Hãng thông tấn Pháp AFP vừa có bài viết phản ánh về tình trạng thiếu an toàn laođộng tại các công xưởng dệt may ở Bangladesh và đưa ra quan điểm cho rằng ViệtNam chính là tấm gương để quốc gia Nam Á này noi theo.
Vụ sập nhà diễn ra ở nhà máy tại Bangladesh vào tuần trước làm 550 người chếthoặc mất tích đã khiến cộng đồng thế giới lo ngại về điều kiện làm việc tại cácnhà máy đã sản xuất “thời trang mình ăn liền” (fast fashion) - các loại quần áogiá rẻ, lấy cảm hứng từ sàn catwalk - cho các thương hiệu hàng đầu thế giới.
Theo chuyên gia Kalpona Akter tại Trung tâm đoàn kết người lao động Bangladesh,bên cạnh nguy cơ bị tẩy chay từ phía người tiêu dùng, Bangladesh cần phải cảicách ngành công nghiệp dệt may trước khi những người mê thời trang băn khoăn tựhỏi rằng "liệu họ có nên mặc những bộ váy nhuốm máu" hay không.
Các chuyên gia nói rằng Việt Nam, nơi gia công cho các thương hiệu thời tranglớn như Zara, Mango và H&M, là một hình mẫu của ngành công nghiệp dệt maylành mạnh, đi liền với luật lao động rõ ràng và mức lương công bằng.
"Đây không phải là một cuộc đua tới đáy," Tara Rangarajan, giám đốc chươngtrình của dự án Better Work tại Việt Nam thuộc Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO),cho AFP biết - "Các nhà máy lao động giá rẻ chỉ là một phần của chiến lược ngắnhạn, chi phí thấp và thu hồi lợi nhuận lập tức. Việt Nam muốn cạnh tranh vềdài hạn bên cạnh việc chỉ cung cấp dịch vụ lao động giá rẻ, vì thế nước này đãtăng cường và cải thiện hệ thống luật pháp" - bà nói.
Người mua hàng sẽ thích hàng Việt Nam, nơi mức lương công nhân dệt may cao hơntới 3 lần so với Bangladesh.
Trong thập kỷ vừa qua, các điều kiện làm việc trong nhiều nhà máy đã đượccải thiện và công nhân được tôn trọng. Các công ty này luôn sẵn lòng giữ lại các lao động làm được việcvà công nhân cũng được hưởng các lợi ích như nơi ở và bữa ăn miễn phí.
"Khi tôi bắt đầu làm việc, mức lương chỉ là 40 USD mỗi tháng. Giờ một công nhângiỏi có thể kiếm từ 350-400 USD mỗi tháng," Linh, người làm việc trong mộtcông ty sản xuất túi xách ở Việt Nam trong 18 năm qua cho biết.
"Công nghệ đãgiúp ích rất nhiều. Chúng tôi thường phải lao động thủ công, nhưng nay chúng tôiđã có máy móc hỗ trợ," Linh nói.
Linh ban đầu chỉ làm công nhân và giờ người đàn ông 36 tuổi nàyđã là quản lý dây chuyền tại Công ty Túi xách Sài Gòn.
Hoạt động xuất khẩu dệt may, đạt giá trị 3,1 tỷ USD trong quý đầu năm 2013, đãtăng 18,3% so với một năm trước. Theo chuyên gia pháp lý Nguyễn Đình Huân, ưutiên số một của chính quyền hiện là thúc đẩy công nghệ.
Tương phản với Việt Nam, Bangladesh lại chuyên về "hoạt động sản xuất chi phíthấp" và thích sử dụng mô hình các xưởng lao động thủ công thay vì đầu tư vàocông nghệ và nâng cấp.
Theo Nayla Ajaltouni, điều phối viên của nhóm vận độngCollectif Ethique sur l'etiquette, "ngành công nghiệp dệt may ở Bangladesh đãphát triển rất nhanh và đó là lý do vì sao người ta phải đương đầu với một loạtcác vấn đề về sức khỏe và sự an toàn".
Tuy nhiên bà nói rằng sự phẫn nộ của dư luận về vụ sập nhà sẽ có thể mang tớimột sự thay đổi. Lương tối thiểu đã được tăng lên tại Bangladesh trong năm 2011,không phải vì các lý do thương người, mà vì "các cuộc đình công đã bắt đầu gâygián đoạn dây chuyền cung cấp hàng hóa."
"Nghe thật nghiệt ngã, nhưng thảm họa này cũng là điểm mốc quan trọng, tại đócác thương hiệu thời trang sẽ được báo chí và các công dân thúc đẩy tiến lên" -bà nói.
Ở Thái Lan, tiêu chuẩn lao động trong các nhà máy đã được cải thiện mạnh sau vụcháy một nhà máy sản xuất đồ chơi làm 188 người thiệt mạng trong năm 1993.
Campuchia, nơi ngành công nghiệp dệt may phát triển trong thập kỷ 90 của thế kỷ 20, đã nỗ lực tránh việc mang tiếng là nơi có các xưởng sản xuất nhân cônggiá rẻ. Chiến lược này được xem là sáng suốt và Campuchia đã đón nhận chươngtrình Better Factories của ILO.
Nhưng Abdus Salam Murshedy, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu Bangladesh chobiết nước này "đã có các nhà máy hàng đầu thế giới... song một số khách hàng đãkhông liên hệ đặt hàng tại những nơi này để có thể thu tối đa lợi nhuận."
Theo Anne Elizabeth Moore, vấn đề nằm ở chỗ "người tiêu dùng không bao giờ đượccho biết về mối quan hệ giữa quần áo giá rẻ và tình trạng lạm dụng lao động cùngtình trạng tiêu chuẩn y tế và an toàn thấp."
Còn theo một nữ giám đốc của một thương hiệu thời trang có trụ sở ở Hong Kong,vụ tai nạn gần đây ở Bangladesh "đã gây sức ép cho tất cả các công ty, dù họ cósử dụng các nhà máy đặt tại tòa nhà bị sập hay không" và đây là diễn biến tốt.
"Rốt cuộc, khách hàng không thể vào cuộc và thay đổi hệ thống ở Bangladesh. Chính quyền phải lãnh trách nhiệm đó" - viên giám đốc này nói và chỉ ra rằngkhông giống như ở Việt Nam, Dhaka không đặt ra các quy định về tăng lương tốithiểu thường niên và cũng không cho phép các công nhân dệt may được lập côngđoàn.
Nữ giám đốc nói rằng trừ phi các tiêu chuẩn được cải thiện, Dhaka phải nhận rarằng ngành công nghiệp dệt may - con bò sữa đã mang lại 80% tổng doanh thu xuấtkhẩu - của nước này đang bị đe dọa.
"Rất nhiều khách hàng đang nhìn sang Myanmar, Kenya, Ethiopia. Họ không xemBangladesh là cổng sản xuất hàng dệt may lâu dài nữa... bởi nơi đây có quá nhiềuvấn đề" - bà cho biết./.
Vụ sập nhà diễn ra ở nhà máy tại Bangladesh vào tuần trước làm 550 người chếthoặc mất tích đã khiến cộng đồng thế giới lo ngại về điều kiện làm việc tại cácnhà máy đã sản xuất “thời trang mình ăn liền” (fast fashion) - các loại quần áogiá rẻ, lấy cảm hứng từ sàn catwalk - cho các thương hiệu hàng đầu thế giới.
Theo chuyên gia Kalpona Akter tại Trung tâm đoàn kết người lao động Bangladesh,bên cạnh nguy cơ bị tẩy chay từ phía người tiêu dùng, Bangladesh cần phải cảicách ngành công nghiệp dệt may trước khi những người mê thời trang băn khoăn tựhỏi rằng "liệu họ có nên mặc những bộ váy nhuốm máu" hay không.
Các chuyên gia nói rằng Việt Nam, nơi gia công cho các thương hiệu thời tranglớn như Zara, Mango và H&M, là một hình mẫu của ngành công nghiệp dệt maylành mạnh, đi liền với luật lao động rõ ràng và mức lương công bằng.
"Đây không phải là một cuộc đua tới đáy," Tara Rangarajan, giám đốc chươngtrình của dự án Better Work tại Việt Nam thuộc Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO),cho AFP biết - "Các nhà máy lao động giá rẻ chỉ là một phần của chiến lược ngắnhạn, chi phí thấp và thu hồi lợi nhuận lập tức. Việt Nam muốn cạnh tranh vềdài hạn bên cạnh việc chỉ cung cấp dịch vụ lao động giá rẻ, vì thế nước này đãtăng cường và cải thiện hệ thống luật pháp" - bà nói.
Người mua hàng sẽ thích hàng Việt Nam, nơi mức lương công nhân dệt may cao hơntới 3 lần so với Bangladesh.
Trong thập kỷ vừa qua, các điều kiện làm việc trong nhiều nhà máy đã đượccải thiện và công nhân được tôn trọng. Các công ty này luôn sẵn lòng giữ lại các lao động làm được việcvà công nhân cũng được hưởng các lợi ích như nơi ở và bữa ăn miễn phí.
"Khi tôi bắt đầu làm việc, mức lương chỉ là 40 USD mỗi tháng. Giờ một công nhângiỏi có thể kiếm từ 350-400 USD mỗi tháng," Linh, người làm việc trong mộtcông ty sản xuất túi xách ở Việt Nam trong 18 năm qua cho biết.
"Công nghệ đãgiúp ích rất nhiều. Chúng tôi thường phải lao động thủ công, nhưng nay chúng tôiđã có máy móc hỗ trợ," Linh nói.
Linh ban đầu chỉ làm công nhân và giờ người đàn ông 36 tuổi nàyđã là quản lý dây chuyền tại Công ty Túi xách Sài Gòn.
Hoạt động xuất khẩu dệt may, đạt giá trị 3,1 tỷ USD trong quý đầu năm 2013, đãtăng 18,3% so với một năm trước. Theo chuyên gia pháp lý Nguyễn Đình Huân, ưutiên số một của chính quyền hiện là thúc đẩy công nghệ.
Tương phản với Việt Nam, Bangladesh lại chuyên về "hoạt động sản xuất chi phíthấp" và thích sử dụng mô hình các xưởng lao động thủ công thay vì đầu tư vàocông nghệ và nâng cấp.
Theo Nayla Ajaltouni, điều phối viên của nhóm vận độngCollectif Ethique sur l'etiquette, "ngành công nghiệp dệt may ở Bangladesh đãphát triển rất nhanh và đó là lý do vì sao người ta phải đương đầu với một loạtcác vấn đề về sức khỏe và sự an toàn".
Tuy nhiên bà nói rằng sự phẫn nộ của dư luận về vụ sập nhà sẽ có thể mang tớimột sự thay đổi. Lương tối thiểu đã được tăng lên tại Bangladesh trong năm 2011,không phải vì các lý do thương người, mà vì "các cuộc đình công đã bắt đầu gâygián đoạn dây chuyền cung cấp hàng hóa."
"Nghe thật nghiệt ngã, nhưng thảm họa này cũng là điểm mốc quan trọng, tại đócác thương hiệu thời trang sẽ được báo chí và các công dân thúc đẩy tiến lên" -bà nói.
Ở Thái Lan, tiêu chuẩn lao động trong các nhà máy đã được cải thiện mạnh sau vụcháy một nhà máy sản xuất đồ chơi làm 188 người thiệt mạng trong năm 1993.
Campuchia, nơi ngành công nghiệp dệt may phát triển trong thập kỷ 90 của thế kỷ 20, đã nỗ lực tránh việc mang tiếng là nơi có các xưởng sản xuất nhân cônggiá rẻ. Chiến lược này được xem là sáng suốt và Campuchia đã đón nhận chươngtrình Better Factories của ILO.
Nhưng Abdus Salam Murshedy, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu Bangladesh chobiết nước này "đã có các nhà máy hàng đầu thế giới... song một số khách hàng đãkhông liên hệ đặt hàng tại những nơi này để có thể thu tối đa lợi nhuận."
Theo Anne Elizabeth Moore, vấn đề nằm ở chỗ "người tiêu dùng không bao giờ đượccho biết về mối quan hệ giữa quần áo giá rẻ và tình trạng lạm dụng lao động cùngtình trạng tiêu chuẩn y tế và an toàn thấp."
Còn theo một nữ giám đốc của một thương hiệu thời trang có trụ sở ở Hong Kong,vụ tai nạn gần đây ở Bangladesh "đã gây sức ép cho tất cả các công ty, dù họ cósử dụng các nhà máy đặt tại tòa nhà bị sập hay không" và đây là diễn biến tốt.
"Rốt cuộc, khách hàng không thể vào cuộc và thay đổi hệ thống ở Bangladesh. Chính quyền phải lãnh trách nhiệm đó" - viên giám đốc này nói và chỉ ra rằngkhông giống như ở Việt Nam, Dhaka không đặt ra các quy định về tăng lương tốithiểu thường niên và cũng không cho phép các công nhân dệt may được lập côngđoàn.
Nữ giám đốc nói rằng trừ phi các tiêu chuẩn được cải thiện, Dhaka phải nhận rarằng ngành công nghiệp dệt may - con bò sữa đã mang lại 80% tổng doanh thu xuấtkhẩu - của nước này đang bị đe dọa.
"Rất nhiều khách hàng đang nhìn sang Myanmar, Kenya, Ethiopia. Họ không xemBangladesh là cổng sản xuất hàng dệt may lâu dài nữa... bởi nơi đây có quá nhiềuvấn đề" - bà cho biết./.
Linh Vũ (Vietnam+)
