Giai đoạn 2021-2025, với sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025, sự nỗ lực, quyết tâm của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt là sự đồng lòng, hưởng ứng của mọi tầng lớp nhân dân, cả 3 Chương trình mục tiêu quốc gia: xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã cơ bản đạt và vượt các mục tiêu, nhiệm vụ được giao.
Tỷ lệ giảm nghèo bình quân vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt 3,2%
Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đến hết tháng 6/2025 đã cơ bản đạt và vượt các mục tiêu được Quốc hội và Chính phủ giao, trong đó có 4/7 chỉ tiêu vượt mục tiêu giao (tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; tỷ lệ đơn vị cấp huyện công nhận hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn nông thôn mới; và tỷ lệ huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao), 3/7 chỉ tiêu cơ bản hoàn thành mục tiêu (tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới; số đơn vị cấp tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và thu nhập bình quân của người dân nông thôn).
Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững đã có 4/5 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu do Quốc hội và Chính phủ giao.
Cụ thể, 2 chỉ tiêu vượt mục tiêu (tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo; số lượng xã thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn), 2 chỉ tiêu đạt mục tiêu (tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số), 1 chỉ tiêu chưa đạt (số huyện nghèo thoát nghèo).
Về Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, có 6/9 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu Quốc hội và Chính phủ giao (tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số, thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số, nhóm mục tiêu về giáo dục, tỷ lệ lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề, nhóm mục tiêu về bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống, và nhóm mục tiêu tăng cường công tác y tế đối với đồng bào dân tộc thiểu số) và 3/9 chỉ tiêu chưa đạt (nhóm mục tiêu về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, nhóm mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn, nhóm mục tiêu về công tác định canh, định cư).
Báo cáo của Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 cho thấy tỷ lệ giảm nghèo bình quân vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt 3,2%. Thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số năm 2025 ước đạt 45,9 triệu đồng, tăng 3,3 lần so với năm 2020, cao hơn mục tiêu tăng trưởng trên 2 lần.
Theo số liệu của Bộ Tài chính, tính đến ngày 30/10/2025, giải ngân vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 của 3 chương trình mục tiêu quốc gia là 119.408,5 tỷ đồng, đạt 67,9%, bao gồm 75.834,9 tỷ đồng vốn đầu tư công, đạt 75%; 43.573,6 tỷ đồng kinh phí thường xuyên, đạt 58,2%.
Nguồn lực phân tán, chính sách manh mún
Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện 3 chương trình, hệ thống cơ chế, chính sách hướng dẫn còn phức tạp, chậm ban hành, thiếu cụ thể; chồng chéo về nội dung, đối tượng đầu tư, phân tán nguồn lực, trùng lặp nhiệm vụ và manh mún chính sách dẫn đến nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện.
Mặc dù, Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách đặc thù nhằm tháo gỡ những khó khăn, bất cập, song quá trình triển khai vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, tiến độ được giao.
Tiến độ triển khai và giải ngân các chương trình còn chậm. Năm 2025 Thủ tướng Chính phủ đã giao 42.200 tỷ đồng vốn ngân sách trung ương để thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó vốn đầu tư phát triển gần 24.500 tỷ đồng, vốn sự nghiệp hơn 17.700 tỷ đồng.
Cuối tháng 9/2025, giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách trung ương khoảng 13.300 tỷ đồng, đạt 56,7% kế hoạch của Thủ tướng Chính phủ giao.
Đại biểu Quốc hội Huỳnh Thành Chung (Đồng Nai) chỉ ra nguyên nhân của sự chậm trễ đến từ nhiều yếu tố như quy trình, thủ tục đầu tư phức tạp, vướng mắc về giải phóng mặt bằng, thay đổi cơ chế về tổ chức chính quyền địa phương, thiếu nguồn nhân lực thực hiện và nhất là sự lúng túng trong cơ chế điều hành ở cấp cơ sở.
Dù là cùng một chương trình với nhiều dự án, nguồn lực đa dạng nhưng thực tế nhiều địa phương vẫn tách rời với các chương trình, công tác phối hợp giữa các sở, ngành đôi khi thiếu nhịp nhàng; chưa triển khai tốt nguồn lực xã hội hóa, tín dụng xanh, vốn doanh nghiệp.
Thêm vào đó là việc hỗ trợ sản xuất, tạo sinh kế còn nặng tính ngắn hạn; mô hình kinh tế chưa chuyển mạnh sang tư duy chuỗi giá trị, liên kết giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp còn yếu; thiếu cơ chế tiêu thụ ổn định; đồng bào dân tộc thiểu số gặp khó khăn trong tiếp cận công nghệ và kỹ thuật.
Tích hợp 3 chương trình
Để quản lý thống nhất, hiệu quả, thực chất và bền vững hơn, khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán nguồn lực, trùng lặp nhiệm vụ và manh mún chính sách trong các chương trình mục tiêu quốc gia, Chính phủ đã đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035 trên cơ sở tích hợp 3 chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 và đã được Quốc hội khóa XV phê duyệt tại Kỳ họp thứ 10 vừa qua.
Việc tích hợp 3 chương trình có ý nghĩa hết sức quan trọng, không làm giảm đi các chính sách, không thu hẹp phạm vi hỗ trợ mà tạo điều kiện tập trung và ưu tiên hơn cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong thời gian tới.
Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết vùng lõi nghèo hiện nay chủ yếu là vùng sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số, Chương trình giảm nghèo trước đây thực hiện trên địa bàn cả nước, nay ở Chương trình này cần được tập trung đầu tư mạnh vào vùng này để giúp vùng đồng bào dân tộc thiểu số có cuộc sống tốt hơn, vươn lên thoát nghèo bền vững.
Ba chương trình tích hợp lại sẽ tập trung tăng cường đầu tư cho vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035, thay vì Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chỉ thực hiện đến năm 2030; đồng thời, nâng cao hiệu quả thực thi, đưa các chính sách hỗ trợ đi vào cuộc sống nhanh chóng, bảo đảm người dân được thụ hưởng kịp thời, thực chất.
Theo ông Huỳnh Thành Chung, chương trình mục tiêu quốc gia đến năm 2035 sau khi hợp nhất 3 chương trình sẽ là trụ cột quan trọng để thực hiện chiến lược phát triển bền vững của đất nước, hướng tới nâng cao đời sống của người dân, thu hẹp khoảng cách vùng miền và xây dựng nông thôn mới hiện đại, văn minh. Việc triển khai hiệu quả đòi hỏi sự đổi mới mạnh mẽ về cơ chế, tư duy và cách làm.
Ông đề nghị Quốc hội, Chính phủ tiếp tục hoàn thiện cơ chế, bổ sung nguồn lực và tạo điều kiện để các địa phương triển khai chương trình đạt hiệu quả cao nhất.
Quốc hội đã quyết nghị 4 mục tiêu cụ thể đến năm 2030, đó là phấn đấu tăng thu nhập bình quân của người dân nông thôn năm 2030 gấp 2,5-3 lần so với năm 2020; tăng thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số bằng 1/2 bình quân chung của cả nước.
Phấn đấu tỷ lệ nghèo đa chiều của cả nước duy trì mức giảm từ 1-1,5%/năm; tỷ lệ hộ nghèo đa chiều vùng dân tộc thiểu số và miền núi xuống dưới 10%. Phấn đấu vùng dân tộc thiểu số và miền núi cơ bản không còn các xã, thôn đặc biệt khó khăn.
Phấn đấu cả nước có khoảng 65% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó, có khoảng 10% số xã đạt chuẩn nông thôn được công nhận xã đạt nông thôn hiện đại; có 5 tỉnh, thành phố được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.
Đến năm 2035, mục tiêu đặt ra là phấn đấu thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn tăng ít nhất 1,6 lần so với năm 2030; thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số bằng 1/2 bình quân chung của cả nước. Tỷ lệ nghèo đa chiều của cả nước duy trì mức giảm từ 1-1,5%/năm theo chuẩn nghèo giai đoạn 2031-2035.
Phấn đấu giảm ít nhất 50% số lượng xã, thôn khó khăn trên địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; có 5 tỉnh, thành phố vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không còn xã, thôn khó khăn.
Phấn đấu cả nước có khoảng 85% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó, có khoảng 30% số xã đạt chuẩn nông thôn mới được công nhận xã đạt nông thôn mới hiện đại; có ít nhất 10 tỉnh, thành phố được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, trong đó, phấn đấu có 5 tỉnh, thành phố đạt nông thôn mới hiện đại.
Liên quan đến mục tiêu tỷ lệ nghèo đa chiều duy trì giảm từ 1-1,5%/năm, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho hay mục tiêu giảm tỷ lệ nghèo đa chiều được khẳng định tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Chỉ thị số 05 của Ban Bí thư khóa XIII về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030.
Về thực tế, đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều còn khoảng 0,9-1%, bình quân giai đoạn 2021-2025 giảm trên 1%/năm; dự kiến tỷ lệ nghèo đa chiều theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2026-2030 còn khoảng 9,6%, tương đương với giai đoạn 2022-2025.
Như vậy, mục tiêu trên là phù hợp với chủ trương của Đảng, kết quả thực tiễn và có tính khả thi trong điều kiện kinh tế-xã hội của đất nước ta trong giai đoạn 2026-2030./.
423.000 tỷ đồng cho Chương trình mục tiêu giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc
Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới và phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc giai đoạn 2026-2035 phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo đa chiều vùng dân tộc thiểu số xuống dưới 10%.
