Đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn sau khi thu hồi đất

Cho ý kiến về dự án Luật Đất đai (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội chuyên trách cho rằng cần có quy định rõ hơn về giá đất cũng như đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn sau khi thu hồi đất.

Quang cảnh hội nghị sáng 7/4. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Tiếp tục chương trình làm việc, sáng 7/4, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách tiếp tục xem xét, cho ý kiến về một số vấn đề lớn cần xin ý kiến của dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Thảo luận tại hội trường, các đại biểu Quốc hội đã phân tích, đưa ra nhiều ý kiến khác nhau về những bất cập trong quy định hiện hành, đặc biệt, cần có quy định rõ hơn về giá đất cũng như đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn sau khi thu hồi đất.

Cần có quy định rõ hơn về giá đất

Thảo luận về những vấn đề chưa phù hợp trong quy định hiện hành của Luật Đất đai, nhiều ý kiến của đại biểu Quốc hội cho rằng phương pháp xác định giá đất là vấn đề mà cử tri và nhân dân đặc biệt quan tâm trong suốt thời gian qua. Tuy nhiên, theo các đại biểu, trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) chỉ đề cập một câu về nội dung này và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Các đại biểu cho rằng để dự thảo Luật này đảm bảo tính khả thi và có hiệu lực cao, đề nghị cơ quan soạn thảo nêu rõ các phương pháp định giá và các trường hợp áp cụ thể…

Theo đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (Thành phố Hồ Chí Minh), cần thành lập đơn vị sự nghiệp cấp tỉnh và cấp huyện làm nhiệm vụ tư vấn, định giá đất để Nhà nước sử dụng hoặc để nhân dân đối chiếu.

Về quyền và nghĩa vụ của đơn vị tư vấn định giá đất, đại biểu cho rằng để hoạt động định giá đất có cơ sở khách quan cần sử dụng tư liệu quốc gia về đất. Đây là điều kiện bắt buộc để hoạt động định giá đất, dù là đơn vị tư nhân hay công lập.

Quy định trên cũng liên quan đến Điều 162 về khai thác hệ thống thông tin, dữ liệu quốc gia về đất: cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức chỉ chọn được quyền khai thác cho mục đích của mình; người tiêu dùng được khai thác để đảm bảo lợi ích của mình; các đơn vị không thuộc hai loại trên, muốn sử dụng dữ liệu này phải xin phép.

Đại biểu cho rằng quy định như vậy là chưa phù hợp bởi tất cả đơn vị định giá đất cần phải sử dụng dữ liệu quốc gia về đất mới đảm bảo khách quan, do vậy cần sửa đổi theo hướng khuyến khích sử dụng…

[Quy định rõ các trường hợp thu hồi đất trong Luật Đất đai sửa đổi]

Cùng quan điểm, đại biểu Vũ Trọng Kim (Nam Định) đề nghị cần sớm có bảng giá đất để phục hồi thị trường bất động sản vì nếu đến năm 2025 mới có bảng giá đất thì sẽ muộn so với yêu cầu của thị trường đất đai hiện nay. Đại biểu đề nghị cơ quan chức năng cần thể hiện quyết tâm cao trong việc hoàn thành sớm bảng giá đất để phục hồi thị trường bất động sản.

Đại biểu tỉnh Nam Định cũng đề nghị nên giao phòng công chứng chịu trách nhiệm hoàn toàn trước pháp luật về việc xác định giá cả khi tiến hành giao dịch trên cơ sở bảng giá tại vùng đất, thửa đất tại địa điểm đó, để nâng cao trách nhiệm của phòng công chứng, giảm tải vai trò của ngành tài nguyên, môi trường, phòng đăng ký đất đai. Có thể liên thông thẳng từ phòng công chứng đến cơ quan thuế để rút ngắn thủ tục, đảm bảo được nguồn thu thuế cho nhà nước.

Nhiều ý kiến cho rằng đất đai là một nguồn lực lớn của xã hội và thuế đất là nguồn thu quan trọng của ngân sách nhà nước, nhất là ngân sách địa phương. Tuy nhiên, các đại biểu cũng chỉ rõ bất cập là các khoản thu từ thuế được quy định chi tiết, chặt chẽ ở cấp độ của luật, tức là thuộc thẩm quyền của Quốc hội, đặc biệt với quy định về miễn giảm thuế.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận Nguyễn Hữu Thông phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Nhưng tại dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), hiện các nội dung về tiền thu từ đất bao gồm tiền sử dụng đất và tiền thuê đất còn khái quát, mang tính liệt kê, thiếu nội hàm cụ thể, cơ bản giao Chính phủ quy định chi tiết.

Do đó, nhiều đại biểu đề nghị chính sách miễn giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất của Nhà nước cần được quy định một cách rõ ràng tại luật, ít nhất là về phạm vi và mức độ miễn giảm cụ thể, trên cơ sở các văn bản quy định dưới luật đã được áp dụng ổn định trong thời gian qua một cách hợp lý.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Bà Rịa-Vũng Tàu) cho rằng việc xác định giá đất, phương pháp xác định giá đất hiện nay có những điểm chưa phù hợp, chưa thể hiện sự công khai, minh bạch đã gây nên những vấn đề tiêu cực, làm ảnh hưởng đến chính sách về đất đai của Nhà nước, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân. Do đó, những quy định mới cần được xem xét, sửa đổi, bổ sung đảm bảo phù hợp, khả thi và hiệu quả nhưng cần quan tâm đến độ giãn về thời gian áp dụng quy định, cách thức xác định giá đất theo phương pháp mới.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) đặc biệt quan tâm đến vấn đề thu hồi đất để phát triển kinh tế-xã hội, phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh, vì lợi ích quốc gia, công cộng. Đại biểu cho rằng  đây là vấn đề cần thiết, cần tách bạch rõ ràng việc thu hồi đất phục vụ quốc phòng, an ninh, phục vụ an sinh xã hội, công cộng với thu hồi đất các dự án thương mại, khu đô thị mới.

“Với các dự án thương mại, nhà đầu tư phải có sự thoả thuận với người dân sao cho phù hợp," đại biểu Phạm Văn Hòa nhấn mạnh.

Đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn sau khi thu hồi đất

Phân tích về quyền lợi của người dân sau khi bị thu hồi đất, đại biểu Trần Chí Cường (Đà Nẵng) cho rằng việc đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn sau khi bồi thường thu hồi đất là cần thiết. Nhà nước cần xem xét hỗ trợ người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất để tạo điều kiện cho người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản có việc làm, có thu nhập, ổn định đời sống, sản xuất.

Theo đại biểu, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cũng quy định rõ khu tái định cư phải hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đồng bộ theo quy hoạch chi tiết được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; đồng thời phải phù hợp với truyền thống văn hóa, phong tục tập quán của cộng đồng dân cư nơi có đất bị thu hồi. Khu tái định cư có thể bố trí cho nhiều dự án.

Để chủ trương trên thực sự hiệu quả khi đi vào cuộc sống, hạn chế thấp nhất phát sinh những khó khăn, đại biểu đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung các quy định cụ thể khác đảm bảo định lượng rõ hơn yếu tố “đảm bảo cuộc sống người dân bằng hoặc tốt hơn” sau khi bồi thường thu hồi đất.

Về bồi thường hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, đại biểu Phạm Văn Hòa cho rằng nơi tái định cư phải bảo đảm như trong quy định, hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đồng bộ theo quy hoạch chi tiết và có cấp thẩm quyền phê duyệt, quy định như vậy sẽ phù hợp.

Đặc biệt, người tái định cư được quyền chọn chỗ ở trong cùng một địa bàn, cấp quận, cấp huyện hoặc cấp tỉnh để đáp ứng nhu cầu thiết thực của người dân; đồng thời, đề nghị cần có khu tái định cư trước khi có quyết định phê duyệt thu hồi đất, để người dân ổn định nơi ở.

Làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà nhấn mạnh những ý kiến đóng góp có ý nghĩa quan trọng, Ban soạn thảo tiếp thu, hoàn thiện dự thảo để trình Quốc hội.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Phó Thủ tướng Chính phủ cho biết hơn 50% vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm đề cập là về tài chính đất và định giá đất.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh vấn đề này là "nguyên nhân của mọi nguyên nhân," xử lý tốt vấn đề này sẽ giảm thiểu được tình trạng tranh chấp về đất đai, khiếu nại tố cáo kéo dài… Do đó, từ các văn bản pháp luật đất đai qua các thời kỳ (năm 1993 đến nay), các cơ quan kiên trì tìm bài toán giải quyết tài chính đất đai, vấn đề giá thị trường. Mục tiêu đặt ra là phù hợp với giá thị trường.

Phó Thủ tướng Chính phủ chia sẻ hiện nay có 4 phương pháp tính nhưng chưa có giá chính xác, nguyên nhân là do thông số đầu vào không chuẩn. Dự thảo Luật xác định khó có thể tuyệt đối nhưng bảo đảm cơ sở khoa học, thu đúng giá. Để làm được điều này, người dân cần giao dịch đất đai trên sàn, đăng ký với văn phòng giá chuẩn. Trên cơ sở thu thập đầu vào từ sàn giao dịch, căn cứ cơ sở dữ liệu đất đai và việc người dân đăng ký ở văn phòng để có dữ liệu, phương pháp tính đúng, từ đó đưa thông tin lên bản đồ và đưa ra giá trị chuẩn…

Sau phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đã phát biểu kết thúc Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách sau gần 3 ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, trách nhiệm.

Các đại biểu Quốc hội chuyên trách đã thảo luận, góp ý vào 7 dự án luật, đóng góp nhiều ý kiến tâm huyết, cụ thể, xác đáng để hoàn thiện dự thảo luật.

Hội nghị đã hoàn thành chương trình làm việc, đạt kết quả tốt, quán triệt các nội dung chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ trong buổi khai mạc.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ, cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiêm túc tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội đã thảo luận để tiếp tục hoàn chỉnh dự thảo Luật đúng theo quy định./.

(TTXVN/Vietnam+)