Bên lề Hội nghị Bộ trưởng kinh tế ASEAN lần thứ 19, Cao ủy Thương mại của Ủyban châu Âu, ông Karel DeGucht đã trả lời phỏng vấn của phóng viên TTXVN xungquanh vấn đề này.
- Kết thúc hai vòng đầu tiên của quá trình đàm phán FTA EU-Việt Nam tạiBrussels, hai bên đã đạt được sự thống nhất quan trọng gì và EU sẽ quan tâm tớicác vấn đề nào trong vòng đàm phán thứ 3 tới đây tại Hà Nội, thưa Cao ủy?
Ông Karel DeGucht: Trong hai vòng đàm phán đầu tiên của FTA EU-Việt Nam, haibên chủ yếu tập trung vào các vấn đề liên quan đến luật lệ, tức là cách thứctiếp cận chung mà hai bên cùng quan tâm; trong đó có vấn đề mua sắm công, doanhnghiệp nhà nước, mở cửa thị trường nói chung. Hai bên đã có những dịch chuyểnquan trọng trong việc trao đổi thông tin và đàm phán về hàng hóa và dịch vụ. Đâylà những vấn đề thông thường mà chúng tôi vẫn quan tâm trong đàm phán FTA. Theođó, kết quả lớn nhất đạt được sau hai vòng đàm phán đầu tiên là hai bên đã xácđịnh được các thách thức chủ yếu với Việt Nam và EU.
Tuy nhiên, trong cuộc gặp gỡ với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng và Bộtrưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng vào ngày 7/3 vừa qua, tôi đã khẳng định EU sẽtiến hành đàm phán FTA nhanh chóng để hai bên có thể kết thúc đàm phán vào năm2014. Theo đó, hai bên cũng đã có những bàn thảo cụ thể về những kết quả cụ thểhai bên đã đạt được trên lộ trình đàm phán. Hai bên cũng đưa ra được danh sáchvề các vấn đề cần phải “chốt” vào cuối năm nay. Điều này thể hiện mong muốn củahai bên trong việc tiến tới ký kết một hiệp định đầy tham vọng vào năm tới.
Trong vòng đàm phán thứ ba dự kiến vào ngày 22/4 tới đây, các vấn đề cụ thểmà hai bên sẽ trao đổi, đàm phán là các vấn đề liên quan đến hàng hóa dịch vụ vàmua sắm công.
- Để có thể kết thúc các vòng đàm phán FTA EU-Việt Nam vào năm 2014, theongài, hai bên sẽ còn phải vượt qua những vấn đề còn tồn tại nào?
Ông Karel DeGucht: Việt Nam là đối tác thương mại lâu đời, quan trọng của EU.Ngược lại, EU cũng là đối tác đầu tư hàng đầu của Việt Nam trong năm 2012. Tôinghĩ quan hệ Việt Nam-EU đang ở một giai đoạn phát triển đúng đắn. Vấn đề tiếptheo là hai bên cần quyết định sớm mối quan hệ kinh tế thương mại đang pháttriển này phải đặt trong một khuôn khổ pháp lý ổn định và bền vững - đó là mộtkhu vực tự do thương mại đầy đủ để mối quan hệ này được phát triển mạnh mẽ hơnnữa.
Tuy nhiên, để tiến tới kết thúc thành công vòng đàm phán FTA vào năm 2014, haibên sẽ còn phải vượt qua được “hòn đá tảng” trong đàm phán để đạt được thànhcông. Đó là vấn đề liên quan đến quan điểm, vị thế của các doanh nghiệp thuộc sởhữu nhà nước, cũng như là quan điểm của Chính phủ Việt Nam đối với mua sắm công.Đây là hai vấn đề đòi hỏi phải có quyết tâm chính trị cao từ phía Việt Nam khitiến hành đàm phán.
Việt Nam đã tiến hành các chính sách đổi mới kinh tế được 27 năm và EU đangtrông đợi các bước đột phá mới của Việt Nam để mở cửa hơn nữa nền kinh tế. Theođó, Nhà nước cần giảm dần sự can thiệp vào hoạt động của các doanh nghiệp nhằmtạo sân chơi bình đẳng, minh bạch giữa các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước vàcác loại hình doanh nghiệp khác. Tuy nhiên, việc giảm dần sự can thiệp này cũngchỉ mang tính tương đối vì trên thực tế bắt buộc phải tồn tại một số độc quyềnnhất định.
Theo tôi, nhiều doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước đang là gánh nặng của nềnkinh tế cần phải tiến hành tái cơ cấu. Đây là trách nhiệm của Nhà nước và Chínhphủ Việt Nam. Kết quả của quá trình tái cơ cấu này sẽ giúp Việt Nam trở thànhmột nền kinh tế mở thực sự. Và EU quan tâm đến vấn đề này.
- ASEAN và các đối tác sẽ khởi động đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế toàndiện khu vực (RCEP) trong năm 2013 và kỳ vọng kết thúc các vòng đàm phán trướcnăm 2016. ASEAN cũng đang tiến hành đàm phán Hiệp định quan hệ đối tác xuyênThái Bình Dương (TPP). Theo ngài, RCEP hay TPP sẽ tác động như thế nào trongquan hệ thương mại của EU với khu vực ASEAN?
Ông Karel DeGucht: Theo tôi, RCEP là một liên minh kinh tế rất chặt chẽ trongkhu vực ASEAN. EU luôn ủng hộ một liên minh kinh tế như vậy bởi nếu các nướcASEAN là một thị trường thống nhất thì sẽ rất hữu ích. Tuy nhiên, để đạt mụcđích này, các nước ASEAN phải xóa bỏ các dòng thuế quan nội khối và đạt được sựthống nhất ở một số vấn đề khác. Chắc chắn đây không phải là một tiến trình dễdàng. Vì vậy, các nước ASEAN đã phải lùi lại thời hạn đạt được mục đích này vàonăm 2012 sang trước năm 2016. EU rất hy vọng các nước thành viên ASEAN thiết lậpđược khu vực kinh tế nội khối này càng sớm càng tốt. EU sẵn sàng tạo thuận lợihóa, thúc đẩy quá trình này bởi EU cũng nhìn thấy những lợi ích ở trong đó.
Hiện nay, EU đang tiến hành đàm phán FTA với Việt Nam và một số đối tác trongASEAN. Khởi điểm chúng ta đã có đề xuất về cách tiếp cận giữa khu vực với khuvực của ASEAN với EU. Trong cuộc gặp của EU với lãnh đạo các nước ASEAN tạiCampuchia vào năm 2012, EU đã đưa ra luận điểm rõ ràng: Nếu hai bên có thể cùngthỏa thuận khu vực hóa các Hiệp định tự do mậu dịch thì sẽ là ý tưởng tốt. Tuynhiên thỏa thuận này phải liên quan đến các vấn đề của ASEAN và phải đạt đượcmột mốc cụ thể là khoảng năm 2015-2016, khi ASEAN hoàn tất xong việc thiết lậpmột Hiệp định nội khối của ASEAN.
Với TPP, hiện hầu hết các nước thành viên trong ASEAN, ngoại trừ Mianma đều làđối tác của Hiệp định này. TPP cũng liên quan tới một số đối tác ngoài ASEAN.TPP với ASEAN hay TPP với khu vực tự do EU là hai cách tiếp cận khác nhau. EUkhông có lý do gì chống lại việc đàm phán TPP bởi đích hướng tới cũng là mở cửathị trường.
Tất cả các hiệp định thương mại tự do đều có thể cùng tồn tại nhưngđó chỉ là cách tiếp cận của khu vực với khu vực. Cách tiếp cận này không phải làdễ dàng bởi vì để đảm bảo ASEAN có thể tiếp cận theo hình thức khu vực sẽ phảiđảm bảo trình độ phát triển của các nước là tương đồng nhau. Tuy nhiên, thực tếtrong ASEAN lại có những nền kinh tế mới nổi song song với các nền kinh tế đãvươn lên một trình độ phát triển nhất định. Vì vậy, để đạt được một Hiệp địnhchung cho cả nhóm này không phải là dễ. Tôi không coi TPP là đối thủ cạnh tranh.
Theo tôi, TPP có thể mang lại những bổ sung quan trọng cho các khu vực tự do mậudịch khác. EU và Hoa Kỳ cũng sẽ sớm đàm phán Hiệp định tự do mậu dịch với nhau.
- Xin cảm ơn ông!