Đại dịch COVID-19 kéo dài đã tác động tiêu cực đến kinh tế và đời sống xã hội, trong đó trẻ em là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất cần được bảo vệ. Nhiều trẻ em đã trở thành trẻ mồ côi, không nơi nương tựa hoặc bị ảnh hưởng lâu dài do gia đình có nguy cơ đói nghèo... Những tác động này có nguy cơ làm tăng số lao động trẻ em sau COVID-19.
Nguy cơ gia tăng lao động trẻ em hậu COVID-19
Đánh giá về tác động của đại dịch COVID-19 với trẻ em, lãnh đạo Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho biết cả nước có gần 4.500 trẻ mồ côi do COVID-19. Đại dịch còn tác động nhiều chiều đến trẻ em như: Đe dọa sự an toàn, tâm lý, sức khỏe thể chất và tâm thần, dinh dưỡng của trẻ em; làm gián đoạn trong học tập và gia tăng sự bất bình đẳng trong tiếp cận nền giáo dục chất lượng; tác động đến chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em; hạn chế vui chơi, giải trí và tiếp xúc xã hội, giao tiếp bạn bè.
Gia đình rơi vào đói nghèo vì COVID-19 sẽ khiến trẻ em đối diện với nguy cơ phải trở thành lao động. Bên cạnh đó, việc phải tạm dừng đến trường, học tập trực tuyến kéo dài đã tác động lớn đến chất lượng học tập cũng là nguyên nhân khiến tỷ lệ trẻ em bỏ học khi hết dịch COVID-19 có thể tăng cao, nhất là các em nhỏ trong gia đình nghèo, ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số.
Nguy cơ gia tăng lao động trẻ em sau đại dịch COVID-19 không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn là vấn đề trên chung của nhiều quốc gia trên thế giới. Theo một nghiên cứu mới của ILO (Tổ chức Lao động quốc tế), trong khi những tiến bộ về xóa bỏ lao động trẻ em đã bị đình trệ kể từ năm 2016, tác động của COVID-19 đang tạo nên những thách thức lớn hơn về nguy cơ gia tăng lao động trẻ em.
Thống kê của ILO cho thấy có hơn 160 triệu trẻ em trên toàn thế giới (tức 1/10 trẻ em trong độ tuổi 5-17 tuổi) vẫn đang tham gia lao động trẻ em. Thế nhưng con số này có thể tăng thêm 8,9 triệu trẻ em vào cuối năm 2022 nếu không có chiến lược giảm thiểu lao động trẻ em kịp thời.
Các chuyên gia của ILO cho rằng nếu các nhà hoạch định chính sách không hành động một cách quyết đoán thì các yếu tố như đại dịch COVID-19, các cuộc xung đột, đói nghèo gia tăng và biến đổi khí hậu… sẽ khiến tình trạng lao động trẻ em tăng cao.
Cần bảo đảm trợ cấp
Theo một báo cáo mới có tên “Vai trò của an sinh xã hội trong xóa bỏ lao động trẻ em: Đánh giá bằng chứng và hàm ý chính sách” của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), an sinh xã hội giúp giảm thiểu tình trạng gia đình rơi vào cảnh nghèo và dễ bị tổn thương, từ đó giảm căn nguyên dẫn đến lao động trẻ em.
Tăng khả năng tiếp cận giáo dục cho trẻ là một trong những giải pháp giảm thiểu nguy cơ trở thành lao động trẻ em của Việt Nam. (Ảnh minh họa: PV/Vietnam+) Ông Guy Ryder, Tổng giám đốc ILO cho biết: “Có nhiều lý do để đầu tư vào an sinh xã hội toàn dân, trong đó xóa bỏ lao động trẻ em là một trong những lý do thuyết phục nhất, đặc biệt là khi xét đến tác động của vấn đề này đối với quyền và phúc lợi của trẻ em.”
Các chuyên gia của ILO nhấn mạnh việc giảm thiểu lao động trẻ em sẽ dễ dàng hơn nếu các quốc gia có hệ thống an sinh xã hội được thiết kế toàn diện và nhạy cảm với lao động trẻ em. Theo đó, các quốc gia cần đảm bảo trợ cấp cho trẻ em và gia đình, để tất cả các hộ gia đình có trẻ em, đặc biệt là những hộ gia đình dễ bị tổn thương nhất có thể được tiếp cận.
Các chính sách an sinh xã hội giúp các gia đình đối phó với những cú sốc về kinh tế hay y tế sẽ góp phần quan trọng làm giảm lao động trẻ em và tạo điều kiện cho trẻ em đến trường. Do đó, các Chính phủ cần xây dựng một loạt các chính sách thúc đẩy an sinh xã hội, trong đó chú trọng đến chăm sóc, bảo vệ trẻ em.
[Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm tăng khả năng tiếp cận giáo dục cho trẻ]
Chia sẻ về các giải pháp của Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Hà cho biết trong thời gian qua Chính phủ đã ban hành những chính sách hỗ trợ, giải pháp nhằm giảm thiểu tác động của đại dịch COVID-19, trong đó có nhiều giải pháp tập trung khắc phục những ảnh hưởng đối với trẻ em.
Đặc biệt, Chính phủ Việt Nam đã giảm thiểu các tác động của đại dịch COVID-19 làm gián đoạn việc học tập của trẻ em hộ nghèo, cận nghèo, trẻ em dân tộc thiểu số, trẻ em vùng núi bằng việc chi ngân sách Nhà nước và vận động sự hỗ trợ của doanh nghiệp, các nhóm xã hội đề mở rộng diện bao phủ sóng internet, hỗ trợ máy tính cho trẻ em nghèo, trẻ em di cư, kết hợp linh hoạt giữa học trực tuyến với trở lại trường học. Đây là một trong những giải pháp quan trọng giúp trẻ em tiếp tục học tập, hạn chế nguy cơ trở thành lao động./.
