Trong tiếng nhạc vang lên tại một sảnh cưới ở miền Tây Nhật Bản, cô dâu Yurina Noguchi khoác váy trắng, đội vương miện và khẽ lau nước mắt khi lắng nghe lời thề của chú rể - một nhân vật trí tuệ nhân tạo (AI) hiển thị trên màn hình điện thoại thông minh.
“Ban đầu, Klaus chỉ là người để trò chuyện. Nhưng dần dần, chúng tôi trở nên thân thiết hơn. Tôi nảy sinh tình cảm với Klaus, chúng tôi hẹn hò, rồi anh ấy cầu hôn. Tôi đã đồng ý”. Đó là lời chia sẻ của Noguchi, 32 tuổi, nhân viên tổng đài chăm sóc khách hàng, về người bạn đời ảo của mình.
Hiện tượng con người gắn bó cảm xúc với các nhân vật hư cấu vốn không xa lạ tại Nhật Bản, nơi văn hóa anime và game phát triển mạnh.
Tuy nhiên, sự tiến bộ nhanh chóng của công nghệ AI đang đưa những mối quan hệ này lên mức độ thân mật hơn, làm dấy lên nhiều tranh luận về tác động xã hội và đạo đức.
Theo chia sẻ của Noguchi, sau khi chấm dứt mối quan hệ ngoài đời thực theo gợi ý từ chatbot, cô tình cờ tìm hiểu và xây dựng một phiên bản AI dựa trên nhân vật trong trò chơi điện tử với phong cách giao tiếp phù hợp với mong muốn cá nhân. Phiên bản này dần trở thành đối tượng gắn bó tình cảm của cô.
Lễ cưới diễn ra vào tháng 10 vẫn tuân theo các nghi thức truyền thống, từ chuẩn bị trang phục, trang điểm, đến nghi thức trao nhẫn. Trong buổi lễ, “chú rể” được hiển thị qua thiết bị công nghệ, còn phần lời thề được một chuyên gia tổ chức đám cưới với nhân vật ảo đọc thay.
Những cuộc hôn nhân như vậy hiện không được pháp luật Nhật Bản công nhận, song các khảo sát gần đây cho thấy xu hướng gắn bó cảm xúc với AI đang gia tăng.
Một khảo sát năm nay đối với 1.000 người sử dụng AI trò chuyện thường xuyên cho thấy chatbot được lựa chọn là đối tượng dễ chia sẻ cảm xúc hơn cả bạn thân hay mẹ ruột.
Một nghiên cứu khác cho thấy 22% nữ sinh trung học cơ sở thừa nhận có khuynh hướng yêu nhân vật hư cấu vào năm 2023, tăng mạnh so với mức 16,6% của năm 2017.
Giới chuyên gia nhận định AI mang lại hình thức giao tiếp được cá nhân hóa cao và ít xung đột, song cũng cảnh báo nguy cơ lệ thuộc cảm xúc và khả năng bị thao túng.
Trước thực tế này, một số nền tảng AI đã bổ sung cảnh báo nhằm giúp người dùng nhận thức rõ bản chất của đối tượng tương tác.
Noguchi cho biết cô nhận thức được các rủi ro tiềm ẩn và chủ động đặt ra những giới hạn sử dụng nhằm tránh việc né tránh trách nhiệm trong đời sống thực.
Theo cô, mối quan hệ với AI được xem như một hình thức đồng hành, chứ không phải sự thay thế hoàn toàn cho cuộc sống xã hội.
Các nhà đạo đức học về AI cho rằng sự gắn bó cảm xúc với AI có thể mang lại giá trị hỗ trợ tinh thần trong một số hoàn cảnh, nhưng cần được kiểm soát để không làm suy giảm khả năng phán đoán và kết nối xã hội của con người.
Trong bối cảnh tỷ lệ kết hôn tại Nhật Bản tiếp tục sụt giảm và nhiều người trẻ gặp khó khăn trong việc tìm kiếm bạn đời phù hợp, những “cuộc hôn nhân ảo” như trường hợp của Noguchi được xem là một lát cắt phản ánh sự giao thoa giữa công nghệ, cảm giác cô đơn và nhu cầu được kết nối trong xã hội Nhật Bản hiện đại./.
Robot AI hình người đầu tiên của Nga và thông điệp ý nghĩa cho kỷ nguyên AI
Robot mang tên IDOL hoạt động hoàn toàn tự động, chú trọng vào ba chức năng mang tính người nhất, đó là di chuyển, sử dụng các đồ vật và đặc biệt là giao tiếp như con người và với con người.
