Chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi. (Ảnh minh họa: Anh Tuấn/TTXVN) Luật Người cao tuổi đã có hiệu lực được 5 năm, mặc dù chính sách theo luật được xây dựng rất đầy đủ nhưng việc triển khai các chính sách còn hạn chế. Đa số người cao tuổi vẫn chưa giảm giá vé tàu xe, vé tham quan du lịch… Thậm chí, với mức trợ cấp thấp 270.000 đồng/người/tháng cũng chỉ người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên mới được nhận.
Đây là thông tin được đưa ra tại hội thảo chia sẻ kết quá đánh giá 5 năm thực hiện Luật Người cao tuổi do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội tổ chức ngày 31/8 tại Hà Nội.
Đề xuất mở rộng hưởng trợ cấp 9.000 đồng/ngày
Trợ cấp xã hội là một trong những giải pháp đảm bảo đời sống vật chất cho người cao tuổi, đặc biệt là người cao tuổi nghèo. Hàng năm, có trên 1,5 triệu người cao tuổi được hưởng trở cấp xã hội. Tuy nhiên, tuổi hương trợ cấp xã hội quy định là đủ 80 tuổi quá cao, mức chuẩn trợ giúp xã hội là 270.000 đồng/người/tháng còn thấp.
Ông Đàm Hữu Đắc, Phó Chủ tịch Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam cho biết, trợ cấp xã hội là chính sách quan trọng nhất với người cao tuổi, mức trợ cấp mới được nâng lên từ 1/1/2016 là 270.000 đồng/tháng, tính ra là 9.000 đồng/người/ngày. Mặc dù đây là mức chưa đáp ứng được đời sống của người cao tuổi nhưng trước khó khăn chung của đất nước thì người cao tuổi đồng tình và chia sẻ với Chính phủ, Quốc hội.
“Chỉ có vấn đề băn khoăn và tâm tư nhất với người cao tuổi là tuổi hưởng trợ cấp là 80 thì nhiều bác không có cơ hội hưởng chính sách này. Đa số các bác muốn giảm độ tuổi hưởng trợ cấp xuống từ 75 đến dưới 80, vì hầu hết những người từ 75 đến dưới 80 đã tham gia các cuộc kháng chiến của dân tộc, có nhiều đống góp cho cách mạng nhưng do không có điều kiện chuẩn bị vật chất cho tuổi già nên hiện nay đời sống khó khăn, muốn giảm độ tuổi hưởng chính sách ưu đã của nhà nước,” ông Đàm Hữu Đắc nhấn mạnh.
Đồng tình với việc mở rộng đối tượng hưởng chế độ trợ cấp cho người cao tuổi, bà Astrid Bant, Trưởng Đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam cho rằng hiện giờ quy định độ tuổi 80 là quá cao và số tiền trợ cấp cũng còn quá thấp. Người cao tuổi trên thực tế có nhiều nhu cầu và cuộc sống gặp nhiều khó khăn.
Trên thực tế tuy mức trợ cấp được đánh giá còn thấp, song khoản trợ cấp có ý nghĩa với người cao tuổi và các hộ gia đình. Có tới 62,3% hộ gia đình cho biết khoản trợ cấp vừa mang giá trị vật chất, vừa mang giá trị tinh thần. Vì vậy, Hội Người cao tuổi Việt Nam đã đề xuất mở rộng đối tượng hưởng trợ cấp từ 75 tuổi trở lên thay vì từ 80 tuổi trở lên như hiện nay để tạo thêm cơ hội cho nhiều người cao tuổi được hưởng trợ cấp.
Cần một chế tài thưởng phạt
Mặc dù Luật Người cao tuổi quy định khá đầy đủ các chính sách hỗ trợ cho người cao tuổi, nhưng đánh giá 5 năm thực hiện luật cho thấy việc thực thi các chính sách còn hạn chế. Chế độ miễn giảm phí giao thông, du lịch, tham quan, sân bãi vui chơi, giải trí… phục vụ nhu cầu cho người cao tuổi chưa được thực hiện kịp thời, đồng bộ. Nhiều địa phương chưa thực hiện miễn giảm giá vé, phí tham quan tại cơ sở văn hóa, thể dục thể thao, nhất là tại các khu vực tư nhân.
Người cao tuổi được miễn giảm giá vé khi tham gia các phương tiện giao thông công cộng. (Ảnh minh họa: Huy Hùng/TTXVN) Theo khảo sát, hầu hết người cao tuổi chưa được hưởng chính sách giảm giá vé, giá dịch vụ khi tham gia các hoạt động giao thông công cộng. Chỉ có khoảng 7% đến hơn 30% người cao tuổi được khảo sát đã nhận được chế độ miễn giảm giá vé, tùy theo từng loại phương tiện và khoảng 1/3 người cao tuổi đã từng được ưu tiên sắp chỗ ngồi khi sử dụng các phương tiện giao thông công cộng.
Theo ông Đàm Hữu Đắc, hiện nay, đối với giao thông công cộng, việc miễn giảm giá vé khi tham gia tàu hỏa, tàu thủy, máy bay… mới chỉ có Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam thực hiện nhưng việc giảm giá cũng chưa thực hiện đầy đủ, chỉ thực hiện với người cao tuổi trực tiếp mua vé, còn thông qua các đại lý bán vé vẫn chưa được giảm phí. Ngoài ra, các hãng hàng không khác chưa thực hiện nghiêm chỉnh luật định.
“Luật Người cao tuổi được Quốc hội ban hành có hiệu lực với tất cả nhưng hiện nay mới chỉ có một số doanh nghiệp, tổ chức nhà nước thực hiện các chính sách miễn giảm phí cho người cao tuổi. Đặc biệt, trong khi đa số người cao tuổi tham gia giao thông đường bộ và đều thuộc các công ty tư nhân, những doanh nghiệp này chưa quan tâm tới việc thực hiện chính sách miễn giảm phí,” ông Đắc cho biết.
Ông Đàm Hữu Đắc cho rằng các cơ quan chức năng phải nghiên cứu về việc khi các tổ chức tư nhân tham gia dịch vụ công cộng nếu ưu đãi giảm giá vé cho người cao tuổi thì ảnh hưởng đến doanh thu, đến lợi ích của doanh nghiệp là bao nhiêu. Nhà nước phải có chính sách hỗ trợ giảm một phần thuế để doanh nghiệp vận tải tư nhân sẵn sàng chia sẻ một phần dịch vụ công với nhà nước.
Để có thể kéo các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và xã hội chung thay thực thi những chính sách theo quy định của Luật Người cao tuổi thì chắc chắn cần phải có một cơ chế giám sát, theo dõi việc thực thi luật, có như vậy, việc triển khai luật mới được thực hiện trong thực tế chứ không chỉ trên giấy tờ, quy định.
Bà Astrid Bant phân tích, Luật Người cao tuổi đưa ra các chính sách đầy đủ, bao phủ rộng cho rất nhiều người cao tuổi nhưng bên cạnh đấy lại không có hệ thống theo dõi giám sát cụ thể,.
“Thực tế cho thấy số lượng người cao tổi đượng hưởng giảm giá vé còn thấp, chỉ khoảng 30%, vì vậy, việc phạt phải đi đôi với thực hiện luật. Bên cạnh những doanh nghiệp, tổ chức không thực hiện luật bị phạt thì cũng phải khen thưởng những nơi làm tốt thì mới phát huy được tác dụng của luật,” bà Astrid Bant nói./.
Luật Người cao tuổi quy định người cao tuổi được “miễn giảm giá vé khi sử dụng các phương tiện giao thông công cộng,” “miễn giảm giá vé khi luyện tập thể dục, thể thao tại những nói có bán vé”, “được ưu tiên xếp chỗ ngồi thuận tiện khi sử dụng phương tiện giao thông công cộng”, “miễn giảm giá vé, giá dịch vụ khi đi tham quan di tích lịch sử, văn hóa, danh thắng”.
