Theo mạng tin economywatch.com ngày 12/9, các chuyên gia hàng đầu thế giới chorằng nếu cuộc chiến tranh giữa Israel và Iran xảy ra thì nền kinh tế toàn cầu sẽbị đẩy vào giai đoạn khốc liệt hơn bao giờ hết. Giá dầu sẽ tăng đến cực điểm vànhững tác động chính trị khó lường sẽ xảy ra ở khắp Trung Đông.
Theo Giáo sư James Hamilton, chuyên gia kinh tế năng lượng tại Đại họcCalifornia, San Diego, tất cả các cuộc xung đột tại Trung Đông trước đây đều gâyra những thay đổi nghiêm trọng đối với giá dầu. Ở thời điểm hiện tại, nếu mộtcuộc chiến tranh giữa Israel-Iran xảy ra, nền kinh tế thế giới sẽ phải chịunhững hậu quả thảm khốc lớn hơn nhiều so với bất kỳ cuộc xung đột nào.
Ông nói: "Hãy nhìn lại cuộc khủng hoảng Suez 1956-1957, tiếp đó là lệnhcấm vận dầu Arập 1973-1974, cuộc Cách mạng Iran năm 1978-1979, cuộc chiến tranhIran-Iraq năm 1980 và chiến tranh vùng Vịnh Persic lầnđầu tiên năm 1990, sau mỗi cuộc xung đột, sản lượng dầu thế giới đều giảm trungbình 7% và kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái. Tuy nhiên, nếu cuộc chiến tranhIsrael-Iran xảy ra, hậu quả có thể sẽ nghiêm trọng hơn gấp ba lần bởi tầm quantrọng chiến lược đối với nền kinh tế thế giới của Eo biển Hormuz ngoài khơi bờbiển phía Nam của Iran.
"Khoảng 14 tàu chở dầu, với 17 triệu thùng dầu thô được chuyên chở qua Eobiển Hormuz mỗi ngày, chiếm 35% lượng dầu được vận chuyển bằng đường biển và 20%các giao dịch trên toàn thế giới. Giáo sư Hamilton nói: "Iran tuyên bố rằng nếuIsrael phát động các cuộc tấn công, họ sẽ phong tỏa Eo biển Hormuz và toàn bộvùng Vịnh Persic. Đây có thể chỉ là một lời hăm dọa,nhưng lời hăm dọa này thực tế rất đáng sợ và nguy hiểm."
Để đối phó với lời đe dọa của Iran, Arập Xêút và Các Tiểu vương Quốc ArậpThống nhất (UAE) đã lắp đặt các tuyến đường ống mới không qua Eo biển Hormuz.UAE đã xây dựng một đường ống dẫn 370 km kết nối các mỏ dầu gần Abu Dhabi vớicảng Fujairah ở Ấn Độ Dương. Tuyến đường ống này đạt công suất vận chuyển lênđến 1,5 triệu thùng/ngày, chiếm 65% kim ngạch xuất khẩu của đất nước.
Trong khiđó, Arập Xêút cũng mở trở lại đường ống IPSA, được xây dựng vào những năm 80 củathế kỷ trước để bỏ qua các tuyến đường hàng hải của vùng Vịnh sau khi các tàuchở dầu đã bị tấn công trong cuộc chiến tranh Iran-Iraq. Tuyến đường ống nàycũng có thể vận chuyển tới 16% lượng dầu xuất khẩu của nước này.
Tiến sĩ Kristian Coates Ulrichsen, Giám đốc Chương trìnhKuwait tại trường Kinh tế London, cho biết: "Các sự kiện trong quá khứcho thấy Iran không thể phong tỏa hoàn toàn Eo biển Hormuz, nhưng họ sẽ gâynhiều khó khăn cho việc vận chuyển dầu qua eo biển này bằng cách tấn công cáctàu chở dầu. Và khả năng dầu tiếp tục tăng giá là khó tránh khỏi."
Theo Tiến sỹ Ulrichsen, trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu đangleo thang, việc tăng giá dầu đột biến sẽ khiến tình hình trở nên nghiêm trọnghơn. Bởi vậy vấn đề vùng Vịnh và Eo biển Hormuz là mấu chốt tháo gỡ cho nền kinhtế toàn cầu. Tuy nhiên, ông tin rằng Israel vẫn đang chủ ý duy trì chính sách"bên miệng hố chiến tranh" và một cuộc tấn công sớm hơn sẽ khó xảy ra. Ông nói:"Không ai trong chúng ta có thể hình dung được điều gì sẽ xảy ra trong cuộcchơi. Nhưng có điều chắc chắn rằng một cuộc xung đột xảy ra sẽ không mang lạilợi ích."
[Thủ tướng Israel "đơn độc" trong cuộc chiến với Iran]
Ông nói thêm: "Tôi lo ngại rằng nếu Mỹ gia tăng các biện pháp trừngphạt làm tổn thương Iran nhiều hơn song Iran vẫn từ chối thực hiện, Israel sẽkhông còn lựa chọn ngoài việc tấn công quân sự. Và khả năng xảy ra xung đột sẽtăng theo cấp số nhân."
Lệnh trừng phạt của Mỹ đã buộc Hàn Quốc và Nhật Bản phải cắt giảm nhậpkhẩu dầu của Iran, trong khi Ấn Độ và Trung Quốc đang ép Iran bán dầu giảm giá.27 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu (EU) cũng đã cấm nhập khẩu dầu củaIran. Xuất khẩu dầu của Iran đã giảm 40% trong năm 2012. Lạm phát và tình trạngthất nghiệp tăng vọt.
Cho đến nay, Chính phủ Israel vẫn đánh giá quá thấp mức độ nghiêm trọngcủa cuộc xung đột song phương khi tuyên bố rằng các cuộc tấn công nhằm vào cáccơ sở hạt nhân của Iran sẽ chỉ kéo dài khoảng năm ngày. Trong kịch bản dự kiến,Israel sẽ tiến hành đánh bom các cơ sở làm giàu urani tại Natanz, Fordow,Esfahan và Arak. Sau đó, Iran sẽ trả đũa với các tên lửa từ lực lượng Hezbollahtại Libanon, nhưng nhà nước Do Thái này sẽ chỉ chịu thiệt hại rất ít, với tối đa500 trường hợp bị thương vong.
Theo ước tính của nhóm nghiên cứu BDI-Coface, một cuộc xung đột với Irancó thể sẽ khiến nền kinh tế Israel chịu thiệt hại nặng nề. Chi phí cho cuộcchiến có thể lên tới 41,6 tỷ euro, tương đương với gần 20% GDP của nước này. Mộtsố chính trị gia và quan chức quân sự ở Israel cũng đã cảnh báo Thủ tướngBenjamin Netanyahu về sự nguy hiểm của cuộc chiến tranh.
Trong số những tiếng nói bất đồng chính kiến mạnh mẽ bao gồm cả của cựuTổng thống Shimon Peres, hai cựu lãnh đạo quân đội Israel, Shaul Mofaz và AmnonLipkin-Shahak và người nguyên đứng đầu cơ quan tình báo Mossad - Meir Dagan./.
Theo Giáo sư James Hamilton, chuyên gia kinh tế năng lượng tại Đại họcCalifornia, San Diego, tất cả các cuộc xung đột tại Trung Đông trước đây đều gâyra những thay đổi nghiêm trọng đối với giá dầu. Ở thời điểm hiện tại, nếu mộtcuộc chiến tranh giữa Israel-Iran xảy ra, nền kinh tế thế giới sẽ phải chịunhững hậu quả thảm khốc lớn hơn nhiều so với bất kỳ cuộc xung đột nào.
Ông nói: "Hãy nhìn lại cuộc khủng hoảng Suez 1956-1957, tiếp đó là lệnhcấm vận dầu Arập 1973-1974, cuộc Cách mạng Iran năm 1978-1979, cuộc chiến tranhIran-Iraq năm 1980 và chiến tranh vùng Vịnh Persic lầnđầu tiên năm 1990, sau mỗi cuộc xung đột, sản lượng dầu thế giới đều giảm trungbình 7% và kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái. Tuy nhiên, nếu cuộc chiến tranhIsrael-Iran xảy ra, hậu quả có thể sẽ nghiêm trọng hơn gấp ba lần bởi tầm quantrọng chiến lược đối với nền kinh tế thế giới của Eo biển Hormuz ngoài khơi bờbiển phía Nam của Iran.
"Khoảng 14 tàu chở dầu, với 17 triệu thùng dầu thô được chuyên chở qua Eobiển Hormuz mỗi ngày, chiếm 35% lượng dầu được vận chuyển bằng đường biển và 20%các giao dịch trên toàn thế giới. Giáo sư Hamilton nói: "Iran tuyên bố rằng nếuIsrael phát động các cuộc tấn công, họ sẽ phong tỏa Eo biển Hormuz và toàn bộvùng Vịnh Persic. Đây có thể chỉ là một lời hăm dọa,nhưng lời hăm dọa này thực tế rất đáng sợ và nguy hiểm."
Để đối phó với lời đe dọa của Iran, Arập Xêút và Các Tiểu vương Quốc ArậpThống nhất (UAE) đã lắp đặt các tuyến đường ống mới không qua Eo biển Hormuz.UAE đã xây dựng một đường ống dẫn 370 km kết nối các mỏ dầu gần Abu Dhabi vớicảng Fujairah ở Ấn Độ Dương. Tuyến đường ống này đạt công suất vận chuyển lênđến 1,5 triệu thùng/ngày, chiếm 65% kim ngạch xuất khẩu của đất nước.
Trong khiđó, Arập Xêút cũng mở trở lại đường ống IPSA, được xây dựng vào những năm 80 củathế kỷ trước để bỏ qua các tuyến đường hàng hải của vùng Vịnh sau khi các tàuchở dầu đã bị tấn công trong cuộc chiến tranh Iran-Iraq. Tuyến đường ống nàycũng có thể vận chuyển tới 16% lượng dầu xuất khẩu của nước này.
Tiến sĩ Kristian Coates Ulrichsen, Giám đốc Chương trìnhKuwait tại trường Kinh tế London, cho biết: "Các sự kiện trong quá khứcho thấy Iran không thể phong tỏa hoàn toàn Eo biển Hormuz, nhưng họ sẽ gâynhiều khó khăn cho việc vận chuyển dầu qua eo biển này bằng cách tấn công cáctàu chở dầu. Và khả năng dầu tiếp tục tăng giá là khó tránh khỏi."
Theo Tiến sỹ Ulrichsen, trong bối cảnh khủng hoảng tài chính toàn cầu đangleo thang, việc tăng giá dầu đột biến sẽ khiến tình hình trở nên nghiêm trọnghơn. Bởi vậy vấn đề vùng Vịnh và Eo biển Hormuz là mấu chốt tháo gỡ cho nền kinhtế toàn cầu. Tuy nhiên, ông tin rằng Israel vẫn đang chủ ý duy trì chính sách"bên miệng hố chiến tranh" và một cuộc tấn công sớm hơn sẽ khó xảy ra. Ông nói:"Không ai trong chúng ta có thể hình dung được điều gì sẽ xảy ra trong cuộcchơi. Nhưng có điều chắc chắn rằng một cuộc xung đột xảy ra sẽ không mang lạilợi ích."
[Thủ tướng Israel "đơn độc" trong cuộc chiến với Iran]
Ông nói thêm: "Tôi lo ngại rằng nếu Mỹ gia tăng các biện pháp trừngphạt làm tổn thương Iran nhiều hơn song Iran vẫn từ chối thực hiện, Israel sẽkhông còn lựa chọn ngoài việc tấn công quân sự. Và khả năng xảy ra xung đột sẽtăng theo cấp số nhân."
Lệnh trừng phạt của Mỹ đã buộc Hàn Quốc và Nhật Bản phải cắt giảm nhậpkhẩu dầu của Iran, trong khi Ấn Độ và Trung Quốc đang ép Iran bán dầu giảm giá.27 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu (EU) cũng đã cấm nhập khẩu dầu củaIran. Xuất khẩu dầu của Iran đã giảm 40% trong năm 2012. Lạm phát và tình trạngthất nghiệp tăng vọt.
Cho đến nay, Chính phủ Israel vẫn đánh giá quá thấp mức độ nghiêm trọngcủa cuộc xung đột song phương khi tuyên bố rằng các cuộc tấn công nhằm vào cáccơ sở hạt nhân của Iran sẽ chỉ kéo dài khoảng năm ngày. Trong kịch bản dự kiến,Israel sẽ tiến hành đánh bom các cơ sở làm giàu urani tại Natanz, Fordow,Esfahan và Arak. Sau đó, Iran sẽ trả đũa với các tên lửa từ lực lượng Hezbollahtại Libanon, nhưng nhà nước Do Thái này sẽ chỉ chịu thiệt hại rất ít, với tối đa500 trường hợp bị thương vong.
Theo ước tính của nhóm nghiên cứu BDI-Coface, một cuộc xung đột với Irancó thể sẽ khiến nền kinh tế Israel chịu thiệt hại nặng nề. Chi phí cho cuộcchiến có thể lên tới 41,6 tỷ euro, tương đương với gần 20% GDP của nước này. Mộtsố chính trị gia và quan chức quân sự ở Israel cũng đã cảnh báo Thủ tướngBenjamin Netanyahu về sự nguy hiểm của cuộc chiến tranh.
Trong số những tiếng nói bất đồng chính kiến mạnh mẽ bao gồm cả của cựuTổng thống Shimon Peres, hai cựu lãnh đạo quân đội Israel, Shaul Mofaz và AmnonLipkin-Shahak và người nguyên đứng đầu cơ quan tình báo Mossad - Meir Dagan./.
(Vietnam+)
