Khi bố mẹ bị phá sản, du học sinh xoay sở như thế nào?

Với việc nhiều gia đình Trung Quốc bị thu hẹp nguồn thu nhập, rủi ro khi đi du học của các du học sinh ngày càng gia tăng, trong khi lợi ích kinh tế cũng khác xa so với trước đây.

Tổng số sinh viên du học của Trung Quốc đạt mức cao kỷ lục 703.500 vào năm 2019, nhưng đã giảm xuống còn 450.900 vào năm 2020 trước khi phục hồi và đạt 662.100 vào năm ngoái. (Nguồn: Skoolville)

Grace Wang thức dậy vào lúc 6 giờ sáng hằng ngày để bắt đầu công việc trồng cây ở một vùng hẻo lánh tại Phần Lan.

Mang theo những chiếc giỏ đầy cây con, Wang và những người trồng cây khác lê bước trên con đường đất gồ ghề rải đầy cỏ dại và cành cây.

Tiến từng bước chậm chạp tới khu vực trồng cây được chỉ định, sức nặng của chiếc giỏ càng đè nặng lên đôi vai mỏi mệt của cô.

“Trước đây, tôi chưa bao giờ làm kiểu công việc chân tay này,” cô gái 21 tuổi người Trung Quốc đến Phần Lan vào năm ngoái để theo đuổi bằng đại học về kinh doanh quốc tế cho biết.

Nhưng bây giờ cô có thể trồng tới 800 cây con mỗi ngày. Mỗi cây sẽ kiếm được 0,11 euro (12 cent Mỹ).

Để có thể tiếp tục học tại đây, Wang không thể không đi làm thêm vào mùa Hè. Bởi công ty tư vấn du học của cha mẹ cô đã phá sản trước khi chính sách không COVID của Trung Quốc bị bãi bỏ vào cuối năm ngoái.

Khi bố mẹ bị phá sản...

Nhiều sinh viên Trung Quốc du học ở nước ngoài cũng gặp phải vấn đề tài chính tương tự như Grace Wang.

SCMP dẫn dữ liệu từ Bộ Giáo dục Trung Quốc cho thấy tổng số sinh viên du học của nước này đạt mức cao kỷ lục 703.500 vào năm 2019, nhưng đã giảm xuống còn 450.900 vào năm 2020 trước khi phục hồi và đạt 662.100 vào năm ngoái.

[Sinh viên Trung Quốc tìm kiếm "giấc mơ ngoài nước Mỹ"]

Đại dịch COVID-19 kéo dài 3 năm đã giáng một đòn nặng nề vào nền kinh tế Trung Quốc, làm giảm mức tăng trưởng hàng năm từ 6,0% vào năm 2019 xuống mức trung bình 5,2% trong hai năm qua. Các doanh nghiệp nhỏ nằm trong số những đơn vị bị ảnh hưởng nặng nề nhất và quá trình phục hồi sau COVID-19 của họ diễn ra rất chậm.

Chen Jianwei, Nhà nghiên cứu tại Đại học Kinh doanh và Kinh tế Quốc tế có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết: “Chủ các doanh nghiệp vừa và nhỏ và các gia đình trung lưu thường là động lực chính thúc đẩy việc du học.”

“Khi dòng thu nhập và lượng tài sản của các nhóm này bị ảnh hưởng bởi những cú sốc kinh tế đương nhiên sẽ ảnh hưởng đến sự ổn định tài chính cho việc học tập ở nước ngoài của con cái họ.”

Theo một cuộc khảo sát năm 2022 của New Oriental, nhà cung cấp các dịch vụ giáo dục tư nhân ở Trung Quốc, gần 40% gia đình gửi con ra nước ngoài theo đuổi bằng cấp có thu nhập hàng năm từ 100.000 đến 300.000 nhân dân tệ (13.688 đến 41.066 USD); ít hộ gia đình kiếm được 300.000 đến 500.000 nhân dân tệ hằng năm (khoảng 15,7%), trong khi chỉ có 4% là từ các gia đình giàu có với thu nhập hằng năm từ 1 triệu nhân dân tệ trở lên.

Chen Jianwei lưu ý rằng việc sa thải và cắt giảm lương của nhiều công ty lớn, cũng như rủi ro cục bộ trong các lĩnh vực như thị trường bất động sản và đầu tư ủy thác, đã khiến tài sản của nhiều chủ doanh nghiệp nhỏ và gia đình trung lưu bị thu hẹp.

Sự mất giá của đồng nhân dân tệ - giảm hơn 5% so với đồng USD trong năm qua - cũng khiến gánh nặng tài chính của họ trở nên trầm trọng hơn.

... du học sinh phải làm gì?

Đó là lúc Wang bắt đầu cảm thấy khó chịu. Những lo lắng bắt đầu chồng chất: chi phí sinh hoạt ở nước ngoài cao, việc học của cô phải gián đoạn và sẽ phải quay trở về Trung Quốc.

“Bố mẹ tôi nhấn mạnh rằng tình hình kinh tế ở Trung Quốc không sáng sủa,” cô nói. “Tôi cảm thấy mọi người đều bị áp lực.”

Nhiều sinh viên gặp khó khăn khi nền kinh tế Trung Quốc giảm tốc. (Nguồn: Timeshighereducation)

Wang quyết định cắt giảm chi phí bằng cách không mua quần áo, nấu ăn ở nhà và mua đồ ăn rẻ hơn. Chi phí hằng tháng của cô giảm từ 10.000 nhân dân tệ, bao gồm tiền thuê nhà, xuống còn khoảng 6.000-7.000 nhân dân tệ.

“Tôi bắt đầu làm công việc bán thời gian để giảm bớt áp lực tài chính cho bố mẹ. Tôi phải chịu trách nhiệm về việc chi tiêu của chính mình,” Wang nói.

Đối với sinh viên theo học các chương trình đắt tiền hơn, mọi chuyện lại khác.

Ở Mỹ, học phí tại các trường đại học tư thục đã tăng 134% trong 20 năm qua. Học phí và lệ phí ngoài tiểu bang tại các trường đại học công lập tăng 141% trong cùng thời gian, trong khi học phí và lệ phí trong tiểu bang tăng nhiều nhất, tăng 175% theo thống kê của US News & World Report.

Louis Liu, người đang theo học chương trình nha khoa 5 năm tại Đại học New York, cho biết: “Học phí hàng năm của anh xấp xỉ 160.000 USD."

Tuy nhiên, vào năm 2021, khi Liu sắp bắt đầu học năm thứ 4 thì anh phải bỏ học. Chuỗi trường mẫu giáo của gia đình anh - nơi mang lại lợi nhuận hàng triệu nhân dân tệ - đã phá sản sau một trận lũ lụt nghiêm trọng và khủng hoảng đại dịch.

“Trước đây tôi đã có một chiếc xe thể thao,” anh nói. “Rồi đột nhiên, tôi nhận ra mình thậm chí không thể tìm thấy 3.000 nhân dân tệ trong ví."

Liu làm việc cả ngày ở cửa hàng tiện lợi và ban đêm ở McDonald's, nhưng mức thu nhập đó vẫn không đủ để trang trải chi phí sinh hoạt của anh, chưa kể đến học phí.

Cuối cùng, Liu quyết định từ bỏ việc trở thành nha sỹ ở Mỹ và trở về Trung Quốc mà không có bằng đại học.

Có nên đi du học khi không có khoản tiết kiệm?

Với việc nhiều gia đình Trung Quốc bị thu hẹp nguồn thu nhập, rủi ro khi đi du học ngày càng gia tăng, trong khi lợi ích kinh tế của việc đi du học cũng khác xa so với trước đây.

Cơ hội phát triển ở Trung Quốc cũng tăng lên, khiến việc du học trở nên không cần thiết đối với nhiều người. (Nguồn: Avanse)

Nhà nghiên cứu Chen Jianwei chỉ ra rằng tỷ lệ đầu vào-đầu ra của việc du học là không tối ưu. Chi phí ngày càng tăng và tín chỉ học tập kiếm được ở nước ngoài không thể mang lại lợi thế trên thị trường việc làm như trước đây, trong bối cảnh cạnh tranh việc làm gay gắt.

Cơ hội phát triển ở Trung Quốc cũng tăng lên, khiến việc du học trở nên không cần thiết đối với nhiều người.

Nhưng triển vọng không hoàn toàn mờ mịt, ông Chen nói. “Đối với những người có thể gánh vác chi phí, du học vẫn là một con đường hợp lý. Chất lượng giáo dục ở một số nước phát triển tương đối cao. Những sinh viên ra nước ngoài có tầm nhìn thế giới rộng mở hơn và kết quả thu được vẫn có thể rất đáng kể.”

Quay trở lại với câu chuyện của Liu. Anh nói: "Khi bắt đầu tìm việc, tôi cảm thấy khá tự tin bởi mình vừa trở về từ Mỹ. Tôi cần thời gian thay đổi để thích nghi."

Nhưng sau cùng, Liu, 26 tuổi, đã mất một thời gian dài tìm kiếm việc làm trước khi chọn làm tài xế taxi vào đầu năm nay. Anh kiếm được hơn 10.000 nhân dân tệ mỗi tháng với thời gian làm việc tương đối linh hoạt.

Liu nhận định: “Tôi thực sự không khuyến khích những người trẻ xuất thân từ các gia đình thuộc tầng lớp lao động không có nhiều tiền tiết kiệm đi du học, đặc biệt là những người muốn quay lại làm việc ở Trung Quốc."

“Sẽ tốt hơn nếu dùng số tiền đó để mua nhà ở Trung Quốc,” Liu nói./.

(Vietnam+)