Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu là công cụ bảo vệ nhà xuất khẩu trước rủi ro thươngmại của nhà nhập khẩu như mất khả năng thanh toán nợ, phá sản, chậm thanh toánvà một số rủi ro thương mại nhất định.
Trong bối cảnh suy thoái kinh tế thế giới tác động tiêu cực tới Việt Nam, khiếncho phần lớn các doanh nghiệp xuất khẩu phải chịu những áp lực tài chính ngàymột gia tăng, bảo hiểm tín dụng xuất khẩu cần được xem là công cụ chiến lượcthúc đẩy xuất khẩu. Tuy nhiên, việc phát triển mạnh loại hình bảo hiểm tín dụngnày tại Việt Nam vẫn còn là thách thức lớn.
Công cụ thúc đẩy xuất khẩu
Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu là công cụ giúp các nhà xuất khẩu giảm rủi ro vềthanh toán của người mua bên kia bởi không phải lúc nào nhà nhập khẩu cũng hoàntoàn thực hiện đúng bản chất tài chính trong hợp đồng thương mại. Tuy nhiên, bảohiểm tín dụng xuất khẩu là sản phẩm đặc thù tương đối mới nên nhiều doanh nghiệpcòn e dè khi tham gia.
Chính phủ đã có đề án cụ thể nhằm hỗ trợ mang tính chất thí điểm cho các doanhnghiệp xuất khẩu tại Quyết định 2011/QĐ-TTg ngày 5/11/2010 của Thủ tướng Chínhphủ về thực hiện thí điểm bảo hiểm tín dụng xuất khẩu, được xem là giải pháp đảmbảo an toàn về tài chính cho các doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu hàng hóa ranước ngoài. Với mục tiêu thí điểm bảo hiểm tín dụng xuất khẩu đạt tối đa 3% kimngạch xuất khẩu, đây chính là một trong những chính sách thúc đẩy hoạt động xuấtkhẩu của Việt Nam.
Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu là nguồn tín dụng có ý nghĩa quan trọng đối với cácdoanh nghiệp xuất khẩu, góp phần giảm bớt khó khăn và nâng cao sức cạnh tranhcho doanh nghiệp. Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu còn là chỗ dựa rất lớn cho cácdoanh nghiệp trong bối cảnh tình hình tài chính, tín dụng còn nhiều khó khăn nhưhiện nay.
Mặc dù, khi doanh nghiệp tham gia bảo hiểm tín dụng xuất khẩu sẽ đượcđược hưởng ưu đãi hỗ trợ 20% phí bảo hiểm gốc của hợp đồng và doanh nghiệp đóng80% phần còn lại nhưng số doanh nghiệp tham gia vẫn rất ít, kể cả doanh nghiệpcó kim ngạch xuất khẩu lớn, chủ yếu là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nướcngoài.
Ông Trịnh Thanh Hoan - Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài Chính)cho rằng doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam thường không nghĩ đến lợi ích lâudài nên không “mặn mà” với bảo hiểm tín dụng xuất khẩu. Trong thời kỳ kinh tếkhó khăn, rủi ro luôn luôn rình rập doanh nghiệp, khả năng trì hoãn thanh toán,mất khả năng thanh toán, từ chối nhận hàng... của bên nhập khẩu luôn có thể xảyra. Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu là vấn đề mới đối với cơ quan quản lý nhà nước,mới đối với doanh nghiệp xuất khẩu và doanh nghiệp bảo hiểm, vì thế, không thểthực hiện một cách nóng vội mà phải từng bước.
Và những thách thức
Nói về những khó khăn trong quá trình thực hiện thí điểm đề án bảo hiểm tín dụngxuất khẩu, ông Phạm Đình Trọng - Cục phó Cục Quản lý, Giám sát bảo hiểm (Bộ Tàichính) cho rằng bảo hiểm tín dụng xuất khẩu ở Việt Nam là sản phẩm bảo hiểm mớiđối với nhà quản lý, doanh nghiệp bảo hiểm và cả doanh nghiệp xuất khẩu. Đối vớidoanh nghiệp bảo hiểm, đòi hỏi phải có nguồn nhân lực chất lượng cao, chi phíđầu tư phần mềm lên đến hàng triệu USD. Số lượng hợp đồng bảo hiểm tín dụng xuấtkhẩu ít, khó đảm bảo quy tắc số đông bù số ít.
Do chưa có thói quen mua bảo hiểm tín dụng xuất khẩu, chưa chuẩn bị ngân sáchcho việc mua bảo hiểm, các doanh nghiệp vẫn sử dụng các phương thức thanh toántruyền thống để tự bảo vệ mình. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp còn có tâm lý muabảo hiểm xuất khẩu sẽ làm tăng thêm chi phí, dẫn đến tăng giá thành khi thựchiện xuất khẩu.
Hiện tại có 7 doanh nghiệp bảo hiểm được Bộ Tài chính “chọn mặt gửi vàng” triểnkhai thí điểm bảo hiểm tín dụng xuất khẩu, gồm: Tổng công ty bảo hiểm Bảo Việt,Tổng công ty cổ phần Bảo Minh, Tổng công ty bảo hiểm PVI, Công ty liên doanh bảohiểm Bảo Việt Tokio Marine, Công ty bảo hiểm QBE Việt Nam, Công ty trách nhiệmhữu hạn bảo hiểm Chartis Việt Nam, Công ty bảo hiểm Liên hiệp.
Bộ Tài chính đang nghiên cứu để không chỉ giới hạn trong 7 doanh nghiệp bảo hiểmnòng cốt này mà mở rộng ra 29 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ khác nhằm tăngcường hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu thỏa mãn điều kiện, không phân biệtthương nhân nước ngoài hay trong nước miễn có xuất khẩu 23 mặt hàng quy địnhtrong Thông tư 2011 của Thủ tướng Chính phủ tham gia bảo hiểm tín dụng xuất khẩuđược hỗ trợ 20% phí bảo hiểm.
Mặc dù lợi ích của bảo hiểm tín dụng xuất khẩu đã rõ ràng nhưng số doanh nghiệptự nguyện tham gia bảo hiểm tín dụng xuất khẩu chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Ông Nguyễn Văn Thành - Tổng giám đốc Tống công ty cổ phần Bảo Minh cho rằng ViệtNam là thị trường mới nên việc triển khai bảo hiểm tín dụng xuất khẩu không đượcnóng vội, phải dần dần để rút kinh nghiệm, tìm được giải pháp thích hợp hơn.
Thực tế, các nước trên thế giới triển khai loại hình bảo hiểm này đã lâu nhưngcũng không dễ dàng, chỉ có một số nước đang triển khai tốt nghiệp vụ này nhưPháp, các nước châu Mỹ, châu Âu. Tại thị trường châu Á, bảo hiểm tín dụng xuấtkhẩu vẫn chưa thể thực hiện được. Phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam chưa hiểuđược hết tác dụng của bảo hiểm tín dụng xuất khẩu, ngoài việc đảm bảo an toànkhi người mua không thanh toán, trong quá trình xuất khẩu, công ty bán bảo hiểmcũng sẽ tư vấn những vấn đề liên quan đến rủi ro như thị trường, khách hàng.
Mặc dù là một trong những doanh nghiệp bảo hiểm đầu tiên được Bộ Tài chính chọntriển khai thí điểm, đến nay Bảo Minh chỉ có gần 10 doanh nghiệp triển khai bảohiểm tín dụng xuất khẩu với giá trị phí bảo hiểm khoảng 10 tỷ đồng.
Theo ông Thành, rủi ro luôn luôn rình rập, kinh tế càng khó khăn, mức độ rủi rocàng cao nên những doanh nghiệp xuất nhập khẩu muốn bảo toàn vốn liếng của mìnhphải quan tâm đến bảo hiểm tín dụng xuất khẩu.
Cùng là một trong 7 doanh nghiệp được lựa chọn triển khai thí điểm bảo hiểm tíndụng xuất khẩu nhưng đến thời điểm hiện nay, Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt vẫnchưa có hợp đồng nào của loại hình bảo hiểm này.
Ông Quách Thành Nam - đại diện Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt cho biết Bảo Việtđang trong giai đoạn cuối cùng thương thảo khách hàng, hiệu chỉnh đầu tư phầnmềm bởi chi phí đầu tư rất công phu, tốn kém và mất nhiều thời gian. Dự kiến đến1/6/2012 sẽ hoàn thiện cơ sở dữ liệu và có những khách hàng đầu tiên.
Theo ông Nam, giá trị gia tăng nổi bật nhất khi doanh nghiệp tham gia bảo hiểmtín dụng xuất khẩu là doanh nghiệp được trao quyền tự truy cập vào hệ thống cơsở dữ liệu trên nền tảng Internet để theo dõi tất cả các đơn hàng mà họ đăng kýbảo hiểm hoặc những quy định cấp hạn mức tín dụng…
Đối tượng khách hàng của Bảo Việt, ngoài những khách hàng đầu tiên theo trọngtâm của 23 nhóm ngành hàng trong đề án, thuộc chương trình tài trợ xuất khẩu củacác ngân hàng, một số ngành hàng như thủy sản, càphê...
Rõ ràng, bảo hiểm tín dụng xuất khẩu không chỉ là giải pháp an toàn đối vớidoanh nghiệp xuất khẩu mà còn là công cụ thúc đẩy xuất khẩu, gia tăng tính cạnhtranh.
Sắp tới Cục Quản lý, Giám sát Bảo hiểm sẽ tiếp tục làm việc với hiệp hội ngànhhàng để tuyên truyền bảo hiểm tín dụng xuất khẩu đến với từng doanh nghiệp./.
Trong bối cảnh suy thoái kinh tế thế giới tác động tiêu cực tới Việt Nam, khiếncho phần lớn các doanh nghiệp xuất khẩu phải chịu những áp lực tài chính ngàymột gia tăng, bảo hiểm tín dụng xuất khẩu cần được xem là công cụ chiến lượcthúc đẩy xuất khẩu. Tuy nhiên, việc phát triển mạnh loại hình bảo hiểm tín dụngnày tại Việt Nam vẫn còn là thách thức lớn.
Công cụ thúc đẩy xuất khẩu
Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu là công cụ giúp các nhà xuất khẩu giảm rủi ro vềthanh toán của người mua bên kia bởi không phải lúc nào nhà nhập khẩu cũng hoàntoàn thực hiện đúng bản chất tài chính trong hợp đồng thương mại. Tuy nhiên, bảohiểm tín dụng xuất khẩu là sản phẩm đặc thù tương đối mới nên nhiều doanh nghiệpcòn e dè khi tham gia.
Chính phủ đã có đề án cụ thể nhằm hỗ trợ mang tính chất thí điểm cho các doanhnghiệp xuất khẩu tại Quyết định 2011/QĐ-TTg ngày 5/11/2010 của Thủ tướng Chínhphủ về thực hiện thí điểm bảo hiểm tín dụng xuất khẩu, được xem là giải pháp đảmbảo an toàn về tài chính cho các doanh nghiệp Việt Nam khi xuất khẩu hàng hóa ranước ngoài. Với mục tiêu thí điểm bảo hiểm tín dụng xuất khẩu đạt tối đa 3% kimngạch xuất khẩu, đây chính là một trong những chính sách thúc đẩy hoạt động xuấtkhẩu của Việt Nam.
Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu là nguồn tín dụng có ý nghĩa quan trọng đối với cácdoanh nghiệp xuất khẩu, góp phần giảm bớt khó khăn và nâng cao sức cạnh tranhcho doanh nghiệp. Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu còn là chỗ dựa rất lớn cho cácdoanh nghiệp trong bối cảnh tình hình tài chính, tín dụng còn nhiều khó khăn nhưhiện nay.
Mặc dù, khi doanh nghiệp tham gia bảo hiểm tín dụng xuất khẩu sẽ đượcđược hưởng ưu đãi hỗ trợ 20% phí bảo hiểm gốc của hợp đồng và doanh nghiệp đóng80% phần còn lại nhưng số doanh nghiệp tham gia vẫn rất ít, kể cả doanh nghiệpcó kim ngạch xuất khẩu lớn, chủ yếu là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nướcngoài.
Ông Trịnh Thanh Hoan - Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài Chính)cho rằng doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam thường không nghĩ đến lợi ích lâudài nên không “mặn mà” với bảo hiểm tín dụng xuất khẩu. Trong thời kỳ kinh tếkhó khăn, rủi ro luôn luôn rình rập doanh nghiệp, khả năng trì hoãn thanh toán,mất khả năng thanh toán, từ chối nhận hàng... của bên nhập khẩu luôn có thể xảyra. Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu là vấn đề mới đối với cơ quan quản lý nhà nước,mới đối với doanh nghiệp xuất khẩu và doanh nghiệp bảo hiểm, vì thế, không thểthực hiện một cách nóng vội mà phải từng bước.
Và những thách thức
Nói về những khó khăn trong quá trình thực hiện thí điểm đề án bảo hiểm tín dụngxuất khẩu, ông Phạm Đình Trọng - Cục phó Cục Quản lý, Giám sát bảo hiểm (Bộ Tàichính) cho rằng bảo hiểm tín dụng xuất khẩu ở Việt Nam là sản phẩm bảo hiểm mớiđối với nhà quản lý, doanh nghiệp bảo hiểm và cả doanh nghiệp xuất khẩu. Đối vớidoanh nghiệp bảo hiểm, đòi hỏi phải có nguồn nhân lực chất lượng cao, chi phíđầu tư phần mềm lên đến hàng triệu USD. Số lượng hợp đồng bảo hiểm tín dụng xuấtkhẩu ít, khó đảm bảo quy tắc số đông bù số ít.
Do chưa có thói quen mua bảo hiểm tín dụng xuất khẩu, chưa chuẩn bị ngân sáchcho việc mua bảo hiểm, các doanh nghiệp vẫn sử dụng các phương thức thanh toántruyền thống để tự bảo vệ mình. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp còn có tâm lý muabảo hiểm xuất khẩu sẽ làm tăng thêm chi phí, dẫn đến tăng giá thành khi thựchiện xuất khẩu.
Hiện tại có 7 doanh nghiệp bảo hiểm được Bộ Tài chính “chọn mặt gửi vàng” triểnkhai thí điểm bảo hiểm tín dụng xuất khẩu, gồm: Tổng công ty bảo hiểm Bảo Việt,Tổng công ty cổ phần Bảo Minh, Tổng công ty bảo hiểm PVI, Công ty liên doanh bảohiểm Bảo Việt Tokio Marine, Công ty bảo hiểm QBE Việt Nam, Công ty trách nhiệmhữu hạn bảo hiểm Chartis Việt Nam, Công ty bảo hiểm Liên hiệp.
Bộ Tài chính đang nghiên cứu để không chỉ giới hạn trong 7 doanh nghiệp bảo hiểmnòng cốt này mà mở rộng ra 29 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ khác nhằm tăngcường hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu thỏa mãn điều kiện, không phân biệtthương nhân nước ngoài hay trong nước miễn có xuất khẩu 23 mặt hàng quy địnhtrong Thông tư 2011 của Thủ tướng Chính phủ tham gia bảo hiểm tín dụng xuất khẩuđược hỗ trợ 20% phí bảo hiểm.
Mặc dù lợi ích của bảo hiểm tín dụng xuất khẩu đã rõ ràng nhưng số doanh nghiệptự nguyện tham gia bảo hiểm tín dụng xuất khẩu chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Ông Nguyễn Văn Thành - Tổng giám đốc Tống công ty cổ phần Bảo Minh cho rằng ViệtNam là thị trường mới nên việc triển khai bảo hiểm tín dụng xuất khẩu không đượcnóng vội, phải dần dần để rút kinh nghiệm, tìm được giải pháp thích hợp hơn.
Thực tế, các nước trên thế giới triển khai loại hình bảo hiểm này đã lâu nhưngcũng không dễ dàng, chỉ có một số nước đang triển khai tốt nghiệp vụ này nhưPháp, các nước châu Mỹ, châu Âu. Tại thị trường châu Á, bảo hiểm tín dụng xuấtkhẩu vẫn chưa thể thực hiện được. Phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam chưa hiểuđược hết tác dụng của bảo hiểm tín dụng xuất khẩu, ngoài việc đảm bảo an toànkhi người mua không thanh toán, trong quá trình xuất khẩu, công ty bán bảo hiểmcũng sẽ tư vấn những vấn đề liên quan đến rủi ro như thị trường, khách hàng.
Mặc dù là một trong những doanh nghiệp bảo hiểm đầu tiên được Bộ Tài chính chọntriển khai thí điểm, đến nay Bảo Minh chỉ có gần 10 doanh nghiệp triển khai bảohiểm tín dụng xuất khẩu với giá trị phí bảo hiểm khoảng 10 tỷ đồng.
Theo ông Thành, rủi ro luôn luôn rình rập, kinh tế càng khó khăn, mức độ rủi rocàng cao nên những doanh nghiệp xuất nhập khẩu muốn bảo toàn vốn liếng của mìnhphải quan tâm đến bảo hiểm tín dụng xuất khẩu.
Cùng là một trong 7 doanh nghiệp được lựa chọn triển khai thí điểm bảo hiểm tíndụng xuất khẩu nhưng đến thời điểm hiện nay, Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt vẫnchưa có hợp đồng nào của loại hình bảo hiểm này.
Ông Quách Thành Nam - đại diện Tổng Công ty Bảo hiểm Bảo Việt cho biết Bảo Việtđang trong giai đoạn cuối cùng thương thảo khách hàng, hiệu chỉnh đầu tư phầnmềm bởi chi phí đầu tư rất công phu, tốn kém và mất nhiều thời gian. Dự kiến đến1/6/2012 sẽ hoàn thiện cơ sở dữ liệu và có những khách hàng đầu tiên.
Theo ông Nam, giá trị gia tăng nổi bật nhất khi doanh nghiệp tham gia bảo hiểmtín dụng xuất khẩu là doanh nghiệp được trao quyền tự truy cập vào hệ thống cơsở dữ liệu trên nền tảng Internet để theo dõi tất cả các đơn hàng mà họ đăng kýbảo hiểm hoặc những quy định cấp hạn mức tín dụng…
Đối tượng khách hàng của Bảo Việt, ngoài những khách hàng đầu tiên theo trọngtâm của 23 nhóm ngành hàng trong đề án, thuộc chương trình tài trợ xuất khẩu củacác ngân hàng, một số ngành hàng như thủy sản, càphê...
Rõ ràng, bảo hiểm tín dụng xuất khẩu không chỉ là giải pháp an toàn đối vớidoanh nghiệp xuất khẩu mà còn là công cụ thúc đẩy xuất khẩu, gia tăng tính cạnhtranh.
Sắp tới Cục Quản lý, Giám sát Bảo hiểm sẽ tiếp tục làm việc với hiệp hội ngànhhàng để tuyên truyền bảo hiểm tín dụng xuất khẩu đến với từng doanh nghiệp./.
Việt Âu (TTXVN)
