Được đánh giá là điểm đến tiềm năng của logistics khu vực, Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá mạnh mẽ. Vấn đề đặt ra là làm sao tháo gỡ các rào cản về thể chế, hạ tầng và công nghệ để hiện thực hóa mục tiêu này.
Phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Tiến sỹ Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương để có cái nhìn rõ hơn về tiềm năng, thách thức và những giải pháp then chốt cho ngành logistics trong thời gian tới.
- Ông đánh giá như thế nào về tiềm năng và lợi thế để phát triển ngành logistics của Việt Nam?
Ông Nguyễn Văn Hội: Đầu tiên chúng ta phải nhìn thấy tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế biển của Việt Nam. Việt Nam với bờ biển dài 3.260km và rất nhiều cảng nước sâu, đáp ứng được đầy đủ các tàu thuyền lớn trên thế giới, tiêu chuẩn thế giới.
Bên cạnh đó, chúng ta có hệ thống trên 4.000 hòn đảo gần bờ và xa bờ, rất nhiều đảo có thể phát triển thành những cảng nước sâu được phục vụ cho hoạt động logistics.
Ngoài ra, chúng ta có thể nhìn thấy rất rõ từ kim ngạch xuất khẩu năm 2024 đạt khoảng 800 tỷ USD và năm 2025 chắc chắn đạt trên 900 tỷ USD, và con số này có khả năng đạt trên 1 nghìn tỷ USD vào sau năm 2026.
Việt Nam cũng có một thị trường nội địa phát triển rất tốt, với tổng mức bán lẻ hàng hóa năm 2024 đạt 6,3 triệu tỷ đồng và năm 2025 đạt xấp xỉ 7 triệu tỷ đồng.
Với những lợi thế, tiềm năng, điều kiện địa hình ở trên cũng như Việt Nam đã có Chiến lược phát triển kinh tế biển nên chúng ta rất có lợi thế để phát triển mạnh logistics, đặc biệt là trong giai đoạn từ 5 đến 10 năm tới.
- Theo ông, đâu là những thách thức, rào cản cần tháo gỡ cho ngành logistics phát triển?
Ông Nguyễn Văn Hội: Thách thức đầu tiên mà nhiều doanh nghiệp đề cập đến đó là chi phí logistics cao. Nếu so với các chỉ tiêu về chi phí, Việt Nam là một trong những nước tốp đầu thế giới. Nhưng theo tôi, quan trọng nhất và cái thiếu của chúng ta hiện nay là cơ chế, chính sách.
Thực sự, cơ chế chính sách của chúng ta còn bất cập và chưa được xây dựng, bổ sung, hoàn thiện. Trong khi đó, trong nhiều năm qua ở tất cả lĩnh vực hạ tầng đường bộ, đường cao tốc đã có sự phát triển rõ rệt.
Thứ hai là các trung tâm hạ tầng phục vụ trực tiếp và hạ tầng công nghệ truy xuất và công nghệ của Việt Nam vẫn còn yếu kém và chưa được quan tâm đầu tư phát triển đúng mức.
Thứ ba là về nguồn nhân lực phục vụ, kể cả nguồn nhân lực cho quản lý nhà nước và nguồn nhân lực cho doanh nghiệp trong ngành logistics vẫn còn hạn chế.
Một thách thức nữa của Việt Nam liên quan đến vấn đề công nghệ, chuyển đổi số. Hiện vấn đề truy suất, truy vết, quản lý hàng hóa hoặc quản lý hệ thống đều rất cần được ứng dụng công nghệ và áp dụng chuyển đổi số, tuy nhiên đây vẫn là vấn đề còn hạn chế của Việt Nam.
- Để phát triển đúng với tiềm năng và trở thành trung tâm logistics của khu vực, theo ông cần có những giải pháp gì trong thời gian tới?
Ông Nguyễn Văn Hội: Hiện nay, rất nhiều doanh nghiệp kinh doanh trên thế giới, trong nước đều nhìn nhận Việt Nam sẽ trở thành một trong những trung tâm logistics của khu vực và thế giới.
Tuy nhiên để trở thành trung tâm của khu vực và thế giới cần thực hiện một số giải pháp sau:
Trước hết, cần phải tiếp tục hoàn thiện về cơ chế, chính sách. Việt Nam có thể sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện Luật Thương mại năm 2000 để tháo gỡ vướng mắc vì Luật này đã quá lâu nhiều điểm đã lạc hậu. Hiện nay, các quy định pháp luật về logistics vẫn còn thiếu và yếu.
Theo tôi, trước mắt có thể kiến nghị Quốc hội ban hành một nghị quyết riêng để phát triển. Đây là giải pháp cần thiết, cấp bách trong ít nhất là trong năm 2026 hoặc để cho cả nhiệm kỳ tới.
Bên cạnh đó, các quy định của luật chuyên ngành khác cũng phải định hướng phát triển chung gắn với ngành logistics theo chiến lược tổng thể. Theo đó cần tiếp tục phát huy các giải pháp để thúc đẩy chất lượng nguồn nhân lực.
Hiện nay, rất nhiều các cơ sở giáo dục đào tạo, các cơ quan ban, ngành đã quan tâm đào tạo về nguồn nhân lực, nguồn nhân lực quản lý nhà nước, nguồn nhân lực cho phục vụ doanh nghiệp hoạt động, tuy nhiên việc này cần tiếp tục đẩy mạnh.
Ngoài ra, cần phải điều chỉnh Luật Quy hoạch, trong đó phải xác định những trung tâm dịch logistics gắn với cảng biển, gắn với cụm công nghiệp, liên kết được với vùng kinh tế hoặc với tuyến đường giao thông huyết mạch. Như vậy chúng ta mới có thể phát huy hiệu quả của logistics.
- Xin cảm ơn ông!
Chính phủ kiên định phương châm đưa logistics thành ngành kinh tế quan trọng
Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định chính phủ kiên định phương châm hành động “5 thông” gồm “Thể chế thông thoáng-Hạ tầng thông suốt-Quản trị thông minh-Cách làm thông dụng-Hợp tác thông hiểu.”
