Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều 8/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam; chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình; chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Vinh-Thanh Thủy; việc điều chỉnh nội dung Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Cảng hàng không quốc tế Long Thành; việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 170/2024/QH15 ngày 30/11/2024 của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa.
Bổ sung cơ chế rà soát tiêu chuẩn kỹ thuật sau mỗi chu kỳ 5 năm
Góp ý về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, đây là một quyết sách chiến lược có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng-an ninh và hội nhập quốc tế, góp phần mở rộng không gian phát triển vùng Thủ đô và toàn khu vực Bắc Bộ.
Để Nghị quyết ban hành có tính khả thi cao, triển khai đồng bộ, bảo đảm hiệu quả đầu tư công và chống thất thoát tài nguyên quốc gia, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung cơ chế rà soát tiêu chuẩn kỹ thuật sau mỗi chu kỳ 5 năm tương ứng với tầm nhìn đến năm 2050, vì công nghệ hàng không (đặc biệt là trí tuệ nhân tạo trong điều hành bay, tối ưu dòng chảy hành khách, tự động hóa bãi đỗ) và tiêu chuẩn an toàn của Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) thay đổi nhanh chóng. Khi quy định cơ chế nâng cấp định kỳ trong Nghị quyết, dự án sẽ luôn theo kịp xu thế phát triển hàng không quốc tế và tránh tình trạng công trình vừa đưa vào sử dụng đã lạc hậu.
Về cơ chế trách nhiệm trong giám sát và phòng ngừa thất thoát, lãng phí, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng thống nhất quy định giao Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội và Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh chịu trách nhiệm về tiến độ mặt bằng.
Tuy nhiên, để bảo đảm tính ràng buộc thực thi, đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế đánh giá tiến độ hằng quý theo bộ chỉ số định lượng (KPI) về bồi thường, tái định cư, giải ngân, tiến độ xây dựng hạ tầng then chốt.
"Khi tiến độ và trách nhiệm được đo lường bằng chỉ số, công tác giám sát của Quốc hội và nhân dân sẽ hiệu quả hơn, đồng thời giảm nguy cơ chậm trễ như đã từng xảy ra tại một số dự án hạ tầng quy mô quốc gia khác," đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nêu.
Thống nhất với phương án thu hồi đất một lần theo quy mô quy hoạch, tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị cân nhắc bổ sung yêu cầu giám sát độc lập đối với phần diện tích 922,25 ha đất lúa hai vụ.
Theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, đất lúa là tài nguyên chiến lược đảm bảo an ninh lương thực quốc gia; việc chuyển mục đích sử dụng phải song hành với kế hoạch tái cơ cấu vùng sản xuất và chuyển đổi sinh kế người dân. Việc ghi nhận cơ chế giám sát độc lập sẽ giúp hạn chế khiếu kiện kéo dài, giảm rủi ro xã hội và đảm bảo quyền lợi của người dân bị thu hồi đất.
Về vấn đề quy hoạch, đại biểu Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) đề nghị tiếp tục rà soát để đảm bảo tính thống nhất với quy hoạch tỉnh Bắc Ninh, nhất là sau khi tỉnh Bắc Ninh hợp nhất với tỉnh Bắc Giang và một số quy hoạch chuyên ngành.
Theo đại biểu Dương Khắc Mai, đây là yêu cầu có ý nghĩa quan trọng vì phạm vi sử dụng đất rất lớn, đặc biệt là đất trồng lúa hai vụ - loại đất đặc biệt quan trọng với an ninh lương thực quốc gia.
Về quy mô và mục tiêu, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị lượng hóa rõ các chỉ tiêu kỹ thuật, đặc biệt là tiêu chuẩn quốc tế 5 sao, chỉ tiêu Net Zero...; đồng thời làm rõ sự phù hợp với các điều kiện về tài chính, kỹ thuật, tránh đặt mục tiêu quá cao dẫn đến tăng tổng mức đầu tư, kéo dài thời gian thu hồi vốn và ảnh hưởng tới tính khả thi.
Tạo động lực phát triển cho Nghệ An
Thảo luận về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Vinh-Thanh Thủy, đại biểu Trần Nhật Minh (Nghệ An) cho biết, đây là tuyến cao tốc đầu tiên và là một thành phần quan trọng của trục cao tốc kết nối Thủ đô Viêng Chăn (Lào) với Thủ đô Hà Nội, có ý nghĩa đối ngoại nhà nước, đối ngoại nhân dân và đối ngoại quốc phòng-an ninh. Đây sẽ là điểm nhấn quan trọng trong việc hiện thực hóa nội hàm mới trong quan hệ giữa hai nước mà lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã khẳng định: Hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt, hợp tác toàn diện, gắn kết chiến lược.
Với Nghệ An, tuyến cao tốc chủ yếu đi qua khu vực các xã miền Tây còn nhiều khó khăn, thu nhập còn thấp so với mặt bằng chung cả nước, do đó mở ra nền tảng hạ tầng quan trọng để thúc đẩy hình thành và phát triển Khu kinh tế Cửa khẩu Thanh Thủy, tạo tiền đề phát triển kinh tế vùng lân cận, cải thiện kết nối, giao thương hàng hóa, phát triển du lịch, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.
Cùng đồng tình với việc thực hiện dự án, đại biểu Tô Văn Tám (Quảng Ngãi) phân tích, dự án đường bộ cao tốc Vinh-Thanh Thủy sẽ góp phần rút ngắn thời gian di chuyển, vận chuyển hàng hóa; thúc đẩy giao thương trong nước và quốc tế; hỗ trợ giao thương biên giới và phát triển bền vững với các nước láng giềng.
“Tuyến cao tốc Vinh-Thanh Thủy không chỉ là một tuyến đường mà còn mở ra cơ hội để Nghệ An bứt phá, phát triển, tăng cường giao lưu kinh tế với nước bạn Lào và xa hơn nữa là với khu vực Đông Bắc Thái Lan,” đại biểu Tô Văn Tám nói.
Đại biểu Tô Văn Tám thống nhất với việc sử dụng hình thức đầu tư công và áp dụng các cơ chế đặc biệt để thực hiện dự án; cho rằng, việc giao cho chính quyền cấp xã một số nhiệm vụ là phù hợp, bởi cấp xã thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương nên sẽ thuận lợi trong triển khai.
Về quy mô đầu tư, đại biểu Tô Văn Tám đề nghị đầu tư luôn dự án theo quy mô 6 làn xe trong giai đoạn 2026-2030 vì ý nghĩa chiến lược của tuyến đường này và kỳ vọng tạo động lực phát triển cho Nghệ An.
Ngoài áp dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại, đại biểu Tô Văn Tám cho rằng, Nghệ An là vùng chịu tác động rất lớn của thiên tai, khí hậu, do đó cần quy định rõ, khẩn trương ứng dụng công nghệ cao trong tổ chức thi công, thích ứng với biến đổi khí hậu; thay vì “khuyến khích.”
Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu về quy mô đầu tư, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nêu rõ, trong giai đoạn 1, đoạn thuộc phía Việt Nam dài khoảng 60 km, được tính toán theo nhu cầu lưu lượng đến năm 2035 với quy mô 4 làn xe và đến giai đoạn 2045-2050 mới nâng lên 6 làn xe. Vì vậy, việc đề xuất giai đoạn đầu với 4 làn là hoàn toàn phù hợp./.