Khách du lịch nước ngoài tham quan Bảo tàng Càphê thế giới Việt Nam tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. (Ảnh:Minh Đức/TTXVN) Theo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hiện nay, lượng đăng ký và sở hữu trí tuệ ở lĩnh vực đăng ký nhãn hiệu, thương hiệu, sáng chế, bảo hộ kiểu dáng công nghiệp... của các doanh nghiệp ở trong nước tăng khá nhanh, đặc biệt là khi nước ta hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới.
Tuy nhiên hiện nay ở nước ngoài mới chỉ có khoảng 1.000 thương hiệu của Việt Nam được đăng ký. Con số này là rất nhỏ nếu nhìn vào tổng số hàng trăm nghìn các doanh nghiệp Việt Nam đang hoạt động.
Thông tin trên được đưa ra tại hội thảo "Xây dựng, phát triển thương hiệu và bảo hộ sở hữu trí tuệ trong thương mại quốc tế: Xu hướng và giải pháp,” do VCCI tổ chức ngày 5/11 tại Hà Nội.
Theo phó giáo sư-tiến sỹ Trần Văn Hải, Chủ nhiệm Bộ môn sở hữu trí tuệ, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, nhiều doanh nghiệp đang mắc lỗi mặc nhiên coi tên thương mại là nhãn hiệu mà chưa quan tâm đến việc đăng kí thương hiệu, nhãn hiệu trước; các doanh nghiệp cũng không nắm được các nguyên tắc bảo hộ độc lập theo quy định của Công ước Paris, không đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tại các quốc gia có thị trường mà mình dự định xuất khẩu sản phẩm, dịch vụ...
Theo phó giáo sư-tiến sỹ, không chỉ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, mà ngay cả các doanh nghiệp lớn trong nước cũng nằm đang đánh mất tài sản trí tuệ, thương hiệu của mình trong thương mại quốc tế. Đơn cử như trường hợp Ngân hàng Công Thương Việt Nam được thành lập năm 1988, với tên giao dịch là Incombank. Ngân hàng này đã lấy tên thương mại Incombank của mình làm nhãn hiệu dịch vụ mà không đăng ký với Cục sở hữu trí tuệ.
Tuy nhiên, 5 năm sau khi Ngân hàng Công thương Việt Nam thành lập, một ngân hàng thương mại của Nga đã đăng ký nhãn hiệu quốc tế với tên Inkombank. Điều này khiến Ngân hàng Công thương Việt Nam không thể sở hữu hợp pháp nhãn hiệu Incombank. Để xuất khẩu dịch vụ tài chính, ngân hàng ra thị trường nước ngoài, Ngân hàng Công thương Việt Nam đã buộc phải thay đổi nhãn hiệu Incombank thành Vietinbank.
Trường hợp thứ hai được ông Trần Văn Hải nhắc tới là thương hiệu càphê Buôn Ma Thuột. Trong một thời gian dài, Việt Nam đã không phát triển “Buôn Ma Thuột cho sản phẩm càphê” ra thị trường các nước có khả năng tiêu thụ càphê. Nhưng một công ty của Trung Quốc đã đăng ký bảo hộ nhãn hiệu “Buon Ma Thuot & chữ Trung Quốc” và “Buon Ma Thuot Coffee 1896 & logo.”
Điều này khiến Việt Nam mất thị trường và thương hiệu ở nhiều nước; đồng thời khó có thể dành lại quyền sở hữu “Buôn Ma Thuột cho càphê” tại các nước có Luật nhãn hiệu; vĩnh viễn mất quyền sở hữu “Buôn Ma Thuột cho càphê” tại các nước không có Luật nhãn hiệu...
Theo báo cáo từ VCCI, thương hiệu và sở hữu trí tuệ đang ngày càng chi phối giá trị của mỗi sản phẩm toàn cầu. Chỉ riêng giá trị thương hiệu ngày nay đã chiếm 1/3 giá trị nền kinh tế toàn cầu.
Ông Đoàn Duy Khương, Phó chủ tịch VCCI, cho rằng một nền kinh tế phát triển bền vững phải đi liền với với một nền kinh tế thương hiệu, một quốc gia cạnh tranh cần phải có thương hiệu có sức cạnh tranh cao cả ở thị trường nội địa và quốc tế; trong đó, việc phát triển thương hiệu, nhãn hiệu luôn gắn liền với việc đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.
Giải pháp để doanh nghiệp phát triển và bảo hộ thương hiệu trong quá trình thương mại quốc tế, theo phó giáo sư-tiến sỹ Trần Văn Hải là cần thiết phải đăng ký bảo hộ và quảng cáo cho nhãn hiệu; đồng thời tận dụng các nguyên tắc ưu tiên, nguyên tắc bảo hộ độc lập của Công ước Paris.
Trường hợp doanh nghiệp đã đăng ký chứng nhận nhãn hiệu tại Cục Sở hữu trí tuệ thì có thể sử dụng Nghị định thư liên quan Thỏa ước Madrid về đăng ký quốc tế nhãn hiệu hàng hóa để bảo vệ quyền lợi và thương hiệu của mình.
Theo ông Đoàn Duy Khương, trong xu thế toàn cầu, quyền sở hữu trí tuệ ngày càng quan trọng, do đó doanh nghiệp Việt Nam cần phải có chiến lược của mình ở nước ngoài, đặc biệt là các thị trường có khả năng xuất khẩu.
Việt Nam cần phải có chiến lược huy động nguồn lực xã hội để đầu tư toàn diện về mọi mặt nâng cao tiêu chuẩn cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Để từ đó, phát triển doanh nghiệp và thương hiệu của doanh nghiệp ra quốc tế./.
