Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số trong giai đoạn 2026-2030, việc điều chỉnh quy hoạch năng lượng quốc gia trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Việc này không chỉ phải đáp ứng nhu cầu năng lượng tăng mạnh mà còn phải thích ứng với những thay đổi lớn về thể chế, chính sách và xu hướng phát triển toàn cầu.
Đây là thông tin được đưa ra tại hội thảo "Điều chỉnh quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050" do Bộ Công Thương tổ chức sáng 11/12.
Ba trụ cột của điều chỉnh quy hoạch
Theo Bộ Công Thương, việc điều chỉnh quy hoạch phải bám sát ba nhóm nội dung lớn. Thứ nhất, tốc độ tăng trưởng kinh tế hướng tới mức hai con số trong giai đoạn 2026-2030 theo Nghị quyết 306/NQ-CP, đòi hỏi hệ thống năng lượng phải có dự phòng cao và khả năng đáp ứng ngay lập tức cho nhu cầu tăng mạnh.
Thứ hai, quá trình sắp xếp lại đơn vị hành chính trên toàn quốc yêu cầu xem xét lại danh mục các dự án năng lượng quan trọng, phù hợp với không gian phát triển mới của các địa phương sau sáp nhập. Điều này đặc biệt quan trọng khi nhiều địa phương phải phân bổ lại không gian phát triển và nhu cầu năng lượng nội vùng.
Thứ ba, quy hoạch phải cập nhật đồng bộ các chủ trương lớn như Kết luận 76-KL/TW về ngành dầu khí, Nghị quyết 57 về khoa học công nghệ và chuyển đổi số, Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế, Nghị quyết 66 về xây dựng pháp luật và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.
Ngành năng lượng Việt Nam đang đối mặt với xu hướng phát triển mới của thế giới, thể hiện qua năm yếu tố chính: Thị trường năng lượng quốc tế biến động, yêu cầu đảm bảo an ninh năng lượng, chi phí công nghệ thay đổi, chuyển dịch năng lượng tăng tốc và yêu cầu ứng phó biến đổi khí hậu.
Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Hưng, Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) nhận định: "Nhu cầu tiêu thụ năng lượng trên thế giới được dự báo tiếp tục tăng trong thời gian tới, trong khi thị trường năng lượng quốc tế vẫn duy trì trạng thái bất ổn và tiềm ẩn nhiều biến động khó lường. Xu thế chuyển dịch năng lượng trong cơ cấu tiêu thụ năng lượng sơ cấp đang diễn ra mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu."
Ông Hưng đặc biệt nhấn mạnh mức độ điện hóa trong tiêu thụ năng lượng cuối cùng tiếp tục gia tăng, trở thành một trong những động lực quan trọng của quá trình chuyển đổi năng lượng. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải có chiến lược phát triển hạ tầng điện phù hợp và bền vững.
Cân bằng giữa tăng trưởng và phát thải ròng bằng "0"
Các kịch bản quy hoạch được đề xuất phải đáp ứng yêu cầu kép: vừa bảo đảm cung cấp đầy đủ năng lượng cho phát triển kinh tế-xã hội, phù hợp với mục tiêu tăng trưởng cao giai đoạn 2026-2030, vừa bám sát mục tiêu của Nghị quyết số 70 và định hướng đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.
Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Hưng khẳng định: "Những phương án quy hoạch không chỉ bảo đảm an ninh năng lượng mà còn thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng, hướng tới phát triển bền vững và thực hiện đầy đủ các cam kết về giảm phát thải của Việt Nam."
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh tính đặc biệt của lần điều chỉnh này khi Luật Quy hoạch sửa đổi vừa được ban hành, tạo ra nhiều thay đổi so với các kỳ quy hoạch trước. Quy hoạch lần này có thể trở thành quy hoạch đầu tiên triển khai ngay sau khi luật mới có hiệu lực.
"Tinh thần mới của Luật Quy hoạch là định hướng lớn, còn chi tiết giao cho các bộ quản lý để vừa đảm bảo tổng thể, vừa đảm bảo linh hoạt trong quản lý và triển khai," Thứ trưởng Long nhấn mạnh.
Năm 2025, Bộ Chính trị đã ban hành 7 nghị quyết quan trọng, được ví như 7 chiến lược lớn bao trùm nhiều lĩnh vực từ khoa học công nghệ, hội nhập quốc tế đến y tế, giáo dục và phát triển kinh tế tư nhân. Trong số đó, Nghị quyết 70 về an ninh năng lượng quốc gia được xem là "kim chỉ nam hành động" cho ngành năng lượng.
Việc sắp xếp lại chính quyền địa phương hai cấp cũng tạo ra yêu cầu điều chỉnh quy hoạch. Một số nội dung thuộc lĩnh vực than đã được chuyển sang quy hoạch khác theo quy định mới của luật, chỉ còn phần hạ tầng liên quan. Ngoài ra, nhiều kết luận quan trọng của Bộ Chính trị như Kết luận 16 về phát triển dầu khí, xăng dầu cũng phải được tích hợp vào bản điều chỉnh.
Đặc biệt, tháng 4/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định về điều chỉnh quy hoạch điện VIII, tạo thêm nhiều yếu tố cần đưa vào quy hoạch điều chỉnh lần này.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long, Bộ Công Thương đã triển khai điều chỉnh quy hoạch từ rất sớm, nhưng do phụ thuộc vào nhiều yếu tố nên để đảm bảo tính đồng bộ, cơ quan lập quy hoạch cũng có bước đi phù hợp. Bản đầu tiên của Quy hoạch năng lượng điều chỉnh dự kiến sẽ trình lãnh đạo các cấp trong vài ngày tới.
Việc điều chỉnh quy hoạch năng lượng quốc gia lần này không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong việc cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế nhanh và phát triển bền vững. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam đạt được mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030, đồng thời thực hiện cam kết phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050./.
Việt Nam trước "cuộc đua" BESS: Những bước đi đầu tiên từ sản xuất và giao thông
Những mục tiêu điều chỉnh trong Quy hoạch Điện VIII chứng tỏ quyết tâm mạnh mẽ của Việt Nam trong cuộc đua phát triển pin lưu trữ năng lượng, trong đó sản xuất, giao thông là lĩnh vực tiên phong.
