Phát biểu kết luận Hội nghị Phát triển kinh tế miền Trung tại tỉnh Bình Định, ngày 20/8, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc mong muốn và tin tưởng rằng, phát huy kết quả đạt được, với truyền thống đoàn kết, sự quyết tâm và hợp tác chặt chẽ, tích cực giữa các địa phương trong vùng và các bộ, ban, ngành Trung ương, miền Trung tới đây sẽ phát triển mạnh mẽ hơn, thực hiện thành công sứ mệnh lan tỏa, tạo động lực phát triển cho cả nước trong giai đoạn mới.
Đồng loạt khởi sắc
Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung (gọi chung là miền Trung) gồm 14 tỉnh từ Thanh Hóa đến Bình Thuận. Dân số toàn vùng khoảng 20,2 triệu người, chiếm 21% tổng dân số cả nước, diện tích tự nhiên chiếm 28,9% cả nước.
Miền Trung là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, kết nối hai miền Nam - Bắc. Đặc biệt, biển miền Trung là tài nguyên quốc gia, là mặt tiền biển của Việt Nam, với chiều dài đường bờ biển 1.900km.
Đây là vùng có vị trí đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế biển và các hoạt động kinh tế trên dải đất liền ven biển, địa bàn chiến lược thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển. Miền Trung còn là cửa ngõ ra biển của Tây Nguyên, là bệ đỡ cho các tỉnh Tây Nguyên, kết nối tuyến hành lang kinh tế Đông-Tây. Tiềm năng và nhu cầu mở cửa, hội nhập với thị trường quốc tế rất lớn.
Thời gian qua, kinh tế 14 tỉnh, thành phố vùng miền Trung đang đồng loạt khởi sắc, tốc độ tăng trưởng bình quân 6 tháng đầu năm 2019 của vùng đạt cao so với bình quân chung cả nước. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) 6 tháng đầu năm ước đạt khoảng 8,05% cao hơn bình quân chung cả nước (bình quân cả nước 6,76%).
Kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đầu năm của vùng cũng tăng cao hơn bình quân chung cả nước, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 6,95 tỷ USD, tăng 22,2% so với cùng kỳ năm 2018 (cả nước tăng 9,05%). Cùng với đó, thu ngân sách nhà nước đạt cao nhất từ trước tới nay.
Với tốc độ này, dự kiến các chỉ tiêu kinh tế-xã hội năm 2019 của các tỉnh trong vùng sẽ đạt và vượt kế hoạch đề ra; trong đó, tốc độ tăng trưởng GRDP ước đạt 8,5%; các chỉ tiêu về thu, chi ngân sách, tổng mức lưu chuyển hàng hóa, thu hút đầu tư, số lượng khách du lịch... tăng trưởng khá cao so với cùng kỳ, có 9/10 chỉ tiêu đạt và vượt kế hoạch đề ra.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chứng kiến Lễ trao Quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư và Giấy chứng nhận đầu tư cho các doanh nghiệp. (Ảnh: Thống Nhất/TTXVN) Bên cạnh việc ghi nhận một số nét chính về sự phát triển "thay da, đổi thịt" của miền Trung, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cũng đã đề cập đến các mặt tồn tại, bất cập để khắc phục. Theo đó, Thủ tướng chỉ ra, thể chế cho phát triển kinh tế các tỉnh miền Trung nói riêng cũng như cho sự phát triển toàn vùng nói chung đang dần được hình thành nhưng còn thiếu và chưa đồng bộ, đặc biệt là trong phân cấp quản lý kinh tế, liên kết vùng.
Mỗi một địa phương miền Trung như một “đốt sống” kinh tế nhưng lại rất rời rạc, lỏng lẻo tựa như bị “thoát vị đĩa đệm.” Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung chưa thể hiện được vai trò là hạt nhân tăng trưởng, đầu tàu dẫn dắt kinh tế vùng.
Các ngành công nghiệp vẫn chủ yếu thâm dụng tài nguyên, sử dụng lao động giản đơn, công nghệ chưa cao, các liên kết cụm ngành còn thiếu, khả năng lan tỏa hạn chế.
Nhiều tiềm năng “rừng vàng, biển bạc” vẫn chưa được khai thác hiệu quả; chất lượng cơ sở hạ tầng vẫn còn thiếu và yếu; chất lượng môi trường kinh doanh chưa cao; năng lực quản trị nhà nước, năng lực của độ ngũ cán bộ công chức, viên chức ở nhiều địa phương còn yếu đã làm giảm tinh thần khởi nghiệp và sáng tạo của nền kinh tế…
Đứng trước vận hội mới của đất nước trong 10-15 năm tới, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, miền Trung cần thể hiện khát vọng vươn lên mạnh mẽ, quyết tâm để sớm trở thành địa bàn có trình độ kinh tế-xã hội phát triển cao, bền vững của đất nước.
Theo đó, phải vận dụng chiến lược kinh tế biển vào miền Trung, tập trung vào 5 trụ cột kinh tế. Đó là ngư nghiệp phải tập trung nuôi trồng và đánh bắt và chế biến thủy hải sản, một thế mạnh không phải nơi nào cũng có. Thứ hai là du lịch, đặc biệt là du lịch biển, đảo và khai thác thế mạnh của du lịch vùng Tây của các tỉnh miền Trung. Thứ ba là cảng biển và các dịch vụ logistics. Thứ tư là phát triển các ngành công nghiệp chế tạo, chế biến gắn liền với lợi thế cảng biển. Không có công nghiệp thì khó có thể phát triển bền vững. Thứ năm là năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời và nghiên cứu các dạng năng lượng khác.
Nhấn mạnh việc liên kết vùng và thể chế phát triển vùng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng vấn đề quy hoạch chiến lược phát triển miền Trung cần rõ hơn, sớm có thể chế thuận lợi cho phát triển khu vực; đồng thời, xây dựng môi trường kinh doanh có tính cạnh tranh hơn, miền Trung phải thực sự là "đất lành, chim đậu," tạo điều kiện cho sự phát triển; theo đó, từng địa phương phải quan tâm tới ứng phó với biến đổi khí hậu.
Đồng bộ các giải pháp
Để tiếp tục phát triển kinh tế vùng miền Trung đi đúng hướng, thực sự trở thành một vùng động lực, một đầu tàu kinh tế của đất nước, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã đưa ra 3 nhóm giải pháp chính bao gồm nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách; nhóm giải pháp về liên kết các ngành, lĩnh vực và nhóm giải pháp về nguồn lực.
Nhất trí với nhóm giải pháp về phát triển nguồn lực, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bình Định, ông Hồ Quốc Dũng đề nghị Chính phủ hỗ trợ tỉnh đầu tư về cơ sở hạ tầng, thu hút, phát triển nguồn nhân lực, được hưởng các chính sách ưu đãi về thuế, tiền thuê đất... như khu công nghệ cao; đồng thời, cho cơ chế, chính sách để hình thành một số doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học tại khu đô thị khoa học này (thành lập viện nghiên cứu y dược học từ việc chuyển một phần hoạt động của Bệnh viện Phong-Da liễu Trung ương Quy Hòa, trường Đại học Khoa học ứng dụng...) và các chính sách hỗ trợ khác cho hoạt động đổi mới sáng tạo tại Bình Định...
Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: Thống Nhất/TTXVN) Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng lại cho rằng, các tỉnh miền Trung cần đi đầu về công nghệ và hạ tầng viễn thông. Chính quyền điện tử hướng đến chính quyền số. Các tỉnh miền Trung hoàn toàn có thể đi đầu về các nội dung trên. Ví dụ, tỉnh Thừa Thiên-Huế hiện đang làm tốt nhất về phát triển hạ tầng số. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 còn là cuộc cách mạng về thể chế chính sách.
"Đổi mới sáng tạo về mô hình kinh doanh làm cái nôi để phát triển công nghệ mới, sản phẩm mới," Bộ trưởng Hùng nói.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ, sự cạnh tranh khốc liệt hơn đòi hỏi phải tái cơ cấu công nghiệp, dịch vụ. Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đề nghị một số doanh nghiệp yếu kém về năng lực, năng suất lao động thấp phải có cải cách mạnh mẽ hơn.
“Cần có sự quan tâm của cả vùng để đưa ra cơ chế phân công, phát triển hợp lý, trong các ngành công nghiệp có tiềm năng như công nghiệp, chế tạo, năng lượng,... Cũng như có những chính sách cụ thể hoá những giải pháp để phát triển kinh tế miền Trung,” Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Xuân Cường, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và nông thôn kiến nghị cần khơi dậy tiềm năng rất lớn về nông nghiệp tại khu vực miền Trung, đặc biệt là các ngành: dược liệu, cây ăn quả, du lịch sinh thái rừng, đặc biệt là hình thành khu vực kinh tế rừng tại miền Trung.
Đối với lĩnh vực thủy sản, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cũng cho biết, chủ trương chung là không tăng sản lượng khai thác thuỷ hải sản tự nhiên, do đó phải tăng chế biến sâu gia tăng giá trị cho sản phẩm cũng như có các quy hoạch về nuôi trồng thuỷ hải sản.
Về lĩnh vực du lịch, ông Lê Quang Tùng, Thứ trưởng Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch cho rằng, hiệu quả kinh doanh du lịch miền Trung chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế dù đã có 13 khu du lịch quốc gia.
Thứ trưởng Lê Quang Tùng kiến nghị, cần tập trung thu hút đầu tư vào các khu đã được quy hoạch, tạo ra động lực phát triển cho du lịch miền Trung. Nghiên cứu kế hoạch phát triển chung cho cả khu vực. Cần phải kiện toàn lại hệ thống cơ sở đào tạo hiện có, từ đó hình thành ra lộ trình cụ thể. Cuối cùng, tập trung vào chương trình quảng bá xúc tiến chung của vùng, xác định thị trường đặc trưng của vùng, xây dựng kế hoạch triển khai riêng và chung.
Nhấn mạnh vấn đề liên kết vùng, Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Thanh Hóa Trịnh Văn Chiến đề nghị Chính phủ nghiên cứu, ban hành các cơ chế, chính sách cụ thể nhằm thúc đẩy liên kết vùng; giải quyết các vấn đề chung của vùng, như: đầu tư, thương mại, du lịch, môi trường, phát triển đô thị...; đồng thời, chỉ đạo các bộ, ngành Trung ương nghiên cứu xây dựng chiến lược thích ứng cho sinh kế ven biển, bảo vệ môi trường sinh thái, xác định và tiếp cận cho từng lĩnh vực như: vận tải biển, đánh bắt cá, nuôi trồng thủy sản, trồng trọt, chăn nuôi,...
Cùng với những giải pháp được các bộ, ngành đề xuất, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đề nghị, từ nay đến cuối năm, các tỉnh, thành phố của vùng phải hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đề ra năm 2019. Lãnh đạo các địa phương tiếp tục khơi dậy khát vọng vươn lên mạnh mẽ của toàn vùng và từng địa phương, doanh nghiệp, người dân. Chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, thực hiện tốt các hoạt động điều phối và liên kết.
“Miền Trung thì phải bàn tiến chứ không bàn lùi, kể cả việc liên kết lẫn nhau và liên kết với các tỉnh Tây Nguyên,” Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh./.
