáo dục.
Cơ quan này nhấn mạnh việc cần phải có một phản ứng khẩn cấp và có hệ thống để giải quyết tình hình.
Việc giải quyết các vấn đề nợ của các nền kinh tế mới nổi đã trở nên cấp bách từ nhiều năm nay. Các diễn đàn như Hội nghị bàn tròn Nợ công toàn cầu (GSDR) đã đạt được một số tiến bộ trong các vấn đề then chốt. Hầu hết các trường hợp tái cấu trúc nợ từ Ghana đến Zambia và Ethiopia đều đang tiến triển.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo tình hình của nhiều nước đang phát triển, đặc biệt là những nước nghèo nhất, đang trở nên tồi tệ hơn khi nhiều quốc gia giàu có đã cắt giảm viện trợ và tài trợ phát triển để chuyển sang chi tiêu quốc phòng./.
Nợ công toàn cầu sắp cán mốc cao nhất trong hơn 70 năm
Quỹ Tiền tệ Quốc tế cảnh báo nợ công toàn cầu có thể chạm mức 123% GDP vào cuối thập kỷ này, đe dọa tái diễn “kịch bản hỗn loạn tài chính” tương tự khủng hoảng châu Âu năm 2010.
