Kể từ ngày 1/7, đầu tàu kinh tế của cả nước - Thành phố Hồ Chí Minh, chính thức bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ. Việc vận hành bộ máy chính quyền địa phương hai cấp giúp tạo ra một cơ chế quản lý mới như một “cú huých” lịch sử cho nền kinh tế của siêu đô thị này.
Đặc biệt, sự đột phá với nhiều điểm sáng trong thu ngân sách, đầu tư công và thu hút dòng vốn ngoại của siêu đô thị này có vai trò quan trọng của bộ máy chính quyền 2 cấp, đặc biệt là nỗ lực vượt bậc của chính quyền cơ sở.
Thông tấn xã Việt Nam giới thiệu chùm bài viết "Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh sau 'cú huých' từ chính quyền 2 cấp" nhằm cung cấp một cái nhìn khái quát về quá trình vận hành bộ máy chính quyền hai cấp ở Thành phố Hồ Chí Minh, từ việc đánh giá thành tựu trong cải cách hành chính, những tác động tích cực đến nền kinh tế, đến đánh giá của các tổ chức quốc tế về bộ máy mới, những đề xuất giải pháp để tối ưu môi trường đầu tư, khơi thông nguồn lực để phát triển bền vững, xứng tầm siêu đô thị quốc tế.
Bài 1: “Đòn bẩy” cải cách hành chính
Sau hơn 5 tháng vận hành mô hình chính quyền hai cấp, những chuyển biến rõ nét trong cải cách hành chính, từ tinh gọn bộ máy, phân cấp ủy quyền đến chuyển đổi số đã và đang “chuyển hóa” thành động lực tăng trưởng cho Thành phố Hồ Chí Minh, một siêu đô thị với gần 14 triệu dân. Thành phố cũng đang dùng cải cách hành chính, chuyển đổi số làm “đòn bẩy” quan trọng nhất để khơi thông triệt để nguồn lực, tạo môi trường đầu tư-kinh doanh hấp dẫn và hiệu quả.
Đổi mới căn bản chính quyền “phục vụ”
Với phương châm “mỗi tiếng nói của người dân chính là “mệnh lệnh” để Ủy ban Nhân dân Thành phố điều chỉnh và hoàn thiện công tác quản lý, điều hành, trong thời gian qua chính quyền thành phố đã và đang chuyển đổi và cụ thể hóa tinh thần “lấy người dân làm trung tâm trong mọi hoạt động điều hành và quản lý.
Tinh thần đổi mới căn bản chính quyền “phục vụ” từ cấp thành phố đã được lan tỏa mạnh mẽ xuống tới từng xã, phường và đặc khu.
Tại phường Sài Gòn - trái tim năng động của siêu đô thị Thành phố Hồ Chí Minh được ghi nhận như một điểm sáng tiên phong trong công cuộc cải cách hành chính và chuyển đổi số. Từ 1/7 đến 30/11, Trung tâm phục vụ hành chính công của phường Sài Gòn đã tiếp nhận và giải quyết hơn 33.000 hồ sơ thủ tục hành chính, tỷ lệ trả kết quả đúng hẹn đạt 100%. Đáng ghi nhận là sự đột phá trong ứng dụng công nghệ thông tin và dịch vụ công trực tuyến với tỷ lệ đạt mức ấn tượng 98,6%, vượt xa mục tiêu đề ra là 80%.
Ông Bùi Trường Giang, Phó Giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công phường Sài Gòn, cho biết tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến toàn trình của phường cũng luôn được duy trì ở mức cao, trung bình 95% trở lên. Cùng với đó, phường cũng chủ động kiến tạo mô hình “chính quyền số” qua việc triển khai các giải pháp công nghệ như thử nghiệm robot thông minh phục vụ tiếp dân và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong tư vấn, hỗ trợ người dân làm hồ sơ trực tuyến.
“Những đổi mới này không chỉ giúp tinh gọn quy trình, giảm thiểu giấy tờ, mà còn thể hiện tinh thần “thân thiện-chuyên nghiệp-hiện đại," góp phần giải quyết dứt điểm các vướng mắc, tồn đọng và xây dựng một môi trường làm việc hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả. Để tối ưu hóa hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp, phường vẫn đang kiến nghị khắc phục các lỗi kỹ thuật về hệ thống dịch vụ công và chức năng thống kê để đảm bảo dịch vụ thông suốt," ông Bùi Trường Giang chia sẻ.
Tương tự, Thái Mỹ, một xã “vùng sâu, vùng xa” của Thành phố Hồ Chí Minh cũng được ghi nhận là điểm sáng nổi bật trong cải cách hành chính và chuyển đổi số. Điển hình là mô hình “ngày không viết," được tổ chức vào thứ tư và thứ sáu hàng tuần, nhằm hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến, giúp họ làm quen với môi trường giải quyết thủ tục “không giấy tờ," giảm thiểu việc nộp hồ sơ giấy và viết tay.
Song song đó, xã Thái Mỹ triển khai mô hình “hồ sơ không hẹn” với kết quả 100% hồ sơ hành chính được giải quyết đúng và trước hạn, thể hiện cam kết của chính quyền xã về tốc độ và chất lượng giải quyết hồ sơ hành chính. Mô hình này đã giúp nâng chỉ số mức độ hài lòng của người dân đạt tỷ lệ 100% (18/18 điểm), từ đó tạo niềm tin vào bộ máy hành chính công.
Để đạt được yêu cầu nhanh về tốc độ và hiệu quả về chất lượng trong giải quyết hồ sơ hành chính, ông Nguyễn Đức Thịnh, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Thái Mỹ, cho biết xã áp dụng các biện pháp hiện đại hoá như duy trì xử lý hồ sơ trên môi trường mạng và sử dụng chữ ký số để giải quyết công việc.
Ngoài ra, với tinh thần “lấy người dân làm trung tâm phục vụ," xã Thái Mỹ đã bố trí phòng tiếp công dân riêng biệt và giải quyết thành công 100% các vụ hòa giải ở cơ sở. Từ đó, minh chứng cho sự đổi mới trong việc lắng nghe, thực thi “mệnh lệnh” của người dân, giải quyết hiệu quả các vấn đề của người dân cho đến khi họ hài lòng.
Dấu ấn hiện đại hóa hành chính công
Việc đẩy mạnh chuyển đổi số, hiện đại hóa nền hành chính công vụ ở Thành phố Hồ Chí Minh cũng ghi nhận nhiều dấu ấn quan trọng trong năm 2025, đặc biệt là từ sau khi chính thức vận hành bộ máy chính quyền địa phương hai cấp 1//7. Thành phố Hồ Chí Minh đã xây dựng và triển khai thử nghiệm Nền tảng quản lý chính quyền số giai đoạn 1. Mục tiêu đặt ra đến trước ngày 15/12/2025, 100% cán bộ, công chức cài đặt và sử dụng nền tảng này.
Bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, chức năng đột phá của nền tảng chính quyền số là cho phép Thường trực Ủy ban Nhân dân Thành phố “giao việc ngay” cho lãnh đạo 16 sở, ban, ngành và 168 xã, phường, đặc khu, đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và theo dõi nhiệm vụ từ cấp trên.
Cùng với nền tảng quản lý chính quyền số, Thành phố Hồ Chí Minh cũng đã ra mắt và thúc đẩy người dân cài đặt ứng dụng công dân số, là kênh giao tiếp thực sự giữa công dân và chính quyền.
Ông Nguyễn Duy Trinh (trú tại phường Xuân Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh) chia sẻ tính: "Tăng nổi bật nhất của ứng dụng công dân số là tiếp nhận phản ánh qua tổng đài 1022. Chúng tôi có thể sử dụng ứng dụng này để gửi kiến nghị đến Ủy ban Nhân dân Thành phố hoặc các phường, xã; đồng thời theo dõi kết quả giải quyết. Nhiều sự việc được cán bộ địa phương giải quyết, phản hồi trực tiếp tại nhà chỉ sau vài giờ."
Ghi nhận tại cơ sở, phường Diên Hồng từ khi đi vào hoạt động luôn đứng trong top 10 phường, xã dẫn đầu Thành phố Hồ Chí Minh về chỉ số phục vụ người dân và doanh nghiệp.
Theo ông Lê Văn Minh, Bí thư Đảng ủy phường Diên Hồng, kết quả này có được là nhờ ngay từ đầu phường Diên Hồng đã xác định chuyển đổi số là động lực then chốt thúc đẩy cải cách hành chính, hiện đại hóa bộ máy và nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân.
“Công tác chuyển đổi số tại phường Diên Hồng được triển khai đồng bộ, lấy việc hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin, nâng cấp phần mềm chuyên ngành và vận hành hiệu quả Trung tâm Phục vụ Hành chính công làm trọng tâm. Điểm sáng là công tác số hoá và tái sử dụng dữ liệu với tỷ lệ 99,65%. Qua đó, tạo điều kiện cho công dân và tổ chức khi thực hiện thủ tục hành chính không phải kê khai lại những thông tin đã được số hóa," ông Lê Văn Minh cho biết.
Tương tự, phường An Khánh (Thành phố Hồ Chí Minh) cũng đặt trọng tâm vào việc đầu tư đồng bộ, hiện đại nền tảng hạ tầng cho nền hành chính công vụ, nhằm phục vụ người dân được tốt hơn.
Ông Nguyễn Xuân Quỳnh, Phó Chủ tịch kiêm Giám đốc Trung tâm Phục vụ Hành chính công phường An Khánh, cho biết ngoài việc bố trí khu vực trải nghiệm với 2 robot hướng dẫn người dân tải ứng dụng và lấy số thứ tự, phường còn trang bị màn hình tra cứu thủ tục hành chính, Kiosk tra cứu thông tin, ứng dụng lấy số thứ tự tại nhà.
“Trung tâm phục vụ hành chính công của phường cũng đã mở rộng diện tích để phục vụ khoảng trên 10 lượt người dân đến làm thủ tục hành chính trong cùng một thời điểm. Cán bộ, công chức tại trung tâm làm việc sáng thứ Bảy và không nghỉ trưa trong các ngày trong tuần, đảm bảo giải quyết nhanh chóng, hiệu quả hồ sơ phục vụ người dân và doanh nghiệp," ông Nguyễn Xuân Quỳnh chia sẻ.
Cho rằng chuyển đổi số là điều kiện tiên quyết để vận hành hiệu quả bộ máy chính quyền địa phương hai cấp, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Trần Lưu Quang yêu cầu các đơn vị hành chính cấp cơ sở phải trở thành những hình mẫu trong công tác chuyển đổi số và cải cách hành chính, hiện đại hoá nền hành chính công vụ.
“Thành phố Hồ Chí Minh có đến 168 xã, phường và đặc khu, với mô hình chính quyền địa phương hai cấp nếu không chuyển đổi số sẽ thất bại," ông Trần Lưu Quang khẳng định./.
Bài 2: “Chìa khóa” khai thông nguồn lực đầu tư phát triển
Bài cuối: Đột phá thể chế, tối ưu môi trường đầu tư
“Chìa khóa” vận hành thông suốt, kiến tạo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp
Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk xác định việc bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp xã trước mắt và lâu dài là “chìa khóa” vận hành ổn định chính quyền địa phương 2 cấp.
