Các du khách Nga nhận món quà chiếc nón lá Việt Nam. (Ảnh: Tiên Minh/TTXVN) Nhiều niềm vui đến với ngành du lịch trong mùa Xuân mới khi nhiều điểm đến và thương hiệu của du lịch Việt Nam được các tạp chí và các tổ chức quốc tế uy tín bình chọn.
Du lịch đang được xác định trở thành ngành kinh tế “mũi nhọn” khi các Hiệp định thương mại tự do cũng như Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được ký kết. Theo các chuyên gia về du lịch, ngành du lịch Việt Nam đang tận dụng thế mạnh của các Hiệp định thương mại tự do để tạo bước đột phá.
Hình thành nhiều sản phẩm mới
“Khách đến, đến chơi í a…là chơi í a… nhà. Đốt than í a… dầu là quạt nước ấy pha trà mới người xơi.. là chén ới a trà này.” Câu hát dân ca quan họ Bắc Ninh quen thuộc đã “kéo” chị Anna Petukhova, du khách người Nga quay trở lại Việt Nam lần này là lần thứ hai. Dù chưa hiểu gì nhiều về loại hình dân ca này nhưng ý tứ cũng như lời hát khiến chị cảm thấy thích thú và lần này chị quyết định ở lại lâu hơn tại Việt Nam để tìm hiểu thêm.
Trong tiết Xuân se lạnh xen lẫn mưa phùn, tại thôn Thổ Hà, xã Vân Hà, tỉnh Bắc Giang, đoàn du khách người Nga; trong đó, có chị Anna Petukhova vẫn đang chìm đắm trong những ca từ mộc mạc nhưng đầy dung dị của dân ca quan họ. Đây là một loại hình du lịch kết hợp với tìm hiểu di sản phi vật thể mà nhiều công ty du lịch đã và đang phát triển để tạo ra điểm mới cho du lịch Việt Nam.
Theo Tổng cục Du lịch Việt Nam, hiện nay, quá trình phát triển, các sản phẩm du lịch đã dần được hình thành như du lịch tham quan cảnh quan, di sản, di tích; du lịch nghỉ dưỡng, du lịch tâm linh, lễ hội. Các sản phẩm du lịch gắn với ẩm thực Việt Nam cũng đang được thị trường nhìn nhận.
Một số loại sản phẩm du lịch mới như du lịch thể thao-mạo hiểm, du lịch sinh thái, du lịch MICE... gần đây được chú trọng phát triển. Hệ thống di sản thế giới của Việt Nam được UNESCO công nhận liên tiếp gia tăng về số lượng là kết quả thực tiễn xây dựng sản phẩm, thu hút khách du lịch.
Cụ thể đó là việc hình thành các sản phẩm như tham quan cảnh quan vịnh Hạ Long ở tỉnh Quảng Ninh, tham quan di sản văn hóa Huế, phố cổ Hội An, di tích Mỹ Sơn; du lịch mạo hiểm khám phá hang động Phong Nha-Kẻ Bàng, du lịch nghỉ dưỡng biển Mũi Né, Phú Quốc, du lịch sự kiện Nha Trang... thu hút được sự quan tâm lớn của khách du lịch trong và ngoài nước.
Các lễ hội được tổ chức ở quy mô lớn đã trở thành các sản phẩm du lịch quan trọng như lễ hội Chùa Hương, lễ hội Bà chúa Xứ, Festival Huế, Carnaval Hạ Long, lễ hội pháo hoa Đà Nẵng, Festival hoa Đà Lạt...
Những chú chim khổng lồ bằng hoa tươi tại Festival hoa Đà Lạt năm 2015. (Ảnh: Nguyễn Dũng/TTXVN) Ông Nguyễn Văn Tuấn, Tổng cục trưởng Tổng cục du lịch Việt Nam cho biết những sản phẩm và những giá trị nổi bật của điểm đến Việt Nam dần được định vị tại các thị trường khách du lịch mục tiêu. Các khu, điểm du lịch quốc gia và các đô thị du lịch là những điểm nhấn quan trọng hình thành sản phẩm du lịch được định hướng phát triển tại Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030.
Theo đó, một số khu du lịch, công trình nhân tạo khác cũng có sức hút tạo sản phẩm như thủy điện Sơn La, chùa Bái Đính, hầm đèo Hải Vân, khu vui chơi tổng hợp Đại Nam.... Sản phẩm du lịch cũng được hình thành theo các tuyến du lịch chuyên đề như "Con đường huyền thoại theo đường Hồ Chí Minh," "Con đường di sản miền Trung," "Con đường xanh Tây Nguyên," tuyến du lịch "Vòng cung Tây Bắc."
Theo phân bố không gian, việc hình thành các sản phẩm du lịch giai đoạn vừa qua tập trung chính vào các trọng điểm là thành phố Hà Nội và phụ cận; Hải Phòng-Quảng Ninh; Huế-Đà Nẵng và phụ cận… Trên 7 vùng du lịch, hệ thống khu, điểm du lịch đã được đưa vào quy hoạch tổng thể cả nước giai đoạn này với 46 khu du lịch quốc gia, 41 điểm du lịch quốc gia, 12 đô thị du lịch và hệ thống khu, điểm du lịch địa phương quan trọng khác.
Về cơ sở hạ tầng phát triển du lịch, theo thống kê của Tổng cục Du lịch Việt Nam, đến nay, cả nước đã có 18.850 cơ sở lưu trú với 360.000 buồng. Nhiều khu nghỉ dưỡng cao cấp tại miền Trung, đảo Phú Quốc, Quảng Ninh… đã đi vào hoạt động. Các tập đoàn quản lý khách sạn hàng đầu thế giới như Accord, IHG, Mariot, Movenpick, Park Hyatt, Starwood, Hilton, Victoria đã hiện diện tại Việt Nam.
Nhiều dự án đầu tư có quy mô lớn của các nhà đầu tư chiến lược vào lĩnh vực du lịch như VinGroup, SunGroup, FLC, Tuần Châu, Mường Thanh được đưa vào hoạt động góp phần hình thành hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch hiện đại và cao cấp tại nhiều địa phương như chuỗi khách sạn Vinpearl Nha Trang, Vinpearl Phú Quốc với 1.500 phòng, hệ thống cáp treo và biệt thự nghỉ dưỡng cao cấp tại Đà Nẵng, cảng du lịch quốc tế Tuần Châu....
Sự hình thành các khu du lịch lớn như ở Phú Quốc, Đà Nẵng, Nha Trang tạo động lực cho sự phát triển du lịch của một địa phương, của một vùng nói riêng và của cả nước nói chung, góp phần tăng trưởng số lượng lớn khách du lịch quốc tế đến Việt Nam.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia về du lịch, chất lượng sản phẩm, khai thác phát triển sản phẩm và điểm đến du lịch còn yếu. Đến nay, Việt Nam chưa có được những sản phẩm du lịch chủ lực đặc thù, mang đậm bản sắc dân tộc; chất lượng sản phẩm du lịch chưa cao, khả năng cạnh tranh hạn chế; nhiều khu du lịch, điểm du lịch phát triển tự phát, chưa được đầu tư đúng tầm; thiếu các khu vui chơi giải trí có quy mô lớn và sức hấp dẫn đáp ứng nhu cầu đa dạng và ngày càng cao của du khách.
Nhiều chương trình du lịch còn đơn điệu, trùng lặp; dịch vụ du lịch chưa đa dạng, chất lượng thấp, ít hấp dẫn. Cơ sở hạ tầng du lịch từng bước được đầu tư nhưng thiếu đồng bộ.
Tạo thế cạnh tranh
Theo các chuyên gia về du lịch, dù có nhiều tiềm năng nhưng Việt Nam xếp sau 4 nước trong khu vực về thu hút khách quốc tế. Cụ thể, Việt Nam có 92 triệu dân nhưng năm qua, Việt Nam chỉ đón 8 triệu lượt du khách quốc tế.
Trong khi đó, Thái Lan có trên 67 triệu dân lại đón gần 30 triệu lượt khách quốc tế; hay Malaysia có gần 31 triệu dân nhưng đón 25 triệu lượt du khách và đặc biệt là Singapore chỉ với dân số 5,5 triệu dân nhưng đón tới 15 triệu lượt khách quốc tế. Bên cạnh đó, ngay cả với Campuchia từ những năm 1990, du lịch của họ không thể bằng Việt Nam nhưng nay họ lại là đối thủ của Việt Nam.
Ông Nguyễn Văn Tuấn cho hay điều tất nhiên là Việt Nam không thể do sánh với Thái Lan và Singapore vì họ có xuất phát điểm du lịch cao hơn. Nhưng nhìn khách quan, du lịch Việt Nam phát triển chưa tương xứng với tiềm năng trong khi hiện nay Việt Nam xếp thứ 16 trong tổng số 140 quốc gia có tiềm năng phát triển du lịch thế giới.
Du lịch Việt Nam hấp dẫn bởi cảnh quan thiên nhiên đa dạng và ẩm thực phong phú; đứng đầu Đông Nam Á với 21 di sản về văn hóa, thiên nhiên và tư liệu. Nổi bật là vịnh Hạ Long của tỉnh Quảng Ninh, Phong Nha-Kẻ Bàng ở tỉnh Quảng Bình.
Hang động Thiên Đường là một hang động tại Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, thuộc xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. (Ảnh: Huy Hùng/TTXVN) Theo tiến sỹ Phạm Trung Lương, chuyên gia về du lịch, hiện du lịch là ngành kinh tế tổng hợp, có tính liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao. Sản phẩm du lịch sử dụng các yếu tố đầu vào từ nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên ngành du lịch hoạt động trong bối cảnh chưa có sự phối hợp chặt chẽ và hỗ trợ bởi các ngành liên quan; sự phối kết hợp liên ngành, địa phương chưa đồng bộ, không thường xuyên cả trong nhận thức và hành động.
Mặc dù Luật Du lịch đã quy định “Nhà nước thống nhất quản lý tài nguyên du lịch” nhưng trên thực tế ngành du lịch không quản lý trực tiếp dạng tài nguyên du lịch nào…
Năm năm gần đây, Việt Nam cũng luôn được xướng tên ở các giải thưởng du lịch thế giới và lọt vào danh sách bình chọn của các chuyên trang bình chọn du lịch uy tín quốc tế. Tuy có thế mạnh vượt trội, song du lịch Việt Nam có những hạn chế trong việc quảng bá hình ảnh, thương hiệu, chất lượng dịch vụ, sản phẩm văn hóa, ứng xử…
Vì vậy, các chuyên gia về du lịch cho rằng, cần sự bắt tay giữa các bộ ngành để có thể mở rộng chính sách hướng tới thị trường có khả năng chi tiêu cao. Hoặc một giải pháp căn cơ, bền vững đó là các địa phương cần phải quyết tâm cải thiện chất lượng điểm đến và ứng xử với du khách.
Bên cạnh đó, một giải pháp được coi là tác dụng ngay đối với du lịch trong năm 2016 đó là tiếp tục đẩy mạnh xúc tiến ở các thị trường có tốc độ tăng lượng khách cao Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Tây Âu và Bắc Mỹ. Ngành cũng sẽ gia hạn miễn thị thực đơn phương cho thị trường Tây Âu; mở rộng diện miễn visa cho các nước khác và kết nối hàng không trực tiếp.
Để thúc đẩy ngành du lịch phát triển, tiến sỹ Phạm Trung Lương bày tỏ cần có một chính sách “thật.” Nghĩa là chính sách này phải được Chính phủ điều hành một cách quyết liệt vì hiện nay, việc phát triển kinh tế theo cách “ngành nào biết ngành đấy” chứ chưa có sự liên kết. Du lịch là ngành kinh tế tổng hợp phụ thuộc nhiều ngành chẳng hạn như hàng không, giao thông… và nếu không có những ngành này thì du lịch khó phát triển.
“Nên chăng, thay vì chúng ta tìm thì trường xuất khẩu cho các mặt hàng thì chúng ta có thể xuất khẩu nhiều mặt hàng tại chỗ thông qua du lịch. Chúng ta có thể thành lập trung tâm du khách để tại đây khi du khách mua hàng họ có thể yên tâm đến chất lượng và giá cả,” ông Phạm Trung Lương nói./.
