Nguyên là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 444 và là người có đóng góp sáng kiếnvề mở đường kéo pháo vào trận địa góp phần làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ,ông Ung Răng nhiều lần vinh dự được gặp “Tướng Giáp.” Năm nay đã ngoài 92 tuổi(ngụ tại phường Phú Cường, thành phố Thủ Dầu Một, Bình Dương), nhưng ông UngRăng vẫn nhớ như in những năm tháng hào hùng trong chiến dịch Điện Biên Phủ màông từng tham gia.
Chỉ lên tấm ảnh chụp với Đại tướng Võ Nguyên Giáp treo trang trọng giữanhà, ông Răng nghẹn ngào: Lần tôi cùng đồng đội ra Hà Nội vào năm 2002, được gặpĐại tướng Võ Nguyên Giáp, một đồng đội chỉ về phía tôi hỏi Đại tướng còn nhớ Đạitá Ung Răng, người mở đường cho công tác kéo pháo vào trận địa Điện Biên Phủ.Đại tướng nói "có nhớ chứ" và người ôm chầm lấy tôi. "Lúc đó tôi cảm nhận đượcsự nồng ấm, thân thiện, gần gũi như anh em lâu ngày gặp lại từ cái ôm của người"- cựu chiến binh Ung Răng hồi tưởng.
"Những năm tháng tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ giờ như những thước phimquay chậm trước mắt, ông bồi hồi, tôi là Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 444, đơn vịđược giao nhiệm vụ mở đường, bắc cầu bảo đảm giao thông thông suốt cho chiếndịch Điện Biên Phủ, nhất là mở đường cho đoàn bộ binh kéo pháo ra trận địa.Trong chiến dịch Điện Biên Phủ tôi chưa khi nào được gặp trực tiếp Đại tướng VõNguyên Giáp nhưng mọi mệnh lệnh chỉ đạo của Đại tướng chúng tôi đều thực hiệnrất nghiêm."
Ông Răng nhớ như in lần Đại tướng chỉ đạo lực lượng công binh đoàn kết vớipháo binh (trong đó có Tiểu đoàn 444) làm nhiệm vụ mở đường. Lúc đó, nhiệm vụ mởđường hết sức khó khăn, địa hình hiểm trở, lực lượng tham gia còn thiếu kinhnghiệm nên rất lúng túng nhưng sự sáng tạo, niềm tin của Đại tướng đã thôi thúcchúng tôi quyết tâm thực hiện.
Tiểu đoàn 444 là một trong những đơn vị đóng gópmột sáng kiến trong làm đường kéo pháo, giải quyết thành công những khúc đườngvòng móng ngựa trên vách núi (đoạn từ Bản Xỉn qua Puyatao sang phía tây lòngchảo Điện Biên) dài khoảng 18km để đưa pháo vào trận địa như kế hoạch Đại tướngvạch ra. Cùng với các lực lượng, Tiểu đoàn 444 nhanh chóng khắc phục khó khăn,xây dựng nên những đường mòn kéo pháo vào trận địa, góp phần cùng toàn quân làmnên thắng lợi vẻ vang - một Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địacầu".
Ông Răng cho biết: "Đường cho pháo cơ giới đi qua phải rộng đủ 3,5m, độdốc tối đa 9% và bán kính đường vòng tối thiểu là 12m tại chỗ quay đầu pháo. Tuynhiên, đường qua đỉnh Yên Ngựa tiến vào trận địa Điện Biên Phủ có đoạn lên rấtcao rồi có đoạn lại xuống rất thấp, nhiều khúc cua hẹp nên để di chuyển khẩu đạipháo qua được con đường này là một nhiệm vụ quá khó khăn. Khi đó chúng tôi phảimở một con đường cho đoàn xe kéo pháo dù đường có đến 3 chỗ gấp khúc với độ dốcxuống rất thấp và không con đường nào khác để tránh. Đây là trở ngại gay go chođoàn kéo pháo vì thời gian không cho phép kéo dài."
Tiểu đoàn 444 do đại tá Ung Răng “lãnh sướng” được sự chỉ đạo của Đạitướng đã chọn phương án bạt những khu vực sườn đồi làm một mặt phẳng với bánkính 6m để tạo một “mặt bằng” (gọi là tâm vòng móng ngựa) cho bãi đáp của đạipháo. Đây là điểm tập kết để tháo rời pháo ra, vận chuyển qua được khúc cua.Pháo sau đó lắp ráp trở lại và đưa vào đúng vị trí trong trận địa.
Cựu chiến binh Ung Ráng tự hào: "Về sự kiện đó, báo chí trong, ngoài nướcđều nhận định đây không còn là một sáng kiến đơn thuần mà đã trở thành một kỳtích. Đại tướng Võ Nguyên Giáp là vị tướng tài, nhạy bén trong thao lược quân sựtừ kế hoạch 'đánh nhanh, thắng nhanh' chuyển sang 'đánh chắc, thắng chắc'."
Việc Đại tướng vận dụng tốt địa hình, địa thế; ra quyết định kịp thờikéo pháo vào, ra trận địa là mấu chốt quan trọng giúp chiến dịch Điện Biên Phủtoàn thắng, lập nên trang sử chói lọi của dân tộc Việt Nam./.