Người nước ngoài dạy học tại Việt Nam. (Ảnh minh họa: Nguyễn Quyết/TTXVN) Việc quy định lao động người nước ngoài tại Việt Nam tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nhằm đảm bảo quyền lợi cho nhóm lao động này. Tuy nhiên, do việc thực hiện quy định này đòi hỏi phải có sự thống nhất, thỏa thuận liên kết giữa các quốc gia nên sẽ không dễ để thực hiện. Chưa kể đến, người nước ngoài làm việc tại Việt Nam thường làm theo dự án, hợp đồng ngắn hạn nên việc giải quyết các chế độ bảo hiểm cũng cần nhanh chóng, kịp thời.
Đây là những khó khăn mà các chuyên gia đã đưa ra tại hội thảo lấy ý kiến tham gia dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội phối hợp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam tổ chức.
[Lao động người nước ngoài sẽ hưởng lương hưu tại Việt Nam từ năm 2018?]
Gần 84.000 lao động người nước ngoài ở Việt Nam
Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định “Người lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định của Chính phủ”. Do đó, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đang xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam.
Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đề xuất, lao động người nước ngoài làm việc tại Việt Nam tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ được thực hiện với cả 5 chế độ: Ốm đau, thai sản, tai nạn lao động- bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất.
Ông Trần Hải Nam, Phó Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho biết, trong xu thế hội nhập, lượng lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam đang tăng nhanh, từ 12.602 lao động nước ngoài năm 2004 đến nay con số này đã gần 84.000 người.
“Hầu hết lao động người nước ngoài đều có trình độ, tay nghề cao; được cấp phép lao động. Vì vậy, việc nghiên cứu xây dựng, ban hành Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam là cần thiết,” ông Nam nói.
Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Trần Đình Liệu cũng cho rằng, thiết trong bối cảnh nước ta ngày càng hội nhập sâu rộng, việc quy định tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với lao động người nước ngoàinhằm đảm bảo bình đẳng, an sinh cho họ và phù hợp với thông lệ quốc tế và quy định của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO).
“Tuy nhiên, việc xây dựng nghị định này đang gặp nhiều vướng mắc như việc thống nhất mức đóng, mức hưởng chế độ bảo hiểm xã hội giữa các nước, việc liên thông dữ liệu giữa các quốc gia; việc chuyển đổi tiền tệ; quy định về thuế…”- Phó Tổng Giám đốc Trần Đình Liệu nhấn mạnh.
Tiếp nhận và giải quyết hồ sơ cho người tham gia bảo hiểm xã hội. (Ảnh minh họa: Dương Ngọc/TTXVN) Không tham gia quỹ hưu trí
Mặc dù đã được quy định trong Luật Bảo hiểm xã hội nhưng việc thực hiện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc với lao động người nước ngoài sẽ không hề dễ dàng. Với tư cách chuyên gia, ông Phạm Minh Huân, nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội nhận định, phải có những hiệp định song phương về bảo hiểm xã hội giữa Việt Nam và nước sở tại người lao động để có thể quy đổi, thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội một cách liên thông, tương đồng, bình đẳng.
Ông Trần Đình Liệu cũng lưu ý, dự thảo Nghị định cần xây dựng theo hướng hiệp định song phương về bảo hiểm xã hội giữa Việt Nam và các nước, trên cơ sở bảo vệ quyền lợi người lao động của cả hai quốc gia, đảm bảo tính tương đồng về mức đóng, tỷ lệ hưởng, cộng nối thời gian công tác…
Đóng góp vào xây dựng dự thảo, ông Hiroshi KaraShima, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam đồng tình rằng để thực hiện quy định này thì Việt Nam cần có những hiệp định song phương về chính sách bảo hiểm xã hội với các quốc gia khác để lao động người nước ngoài làm việc tại Việt Nam không phải đóng bảo hiểm xã hội 2 lần ở cả 2 nước…
Việc ký kết các hiệp định để có thể thống nhất việc đóng hưởng chế độ hưu trí có lẽ sẽ không dễ dàng. Vì vậy, một số doanh nghiệp cho rằng lao động người nước ngoài tại Việt Nam chỉ nên tham gia các chính sách bảo hiểm ngắn hạn chứ không tham gia bảo hiểm dài hạn như hưu trí.
(Ảnh minh họa: Dương Ngọc/TTXVN) Đại diện một doanh nghiệp cho biết, do đặc thù công việc của lao động người nước ngoài thường ngắn hạn, chỉ theo các dự án nên họ chỉ mong muốn được tham gia các chế độ bảo hiểm ngắn hạn như ốm đau, thai sản, tai nạn nghề nghiệp. Bên cạnh đó, sau khi hết hợp đồng họ phải về nước ngay lập tức nên việc giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội có được kịp thời hay không cũng là vấn đề nhiều lao động người nước ngoài e ngại.
Thừa nhận những vướng mắc, khó khăn trong việc chi trả các chế hộ bảo hiểm cho lao động người nước ngoài, ông Phạm Thanh Du - Phó Vụ trưởng Vụ Tài Chính kế toán (Bảo hiểm xã hội Việt Nam) cho rằng, dự thảo cũng cần tính toán việc ban hành mẫu sổ, mẫu hồ sơ, giấy tờ bằng tiếng Anh và các ngôn ngữ khác. Việc này đòi hỏi cán bộ ngành bảo hiểm xã hội cũng như các cơ quan chức năng cần đầu tư nâng cao trình độ ngoại ngữ, ứng dụng công nghệ thông thông tin để liên thông dữ liệu với các nước…/.
