Từ ngày 2/9, cuộc tập trận chung lần đầu tiên giữa Mỹ và Hiệp hội Các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã diễn ra ở khu vực ngoài khơi Vịnh Thái Lan và mở rộng tới Cà Mau (Việt Nam).
Trước đó, trong năm 2018, ASEAN cũng tiến hành tập trận chung lần đầu với Trung Quốc. Điều này cho thấy chủ trương của ASEAN là muốn cân bằng quan hệ với cả Mỹ và Trung Quốc trong hợp tác an ninh.
Theo báo Yomiuri (Nhật Bản), dựa trên những thông tin thu thập được từ Hải quân Thái Lan, cuộc tập trận lần này sẽ diễn ra từ ngày 2-7/9 với sự tham gia của hơn 8 tàu chiến các nước.
Khoa mục tập trận là chia sẻ thông tin về các tàu nghi vấn hoạt động bất hợp pháp ở Biển Đông, thành lập đội quân đa quốc gia để kiểm tra và đối phó với những trường hợp này.
Đề xuất tập trận chung Mỹ-ASEAN được Mỹ đưa ra ngay trước cuộc tập trận Trung Quốc-ASEAN hồi tháng 10/2018.
Trong cuộc họp giữa ngoại trưởng Mỹ và những người đồng cấp ASEAN ngày 1/8 vừa qua, ASEAN đã nhấn mạnh quan điểm của khối này về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, đồng thời xác nhận tăng cường hợp tác an ninh với Mỹ dựa trên những điểm chung với Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương mà Mỹ, Nhật Bản và Australia đang theo đuổi.
Một quan chức quân sự Thái Lan nhận định rằng sự hiện diện của Mỹ có liên quan tới sự ổn định của Biển Đông.
Philippines và Việt Nam, những nước có tuyên bố chủ quyền chồng chéo với Trung Quốc ở Biển Đông, đang tăng cường cảnh giác trước những hành động mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc ở Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương.
Philippines rất tích cực tham gia cuộc tập trận lần này khi cử tàu tuần tra hải quân, vốn được cải tiến từ tàu tuần tra bờ biển của Mỹ, cùng 200 binh sỹ tham gia tập trận.
Một sỹ quan cấp cao Philippines tham gia tập trận ngày 29/8 cho biết cuộc tập trận sẽ thúc đẩy tự do hàng hải trong khu vực.
Tuy nhiên, ASEAN cũng không quên tính toán tới những phản ứng của Trung Quốc. Do vậy, cuộc tập trận ASEAN-Mỹ được tổ chức với quy mô tương tự cuộc tập trận với Trung Quốc hồi năm ngoái, đồng thời diễn ra bên ngoài cái mà Trung Quốc gọi là "đường 9 đoạn."
Một nguồn tin ASEAN lý giải rằng các cuộc tập trận nếu gây ra phản ứng của Trung Quốc sẽ làm cản trở quan hệ ASEAN-Trung Quốc trong tương lai.
[Xây dựng ASEAN tự cường, sáng tạo và phát triển bền vững]
Tháng Bảy vừa qua, báo chí Mỹ đã đăng tải thông tin cho biết Campuchia, nước có quan hệ nghiêng về phía Trung Quốc, đã đồng ý cho Bắc Kinh lập căn cứ hải quân tại nước này.
Người phát ngôn Hải quân Campuchia cũng bày tỏ thái độ hờ hững với cuộc tập trận lần này và cho biết sẽ chỉ cử một lực lượng nhỏ tham gia.
Trong khi đó, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang nỗ lực tăng cường quan hệ an ninh với ASEAN nhằm mục đích kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc tại Biển Đông.
Mỹ cho rằng bên cạnh Nhật Bản và Australia, sự tham gia của ASEAN cũng là yếu tố không thể thiếu trong kế hoạch xây dựng mạng lưới bao vây Trung Quốc về lâu dài và với phạm vi rộng.
Mỹ đang đẩy mạnh viện trợ và nâng cao năng lực giám sát biển của các nước đối tác thông qua tập trận chung và tặng tàu tuần tra bờ biển cho họ.
Theo một quan chức Hải quân Mỹ, động thái này sẽ có tác động kiềm chế các hành vi cưỡng ép của Trung Quốc, đồng thời làm giảm gánh nặng của Mỹ trong đối phó với Trung Quốc.
Báo cáo chiến lược “Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương” được Bộ Quốc phòng Mỹ công bố hồi tháng Sáu vừa qua cũng khẳng định rằng, ASEAN là đối tác quan trọng để thúc đẩy chiến lược này.
Tuy nhiên, một quan chức cấp cao của Bộ Quốc phòng Mỹ thừa nhận rằng họ không có ý định thúc ép ASEAN phải lựa chọn giữa Mỹ hay Trung Quốc vì hiểu rằng mối quan hệ kinh tế giữa ASEAN và Trung Quốc là rất sâu đậm.
Do vậy, Mỹ sẽ chỉ thúc đẩy hợp tác an ninh với ASEAN trong phạm vi mà ASEAN, vốn muốn duy trì cân bằng giữa Mỹ và Trung Quốc, có thể tiếp nhận./.
