Sáng 12/12, Vụ Tài chính-Kinh tế ngành (Bộ Tài chính) phối hợp Kiểm toán Nhà nước tổ chức hội nghị triển khai công tác quyết toán và kiểm toán Ngân sách Nhà nước của các Bộ, cơ quan trung ương theo Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025.
Công cụ quan trọng điều tiết nền kinh tế
Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025 có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2026 với nhiều nội dung mới nhằm thể chế hóa những quan điểm, chủ trương của Đảng về công tác chỉ đạo quản lý, điều hành Ngân sách Nhà nước; phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời đáp ứng với yêu cầu, tình hình mới trong công tác sắp xếp, tổ chức bộ máy nhà nước và thực tiễn hiện nay.
Trọng tâm xác định Ngân sách Nhà nước vẫn là công cụ quan trọng thực hiện chức năng quản lý nền kinh tế, điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua các chính sách thu, chi và cân đối Ngân sách Nhà nước.
Công tác quyết toán Ngân sách Nhà nước vẫn được xác định là khâu cuối cùng trong một chu trình ngân sách, nhằm tổng kết, đánh giá việc thực hiện ngân sách cũng như các chính sách ngân sách của năm ngân sách.
Đây là nhiệm vụ liên quan đến nhiều cơ quan, đơn vị (bao gồm các đơn vị sử dụng ngân sách, các cơ quan quản lý ngân sách, các cấp ngân sách) thể hiện mức độ tuân thủ pháp luật, hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính và trách nhiệm giải trình của cơ quan quản lý, sử dụng Ngân sách Nhà nước, nhất là các cơ quan trực tiếp sử dụng Ngân sách Nhà nước. Đồng thời, trong năm 2025 đã thực hiện sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quyết toán hàng năm (bắt đầu từ quyết toán năm 2025)...
Phát biểu khai mạc, ông Chu Đức Lam, Vụ trưởng Vụ Tài chính-Kinh tế ngành khẳng định, Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025 được Quốc hội thông qua và chính thức có hiệu lực từ năm ngân sách 2026. Việc sửa đổi Luật Ngân sách Nhà nước sẽ củng cố vững chắc, tạo động lực quản lý, phân bổ và sử dụng ngân sách, nhiều nội dung được sửa đổi có ý nghĩa đến công tác quyết toán, kiểm toán ngân sách của các bộ, cơ quan trung ương. Hội nghị sẽ giúp các bộ, cơ quan trung ương kịp thời cập nhật những quy định mới tại Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025 để từ đó triển khai công tác quyết toán Ngân sách Nhà nước hằng năm được kịp thời, hiệu quả.
Cũng theo ông Chu Đức Lam, hội nghị tập trung vào 3 nhóm nội dung chính như: Phổ biến cập nhật vào những điểm mới trong quy trình nghiệp vụ của luật, xét duyệt, thẩm định và tổng hợp; trao đổi những khó khăn vướng mắc thường gặp khi phân bổ sử dụng ngân sách; chia sẻ thực tiễn để nâng cao công tác quyết toán; trao đổi về công tác tổ chức kiểm toán việc quản lý sử dụng Ngân sách Nhà nước và báo cáo sử dụng Ngân sách Nhà nước trong bối cảnh mới.
Tại hội nghị, ông Lê Đình Thăng, Kiểm toán viên, kiểm toán trưởng chuyên ngành 2 (Kiểm toán Nhà nước) cho biết, lần đầu tiên có hội nghị 3 bên (phân phối, giám sát và sử dụng quản lý tài chính Nhà nước). Trong quá trình kiểm toán trước đây thường có vài ý kiến khác nhau cần phải thống nhất. Luật Ngân sách Nhà nước đã có nhiều thay đổi, lịch biểu ngân sách thay đổi đòi hỏi công tác quyết toán chạy theo vấn đề đó; một số quy trình nghiệp vụ thay đổi; lịch biểu kiểm toán cũng thay đổi theo. Điều này đòi hỏi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ ngành, cơ quan trung ương bởi đây là vấn đề cốt lõi, là hệ thống thông tin tài chính quốc gia...
Sửa đổi, bổ sung tạo thuận lợi cho trong triển khai thực hiện
Trình bày tham luận về công tác xét duyệt và tổng hợp các quyết toán Ngân sách Nhà nước của các Bộ, cơ quan Trung ương theo Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025, bà Vũ Thị Hải Yến, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính-Kinh tế ngành cho biết, về xét duyệt quyết toán Ngân sách Nhà nước năm (Điều 69) đã sửa đổi, bổ sung quy định trách nhiệm của đơn vị dự toán ngân sách (đơn vị được cấp có thẩm quyền giao dự toán ngân sách) cấp trên trực tiếp xét duyệt quyết toán đối với đơn vị sử dụng ngân sách trực thuộc (đơn vị sử dụng ngân sách là đơn vị dự toán ngân sách được giao trực tiếp quản lý, sử dụng ngân sách) để tăng cường phân cấp, làm rõ trách nhiệm của các đơn vị dự toán ngân sách, khắc phục tình trạng chồng chéo trong việc xét duyệt quyết toán, đảm bảo rút ngắn thời gian tổng hợp quyết toán.
Về thẩm định quyết toán của cơ quan tài chính các cấp: Bỏ quy định về xét duyệt/thẩm định quyết toán của cơ quan tài chính các cấp và thay bằng kiểm tra, tổng hợp quyết toán Ngân sách Nhà nước đơn vị dự toán cấp I; kiểm tra về tính đầy đủ, khớp đúng giữa các số liệu quyết toán với xác nhận của Kho bạc Nhà nước đối với đơn vị dự toán cấp I đồng thời là đơn vị sử dụng ngân sách. Đồng thời, quy định nội dung kiểm tra quyết toán Ngân sách Nhà nước của đơn vị dự toán cấp I để tăng cường vai trò, trách nhiệm của thủ trưởng đơn vị dự toán cấp I nhằm rút ngắn thời gian tổng hợp quyết toán Ngân sách Nhà nước...
Về phân cấp, phân quyền: Bổ sung quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác ở trung ương, thủ trưởng đơn vị dự toán ngân sách về trách nhiệm giải trình liên quan đến lập, phân bổ, điều hành và quyết toán Ngân sách Nhà nước khi được yêu cầu.
Về cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục: Trong quá trình quyết toán Ngân sách Nhà nước đã đơn giản hóa và giảm thủ tục: Quy trình kiểm tra và nội dung, thủ tục xét duyệt quyết toán của cơ quan tài chính và đơn vị dự toán cấp I; bỏ thủ tục thẩm định quyết toán của cơ quan tài chính cấp trên đối với ngân sách cấp dưới trực tiếp ở địa phương.
Về thời hạn và trình tự quyết toán Ngân sách Nhà nước, các đơn vị dự toán cấp I thuộc Ngân sách Trung ương lập báo cáo quyết toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi quản lý gửi về Bộ Tài chính, Kiểm toán Nhà nước trước ngày 05/7 năm sau (hiện hành 1/10).
Đặc biệt, Luật Ngân sách Nhà nước 2025 và Nghị định của Chính phủ không quy định thời hạn gửi báo cáo quyết toán của các đơn vị sử dụng ngân sách. Các bộ, cơ quan Trung ương quy định thời hạn các đơn vị sử dụng ngân sách gửi báo cáo quyết toán cho phù hợp với thực tế các đơn vị thuộc phạm vi quản lý, đảm bảo thời gian lập, tổng hợp báo cáo quyết toán của bộ, cơ quan Trung ương gửi Bộ Tài chính, Kiểm toán Nhà nước trước ngày 5/7 năm sau. Bộ Tài chính tổng hợp, lập báo cáo quyết toán Ngân sách Nhà nước trình Chính phủ và gửi Kiểm toán Nhà nước chậm nhất ngày 15/8 năm sau (hiện hành chậm nhất là 14 tháng)…
Cũng theo bà Vũ Thị Hải Yến, trong công tác xét duyệt, thẩm định và tổng hợp quyết toán Ngân sách Nhà nước hằng năm của một số bộ, cơ quan Trung ương còn muộn so với thời hạn quy định; nhiều bộ, ngành, cơ quan Trung ương gửi báo cáo quyết toán năm chậm; báo cáo quyết toán gửi không đầy đủ tài liệu mẫu, biểu theo quy định, phải yêu cầu bổ sung; chưa gửi đầy đủ thông báo xét duyệt quyết toán của các đơn vị trực thuộc; thuyết minh báo cáo quyết toán không đầy đủ, chưa phân tích số dư kinh phí năm trước chuyển sang năm sau tiếp tục sử dụng đối với từng nguồn vốn.
Bên cạnh đó, số liệu quyết toán của một số đơn vị trực thuộc Bộ, ngành không khớp với số thực chi theo xác nhận của Kho bạc Nhà nước nơi giao dịch do bộ, ngành khi xét duyệt xuất toán hoặc chưa duyệt quyết toán do chưa đủ điều kiện hoặc không đúng tính chất nguồn kinh phí.../.
Nghị quyết của Quốc hội về dự toán ngân sách nhà nước năm 2026
Quốc hội quyết nghị số thu ngân sách nhà nước là 2.529.467 tỷ đồng, trong đó thu ngân sách trung ương là 1.225.356 tỷ đồng, thu ngân sách địa phương là 1.304.111 tỷ đồng.
