Người dân mua thực phẩm trong siêu thị ở Tokyo, Nhật Bản. (Ảnh: Kyodo/TTXVN) Văn phòng Nghiên cứu kinh tế vĩ mô ASEAN+3 (AMRO) ngày 22/2 công bố Báo cáo tham vấn thường niên về Nhật Bản năm 2022, trong đó dự báo nền kinh tế Nhật Bản sẽ tăng trưởng 1,2% vào năm 2023, cao hơn tốc độ tăng trưởng tiềm năng sau khi phục hồi ở mức vừa phải 1,1% của năm 2022.
Với việc đại dịch COVID-19 trở thành đại dịch, trọng tâm chính sách nên được chuyển sang chính sách tiền tệ linh hoạt hơn và đẩy mạnh củng cố tài khóa.
Báo cáo dựa trên chuyến thăm tư vấn thường niên của AMRO tới Nhật Bản được hoàn thành vào ngày 11/11/2022 và dữ liệu cũng như thông tin có sẵn cho đến ngày 23/12/2022.
Theo AMRO, nền kinh tế Nhật Bản tiếp tục phục hồi với tốc độ vừa phải trong năm 2022, mặc dù có nhiều biến động do đại dịch COVID-19 chuyển dần sang giai đoạn dịch bệnh. Tiêu dùng cá nhân vẫn mạnh mẽ là nền tảng cho sự phục hồi của các hoạt động kinh tế sau đại dịch. Đầu tư kinh doanh bắt đầu cho thấy một số dấu hiệu cải thiện. Xuất khẩu tiếp tục tăng chậm hơn nhập khẩu.
Lạm phát giá tiêu dùng tăng nhanh vào năm 2022, do giá năng lượng và thực phẩm tăng vọt. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 3,7% so với cùng kỳ vào tháng 11/2022, vượt mục tiêu ổn định giá của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ). Nhìn về phía trước, lạm phát CPI cơ bản được dự đoán sẽ giảm xuống 1,2% vào năm 2023 từ mức 2,3% trong năm 2022.
[Nhật Bản thông báo nền kinh tế quay lại quỹ đạo tăng trưởng]
Vị thế đối ngoại của Nhật Bản vẫn mạnh mẽ vào năm 2022, được hỗ trợ bởi thặng dư thu nhập chính lớn và dự trữ ngoại hối đáng kể mặc dù thâm hụt thương mại ngày càng gia tăng. Đồng yen giảm giá mạnh so với đồng USD, hơn 12% vào năm 2022, phản ánh lập trường chính sách tiền tệ khác biệt và thâm hụt thương mại gia tăng.
Tăng trưởng tín dụng phục hồi về mức trước đại dịch. Nhìn chung, hệ thống ngân hàng vẫn ổn định về chất lượng tài sản, bộ đệm vốn và khả năng sinh lời.
Thâm hụt ngân sách thu hẹp trong năm 2021 nhờ thu ngân sách mạnh sau khi mở rộng vào năm 2020 do các gói kích thích khổng lồ COVID-19. Để giảm thiểu tác động của việc tăng giá và phục hồi nền kinh tế, vào tháng 10/2022, chính phủ đã công bố gói hỗ trợ kinh tế, tương đương 6,9% GDP. Do đó, thâm hụt ngân sách dự kiến sẽ tăng lên 9,4% trong năm 2022 từ mức 5,9% trong năm 2021.
Đồng yên của Nhật Bản. (Ảnh: AFP/TTXVN) Cũng theo nhận định của AMRO, triển vọng tài chính vĩ mô của Nhật Bản nghiêng về phía tiêu cực với những bất ổn đáng kể, chủ yếu từ khu vực bên ngoài.
Giá năng lượng toàn cầu tăng trở lại sẽ ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế Nhật Bản, vốn phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng, bằng cách làm xấu đi các điều khoản thương mại và giảm tiêu dùng trong nước. Sự khác biệt hơn nữa trong chính sách tiền tệ giữa Nhật Bản và các nền kinh tế tiên tiến khác có thể dẫn đến đồng yen mất giá mạnh hơn và giá nhập khẩu cao hơn.
Các lỗ hổng và thách thức từ trung hạn đến dài hạn bao gồm khả năng sinh lời thấp của các ngân hàng khu vực, kỷ luật tài khóa yếu đi, tác dụng phụ của việc nới lỏng tiền tệ kéo dài và lực cản nhân khẩu học do già hóa dân số và tỷ lệ sinh thấp tại “đất nước mặt trời mọc” này.
Suy thoái kinh tế ở Mỹ và châu Âu sẽ ảnh hưởng xấu đến lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu của Nhật Bản do làm giảm nhu cầu toàn cầu. AMRO cũng nêu ra khuyến nghị rằng Chính phủ Nhật Bản nên đặt ưu tiên cao hơn cho việc tăng cường thận trọng tài chính, đồng thời cung cấp hỗ trợ có mục tiêu cho các hộ gia đình có thu nhập thấp đang phải chịu giá năng lượng và lương thực cao hơn.
Khi đại dịch COVID-19 lắng xuống và các hoạt động kinh tế tiếp tục, các biện pháp kích thích tài khóa sâu rộng nên được chấm dứt hoặc loại bỏ dần để chương trình củng cố tài khóa trước khủng hoảng có thể được đưa trở lại đúng hướng.
Ngoài ra, AMRO cũng cho rằng để đạt được mục tiêu cân đối cơ bản, chính phủ nước này nên xây dựng kế hoạch củng cố tài khóa toàn diện sau đại dịch với các mục tiêu tài khóa và biện pháp chính sách cụ thể. Chính phủ cũng cần cải cách cơ cấu cần được thực hiện khẩn trương hơn để tăng cường tiềm năng tăng trưởng, khi các biện pháp kích thích ngắn hạn được loại bỏ dần./.
