(Nguồn: Reuters) Ngày 29/12, sau 11 vòng đàm phán căng thẳng, phái đoàn ba nước Ai Cập, Ethiopia và Sudan đã nhất trí ký thỏa thuận nguyên tắc về dự án xây dựng đập thủy điện "Đại Phục hưng" của Ethiopia trên dòng sông Nile.
Sau các cuộc đàm phán kéo dài hai ngày tại thủ đô Khartoum của Sudan, đại diện của Ai Cập, Sudan và Ethiopia cuối cùng đã đạt được một thỏa thuận nguyên tắc, qua đó giải quyết cơ bản những lo ngại của các nước liên quan, nhất là Ai Cập.
Theo thỏa thuận, ba nước nhất trí lựa chọn công ty tư vấn Artelia của Pháp tham gia cùng với một công ty khác của Pháp là BRL Group tiến hành nghiên cứu các vấn đề liên quan đến kỹ thuật của dự án.
Ngoại trưởng Ai Cập Sameh Shoukry nhấn mạnh thỏa thuận mới này là kết quả của "sự tin tưởng và minh bạch" giữa ba nước trong quá trình thương thuyết.
Thỏa thuận cũng khẳng định tất cả các nghiên cứu kỹ thuật của dự án đập "Đại Phục hưng" của Ethiopia cần được tiến hành trong khoảng thời gian 8-12 tháng.
Còn Ngoại trưởng Sudan Ibrahim Ghandour nêu rõ thỏa thuận vừa đạt được bao trùm tất cả những vấn đề then chốt mà ba nước quan tâm.
Tuy nhiên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ai Cập Ahmed Abu Zaid khẳng định thỏa thuận nói trên không phải là bước cuối cùng của tiến trình đàm phán, đồng thời cho biết phái đoàn Ai Cập, Ethiopia và Sudan sẽ tiếp tục tiến hành cuộc họp tiếp theo vào ngày 3 hoặc 4/1/2016 nhằm củng cố lòng tin giữa các bên.
Trước đó, Bộ trưởng Thủy lợi ba nước Ai Cập, Sudan và Ethiopia đã có 10 cuộc đàm phán nhằm làm sáng tỏ các vấn đề kỹ thuật cũng như giải quyết những lo ngại của phía Ai Cập. Song, tất cả các nỗ lực đều thất bại khi các bên không đạt được tiếng nói chung về những vấn đề này.
Điểm then chốt của các vòng đàm phán là vấn đề hoàn thiện các nghiên cứu kỹ thuật trước khi tiến hành xây dựng đập thủy điện "Đại Phục hưng" mà Ethiopia đang tiến hành xây dựng trên nhánh Nile Xanh, một trong những nhánh chính của sông Nile.
Ba nước từng thống nhất chọn các nhà tư vấn kỹ thuật của Pháp và Hà Lan cung cấp các báo cáo đánh giá độc lập. Tuy nhiên, Ai Cập cho rằng đập đã được xây dựng 40% và tiến độ của dự án đang được đẩy nhanh, trong khi các nghiên cứu kỹ thuật vẫn chưa được hoàn thiện. Cairo lâu nay lo ngại rằng con đập này có thể đe dọa nghiêm trọng đến nguồn nước sông Nile.
Hồi tháng 3/2015, lãnh đạo ba nước Ai Cập, Sudan và Ethiopia đã ký một tuyên bố nguyên tắc, mở đường cho tiến trình hợp tác giải quyết những bất đồng liên quan đến đập thủy điện "Đại Phục hưng" thông qua giải pháp ngoại giao, nhằm tránh xảy ra xung đột nguồn nước trong khu vực.
Dự án thủy điện "Đại Phục hưng" được triển khai ở vùng Tây Bắc Ethiopia, có tổng vốn đầu tư 4,2 tỷ USD và công suất 6.000 MW. Đây là đập thủy điện lớn nhất châu Phi, với tổng công suất chứa nước lên tới 74 tỷ m3.
Dự án được khởi công vào tháng 4/2011 và theo kế hoạch, giai đoạn đầu sẽ được hoàn tất trong vòng ba năm. Chính phủ Ethiopia coi dự án trên là một "dấu mốc lịch sử," trong khi Sudan và Ai Cập cho rằng việc Ethiopia xây dựng các đập thủy điện sẽ ảnh hưởng đến nguồn nước mà hai nước này đang khai thác từ sông Nile./.
