Đứa con cưng của bạn bắt đầu vào lớp một, một giai đoạn mới trong cuộc đờicủa bé bắt đầu. Cả gia đình và bé cùng chuẩn bị sách vở, quần áo cho ngày vuinày. Nếu bé thấy hồi hộp, lo lắng thì đó cũng là chuyện bình thường.
Nhưng nếu sự lo lắng tồn tại kéo dài làm ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngàycủa bé thì đấy là lo lắng bệnh lý, thạc sỹ - bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang,Giám đốc Trung tâm Giám định Pháp y Tâm thần Thành phố Hồ Chí Minh cho biết.
Điều quan trọng hơn hết là các bậc phụ huynh cần phải biết rõ một số đặcđiểm tâm lý chi phối hoạt động học tập của trẻ như ngôn ngữ, trí tưởng tượng,tri giác và sự tập trung của trẻ.
Phóng viên đã có cuộc trò chuyện với thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang .
- Thưa bác sĩ, rối loạn lo âu của trẻ khi bắt đầu chuyển tiếp từ lớpmẫu giáo vào lớp 1 là gì?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Một trong những trở ngại có thể gặp ở trẻ là tâm lý lo sợ khi cha mẹkhông ở bên. Nếu sự sợ hãi này trở nên trầm trọng, trẻ dễ bị mắc chứng rối loạnlo âu. Đi kèm rối loạn lo âu là trầm cảm, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)và rối loạn học tập.
- Vì sao trẻ có những rối loạn lo âu?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Đó là do trẻ còn nhỏ, lệ thuộc vào cha mẹ, nên có những lo âu cao độ vàkéo dài do xa cách cha mẹ, gia đình, môi trường thân thuộc. Các em hay lo lắngquá mức, không tập trung chú ý, sợ hãi.
Đáng chú ý là trước khi xuất hiện rối loạn lo âu ở trẻ, rối loạn lo âuxuất hiện ở cha mẹ trước. Người mẹ sợ con bệnh, nếu ở bán trú thì lo ăn uốngkhông hợp, lo con phải vào môi trường mới...Trẻ tiếp thu rất nhanh và điều naylàm trẻ khó hòa nhập.
- Thưa bác sĩ, những rối loạn lo âu ở trẻ biểu hiện như thế nào ạ?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Trẻ lo lắng quá mức, không tập trung, có những biểu hiện tiêu cực như sợsự hiện diện của người lạ, ở đây là cô giáo, bạn bè, vì thế trẻ không chịu đihọc, chỉ muốn ở nhà với người thân, khó hòa nhập môi trường mới. Cũng có em ethẹn quá mức, từ chối tham gia chơi nhóm, các hoạt động tập thể.
Trẻ còn bị rối loạn giấc ngủ, sợ bóng tối, sợ ma, khó ngủ, hay gặp ácmộng. Còn có các triệu chứng cơ thể như run tay chân, buồn nôn, đau đầu, đaubụng, chóng mặt, hoảng loạn...
Hậu quả là trẻ thiếu các kỹ năng thực hành xã hội, thiếu tự tin, nhútnhát, né tránh các hoạt động xã hội, điều đó sẽ làm bạn bè tẩy chay, từ chốichơi chung.
- Khi phát hiện trẻ có biểu hiện rối loạn lo âu cha mẹ cần phải làm gìđể giúp trẻ?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Quan trọng là cha mẹ phải phát hiện sớm và coi đó là một rối loạn. Nhiềucha mẹ ít quan tâm và cứ nghĩ rằng đó chỉ là một dạng lo âu bình thường làm ảnhhưởng đến sự phát triển tâm lý của trẻ.
Việc điều trị cho trẻ bị rối loạn lo âu cần có sự phối hợp đồng bộ giữabác sỹ chuyên khoa tâm thần nhi và chuyên viên tâm lý. Việc điều trị bằng cácliệu pháp tâm lý như: nhóm, gia đình, liệu pháp hành vi cho thấy có tác dụng rõrệt.
Thêm vào đó trẻ cũng cần được điều trị bằng thuốc khi có các triệu chứnghoảng sợ, ám ảnh và lo âu chia ly. Phụ huynh có thể cùng tham gia trong quátrình điều trị cho trẻ.
Tùy theo từng trường hợp trẻ có biểu hiện rối loạn lo âu, sợ hãi, phụhuynh có thể đưa ra tình huống và cùng với trẻ tháo gỡ khó khăn của tình huống.
- Thưa bác sĩ có cách gì để phòng ngừa rối loạn lo âu cho trẻ không ạ?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Phụ huynh cần tổ chức nhiều trò chơi rồi quan sát trẻ. Nếu trẻ cáu gắtthì cần hướng dẫn trẻ cách sử lý từng trường hợp cụ thể, tập thay thế dần hànhvi nhiều lần. Cũng nên xây dựng thói quen cho trẻ tự thực hiện một số công việctrong nhà phù hợp với trẻ.
Cha mẹ cần hiểu trẻ, khuyến khích động viên trẻ tham gia các hoạt động xãhội, gia tăng hành vi quyết đoán, khen ngợi những điểm tích cực ở trẻ.
Ngay cả khi trẻ bị điểm kém, hay có sai sót gì ở trường thì cũng nên tôntrọng, yêu thương trẻ, không nên quát tháo, so bì, hay dọa nạt trẻ.
Điều cần thiết là phụ huynh phải kiên trì, làm đi làm lại nhiều lần nhữngviệc trên thì mới có hiệu quả.
Khi có biểu hiện rối loạn lo âu nên đưa trẻ đến bác sỹ chuyên khoa tâmthần ớ các bệnh viện nhi, chuyên viên tâm lý để được xử trí kịp thời và đưa ranhững lời khuyên bổ ích./.
Nhưng nếu sự lo lắng tồn tại kéo dài làm ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngàycủa bé thì đấy là lo lắng bệnh lý, thạc sỹ - bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang,Giám đốc Trung tâm Giám định Pháp y Tâm thần Thành phố Hồ Chí Minh cho biết.
Điều quan trọng hơn hết là các bậc phụ huynh cần phải biết rõ một số đặcđiểm tâm lý chi phối hoạt động học tập của trẻ như ngôn ngữ, trí tưởng tượng,tri giác và sự tập trung của trẻ.
Phóng viên đã có cuộc trò chuyện với thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang .
- Thưa bác sĩ, rối loạn lo âu của trẻ khi bắt đầu chuyển tiếp từ lớpmẫu giáo vào lớp 1 là gì?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Một trong những trở ngại có thể gặp ở trẻ là tâm lý lo sợ khi cha mẹkhông ở bên. Nếu sự sợ hãi này trở nên trầm trọng, trẻ dễ bị mắc chứng rối loạnlo âu. Đi kèm rối loạn lo âu là trầm cảm, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)và rối loạn học tập.
- Vì sao trẻ có những rối loạn lo âu?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Đó là do trẻ còn nhỏ, lệ thuộc vào cha mẹ, nên có những lo âu cao độ vàkéo dài do xa cách cha mẹ, gia đình, môi trường thân thuộc. Các em hay lo lắngquá mức, không tập trung chú ý, sợ hãi.
Đáng chú ý là trước khi xuất hiện rối loạn lo âu ở trẻ, rối loạn lo âuxuất hiện ở cha mẹ trước. Người mẹ sợ con bệnh, nếu ở bán trú thì lo ăn uốngkhông hợp, lo con phải vào môi trường mới...Trẻ tiếp thu rất nhanh và điều naylàm trẻ khó hòa nhập.
- Thưa bác sĩ, những rối loạn lo âu ở trẻ biểu hiện như thế nào ạ?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Trẻ lo lắng quá mức, không tập trung, có những biểu hiện tiêu cực như sợsự hiện diện của người lạ, ở đây là cô giáo, bạn bè, vì thế trẻ không chịu đihọc, chỉ muốn ở nhà với người thân, khó hòa nhập môi trường mới. Cũng có em ethẹn quá mức, từ chối tham gia chơi nhóm, các hoạt động tập thể.
Trẻ còn bị rối loạn giấc ngủ, sợ bóng tối, sợ ma, khó ngủ, hay gặp ácmộng. Còn có các triệu chứng cơ thể như run tay chân, buồn nôn, đau đầu, đaubụng, chóng mặt, hoảng loạn...
Hậu quả là trẻ thiếu các kỹ năng thực hành xã hội, thiếu tự tin, nhútnhát, né tránh các hoạt động xã hội, điều đó sẽ làm bạn bè tẩy chay, từ chốichơi chung.
- Khi phát hiện trẻ có biểu hiện rối loạn lo âu cha mẹ cần phải làm gìđể giúp trẻ?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Quan trọng là cha mẹ phải phát hiện sớm và coi đó là một rối loạn. Nhiềucha mẹ ít quan tâm và cứ nghĩ rằng đó chỉ là một dạng lo âu bình thường làm ảnhhưởng đến sự phát triển tâm lý của trẻ.
Việc điều trị cho trẻ bị rối loạn lo âu cần có sự phối hợp đồng bộ giữabác sỹ chuyên khoa tâm thần nhi và chuyên viên tâm lý. Việc điều trị bằng cácliệu pháp tâm lý như: nhóm, gia đình, liệu pháp hành vi cho thấy có tác dụng rõrệt.
Thêm vào đó trẻ cũng cần được điều trị bằng thuốc khi có các triệu chứnghoảng sợ, ám ảnh và lo âu chia ly. Phụ huynh có thể cùng tham gia trong quátrình điều trị cho trẻ.
Tùy theo từng trường hợp trẻ có biểu hiện rối loạn lo âu, sợ hãi, phụhuynh có thể đưa ra tình huống và cùng với trẻ tháo gỡ khó khăn của tình huống.
- Thưa bác sĩ có cách gì để phòng ngừa rối loạn lo âu cho trẻ không ạ?
Thạc sỹ-bác sỹ Nguyễn Ngọc Quang: Phụ huynh cần tổ chức nhiều trò chơi rồi quan sát trẻ. Nếu trẻ cáu gắtthì cần hướng dẫn trẻ cách sử lý từng trường hợp cụ thể, tập thay thế dần hànhvi nhiều lần. Cũng nên xây dựng thói quen cho trẻ tự thực hiện một số công việctrong nhà phù hợp với trẻ.
Cha mẹ cần hiểu trẻ, khuyến khích động viên trẻ tham gia các hoạt động xãhội, gia tăng hành vi quyết đoán, khen ngợi những điểm tích cực ở trẻ.
Ngay cả khi trẻ bị điểm kém, hay có sai sót gì ở trường thì cũng nên tôntrọng, yêu thương trẻ, không nên quát tháo, so bì, hay dọa nạt trẻ.
Điều cần thiết là phụ huynh phải kiên trì, làm đi làm lại nhiều lần nhữngviệc trên thì mới có hiệu quả.
Khi có biểu hiện rối loạn lo âu nên đưa trẻ đến bác sỹ chuyên khoa tâmthần ớ các bệnh viện nhi, chuyên viên tâm lý để được xử trí kịp thời và đưa ranhững lời khuyên bổ ích./.
Minh Ánh (Vietnam+)
