Xe tải điện của Rivian đậu gần tòa nhà Nasdaq MarketSite ở Quảng trường Thời đại ngày 10/11 ở thành phố New York. (Nguồn: Getty) Giới chuyên gia đang kỳ vọng sau một năm bùng nổ của các cổ phiếu ngành ôtô điện (EV) tại Mỹ với một loạt đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), năm 2022 sẽ là năm các công ty thể hiện họ thực sự xứng với những sự kỳ vọng lớn lao thị trường dành cho mình.
Ván cược của nhà đầu tư
Hiện, công ty thuần túy EV duy nhất của Mỹ có hoạt động kinh doanh thực sự là Tesla, với vốn hóa thị trường đạt đỉnh 1.200 tỷ USD vào tháng trước.
Dựa trên sự nổi tiếng của Tesla, các nhà đầu tư đang đặt cược rằng bắt đầu từ năm 2022, sẽ có nhiều nhà sản xuất EV không chỉ dừng ở công nghệ tiên tiến, thiết kế đẹp mắt mà sẽ thành công ở điểm rất nhiều công ty khác đã thất bại trước đây: Sản xuất trên quy mô lớn.
Để đạt được điều đó, họ phải đối mặt và vượt qua tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng, thách thức trên thị trường lao động, áp lực lạm phát, cạnh tranh ngày càng tăng và khả năng chi phí vốn cao hơn.
Ngành công nghiệp xe điện đã nhận được một cú huých vào tháng 11/2021, khi Quốc hội Mỹ thông qua dự luật chi tiêu cho cơ sở hạ tầng của Tổng thống Joe Biden.
Dự luật này ước tính sẽ dành 7,5 tỷ USD để khởi động kế hoạch hướng tới mục tiêu của Tổng thống Biden là có 500.000 bộ sạc EV trên toàn quốc vào năm 2030, cũng như khuyến khích mở rộng sự phổ biến của phương tiện chạy bằng điện hơn.
Trong khi các công ty chuyên về công nghệ sạc hưởng lợi khá nhiều từ diễn biến trên, câu chuyện lại rất khác đối với các công ty sản xuất EV. Tuy còn non trẻ, đây đã trên đà trở thành một thị trường cạnh tranh khốc liệt, dù chưa có người chơi nào ngoài Tesla có thương hiệu gây được tiếng vang với người tiêu dùng.
Các nhà đầu tư trong năm nay đã đổ một lượng tiền khổng lồ vào Rivian và Lucid Motors, đưa tổng định giá của các công ty lên mức 150 tỷ USD. Song, cả hai công ty đều chưa tạo ra doanh thu đáng kể và họ chỉ mới bắt đầu nhận giao sản phẩm đến tay người tiêu dùng.
Cổ phiếu của họ được giao dịch dựa trên những kỳ vọng lớn hơn là các nguyên tắc cơ bản ổn định.
Rivian mới bán được 11 chiếc xe đầu tiên trong quý 3/2021, đạt doanh thu 1 triệu USD. Công ty này cũng cho biết họ dự kiến không đảm bảo đạt được mục tiêu sản xuất năm 2021 là 1.200 xe-con số thực thế sẽ thấp hơn "vài trăm xe" so với mục tiêu đó.
Về phần mình, Lucid đã niêm yết cổ phiếu vào tháng Bảy và hiện được định giá gần 64 tỷ USD. Song tính đến tháng 9/2021, doanh thu của công ty này chỉ đạt được 719.000 USD với đợt giao hàng chính thức mới bắt đầu từ ngày 30/10.
Những bài học còn rất mới
Dù vậy, Lucid và Rivian cũng là những công ty có triển vọng chắc chắn, rõ ràng hơn khi so với nhiều cái tên khác trên thị trường. Các nhà đầu tư đang tỏ ra ít hào hứng hơn đối với các nhà sản xuất xe điện tiếp theo sau những gì đã xảy ra với nhà sản xuất xe tải điện Nikola và Lordstown.
[Chính phủ Mỹ chấm dứt mua ôtô chạy bằng khí đốt từ năm 2035]
Sau khi niêm yết cổ phiếu công khai thông qua công ty mua lại mục đích đặc biệt (SPAC) vào tháng 6/2020, cổ phiếu Nikola đã tăng vọt và đẩy giá trị vốn hóa thị trường của công ty lên cao hơn Ford vào thời điểm đó là 30 tỷ USD.
Nhưng rồi chỉ một năm sau, một bồi thẩm đoàn liên bang đã buộc tội người sáng lập Nikola, ông Trevor Milton với ba tội danh gian lận hình sự.
Theo bản cáo trạng, ông đã gian dối về gần như tất cả các khía cạnh của hoạt động kinh doanh để củng cố giá cổ phiếu của công ty.
Trong tuần cuối tháng 12/2021, Nikola đã đồng ý trả cho Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Mỹ (SEC) 125 triệu USD để đền bù những khoản phí họ đã lừa dối các nhà đầu tư thông qua việc thổi phồng sản phẩm, năng lực kỹ thuật và triển vọng kinh doanh của công ty.
Tương tự, hãng sản xuất xe tải điện có trụ sở tại Ohio Lordstown đã chứng kiến giá cổ phiếu tăng vọt sau khi niêm yết thông qua SPAC vào tháng 10/2020. Nhưng hiện Lordstown đang bị SEC và Bộ Tư pháp Mỹ điều tra vì những tuyên bố sai lệch hoặc có khả năng gây hiểu lầm từ ban quản lý cũ, bao gồm cả người sáng lập Steve Burns vốn đã từ chức vào tháng 6/2021.
Một cuộc điều tra nội bộ cũng đã phát hiện ra những điểm không trung thực xung quanh các đơn đặt hàng trước của Lordstown.
Cổ phiếu của Lordstown đã sụt tới 87% so với mức đỉnh, tương tự như sự lao dốc của cổ phiếu Nikola.
Giữa những “cơn bão” tranh cãi này, cả Nikola và Lordstown đều phải lùi lịch trình sản xuất. Hồi tháng Tám năm nay, Nikola đã hạ dự kiến sản xuất của mình xuống còn 25-50 xe cho quý 4, giảm so với ước tính trước đó là 50-100 xe. Lordstown phải trì hoãn thời điểm bắt đầu sản xuất thương mại dự kiến từ quý 2/2022 xuống quý 3 năm sau, một phần cũng vì các vấn đề về chuỗi cung ứng.
So với các công ty trên, Rivian và Lucid có triển vọng ổn định hơn nhiều.
Ngoài các đơn cá nhân, một nguồn doanh thu quan trọng khác của Rivian đến từ việc cung cấp xe cho các đội giao hàng của doanh nghiệp. Họ đã đồng ý cung cấp cho Amazon 100.000 xe tải “thiết kế để đưa tổng chi phí sở hữu xuống thấp hơn trong khi đảm bảo hoạt động giao hàng không phát thải khí carbon.”
Amazon dự kiến sẽ triển khai 10.000 xe tải điện từ Rivian vào năm tới.
Về phần Lucid, họ đang theo đuổi thị trường sedan điện. Hiện, hãng đang nhận đơn đặt hàng cho mẫu xe Air Pure, có giá khởi điểm 77.400 USD và có phạm vi hoạt động dự kiến hơn 400 dặm (khoảng 643 km) cho mỗi lần sạc.
Mẫu xe cao cấp hơn là Air Grand Touring có giá khởi điểm 139.000 USD và có thể đi được 516 dặm (872 km) với một lần sạc. Điều đó giúp giải thích tại sao những cái tên mới như Rivian và Lucid đang được thị trường đối xử tương tự như Tesla.
Nhưng sau cùng, các nhà sản xuất EV mới nổi phải chứng minh rằng họ có thể làm được nhiều việc hơn ngoài việc xây dựng các trang web "bắt mắt," trình diễn các bản thử nghiệm và thu phí đặt hàng trước.
Họ cần phải thực sự sản xuất và giao các sản phẩm của mình, đồng thời nâng cao năng lực giống như phần còn lại của thị trường ôtô đang chuyển dịch nhanh chóng sang các phương tiện chạy bằng điện.
Người tiêu dùng có vô số lựa chọn và không có khả năng ngồi chờ các công ty này nếu tình trạng chậm trễ trong sản xuất tiếp tục diễn ra. Tương tự, các nhà đầu tư với sự kiên nhẫn có hạn cũng có rất nhiều mã cổ phiếu khác để giao dịch trên thị trường./.
