Cung trượt sạt khoảng hàng chục ngàn khối đất đá với khe nứt rộng hơn 20cm, dài hàng chục mét trên núi đang từng ngày đe dọa cuộc sống người dân bản Pa Xa Xá. (Ảnh: Xuân Tiến/TTXVN) Liên quan đến việc phải di dời 63 hộ dân với 274 nhân khẩu tại bản Pa Xa Xá (xã Pa Thơm, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) sống dưới chân núi Mộc Cuôi Gang tiềm ẩn rủi ro từ tình trạng đá lở trên cao, ngày 13/8, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Điện Biên Ngô Xuân Chinh cho biết chính quyền địa phương sẽ chọn điểm Púng Min để quy hoạch và di chuyển 63 hộ dân người đến đây sinh sống.
Trước đó, Ủy ban Nhân dân huyện, các phòng ban chuyên môn và chính quyền địa phương đã lựa chọn 3 địa điểm, vị trí gồm đồi Phắc Ven, khu vực cạnh suối Kẻnh Củ và bãi Púng Min để di chuyển các hộ dân về đây.
Trong 3 địa điểm khảo sát này, người dân muốn di chuyển đến đồi Phắc Ven, nhưng địa điểm này liên quan đến diện tích rừng phòng hộ có trữ lượng, theo các quy định tại Chỉ thị 13 của Ban Bí thư và Nghị quyết 71 của Chính phủ, diện tích này nếu muốn chuyển đổi phải báo cáo và được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, việc làm này sẽ không kịp thời gian.
Một lý do nữa là đồi Phắc Ven có diện tích mặt bằng hẹp, không đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của cả 63 hộ dân (tối đa chỉ tiếp nhận đến 30 hộ).
Khu vực suối Kẻnh Củ có mặt bằng rộng hơn đồi Phắc Ven nhưng lại cách xa đường giao thông chính về trung tâm xã, địa hình rất phức tạp, qua nhiều khe, đèo nên chi phí đầu tư đường giao thông, hệ thống điện lưới sẽ rất tốn kém.
[Di dời khẩn cấp 63 ngôi nhà nằm trọn trong cung trượt sạt lở của núi]
Phù hợp và hội tụ các yếu tố thuận lợi nhất là địa điểm bãi Púng Min nằm ở ngay đầu xã, trong quy hoạch xây dựng nông thôn mới của Ủy ban Nhân dân xã Pa Thơm được duyệt, khu vực này quy hoạch là điểm dân cư nông thôn.
Tại bãi Púng Min, về thực tiễn, địa điểm này tạo mặt bằng rất là thuận tiện, do đó chi phí san tạo mặt bằng thấp, việc đầu tư xây dựng, lắp đặt các hạng mục đường, điện, nước sinh hoạt rất thuận lợi bởi vị trí khu vực này giáp ngay đường chính nối vào trung tâm xã, đường điện chạy qua khu vực đã sẵn có.
Về khả năng phát triển tương lai, địa điểm này có thể đáp ứng được nhu cầu cho 100 hộ dân sinh sống, 15 năm sau vẫn đáp ứng được diện tích. Do khu vực này chỉ cách nơi canh tác cũ khoảng 4km nên người dân vẫn tiếp tục được sản xuất một cách thuận lợi.
Dù chính quyền cấp huyện, xã đang tập trung tuyên truyền để người dân hiểu, đồng thuận di chuyển đến khu vực Púng Min nhưng chỉ có một bộ phận người dân trong bản đồng ý với phương án di dời, một số còn do dự. Nguyên nhân đưa ra là do phía bên kia hồ Thủy điện Nậm Núa có nhà máy xử lý rác thải, người dân sợ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Giải thích về vấn đề này, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Điện Biên Ngô Xuân Chinh cho biết cơ quan chuyên môn đã khảo sát, đánh giá rằng nhà máy rác bên kia lòng hồ và ngọn đồi, sử dụng công nghệ đốt rác rất hiện đại nên không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của nhân dân.
Sau khi tuyên truyền, vận động và tổ chức họp bản, lãnh đạo huyện đã yêu cầu chính quyền xã làm báo cáo để cơ sở để trả lời người dân cụ thể bằng văn bản.
Bên cạnh đó, huyện Điện Biên cũng sẽ phối hợp với Hạt Kiểm lâm, Bộ đội Biên phòng trực tiếp xuống bản trao đổi, tuyên truyền, phân tích để người dân hiểu, đồng tình ủng hộ chủ trương, phương án của chính quyền địa phương.
Căn cứ vào tình hình thực tế, chính quyền địa phương sẽ tổ chức di chuyển các hộ dân đồng thuận đi trước, sau đó tiếp tục vận động, tuyên truyền để di dời các hộ còn lại ra khỏi khu vực nguy hiểm.
Trước mắt, huyện dự kiến sẽ san gạt mặt bằng, đầu tư xây dựng, lắp đặt đường nước sinh hoạt, tuyến đường giao thông đấu quốc lộ vào bản mới Púng Min với kinh phí dự tính khoảng 20 tỷ đồng. Các hạng mục công trình khác, căn cứ vào nguồn lực sẽ đầu tư xây dựng sau.
Theo ông Lò Văn Hoàn, Bí thư Đảng ủy xã Pa Thơm, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, chủ trương phải di chuyển 63 hộ dân ra khỏi bản Pa Xa Xá là đúng bởi hiểm họa thiên tai nơi đây quá nguy hiểm.
Hơn nữa, việc di chuyển dân sẽ phù hợp với định hướng quy hoạch, lộ trình phát triển tầm nhìn 2025 đến 2030 của xã.
Thực tế hiện nay, diện tích của bản Pa Xa Xá quá chật hẹp nên vấn đề vệ sinh môi trường, chăn nuôi không đảm bảo. Đây là yếu tố kìm hãm bước cán đích của xã Pa Thơm đạt chuẩn nông thôn mới vào năm 2020.
Để tương lai phát triển của bản Pa Xa Xá tốt đẹp hơn, người dân cần phải di chuyển đến địa điểm mới phù hợp hơn.
Như TTXVN đã đưa tin, nhiều năm trở lại đây, 63 hộ dân với gần 280 nhân khẩu của đồng bào Khơ-Mú sinh sống tại bản Pa Xa Xá (xã Pa Thơm, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) luôn bị đá từ trên vách núi Mộc Cuôi Gang lăn xuống đe dọa tài sản tính mạng. Đặc biệt, trong hai năm 2017-2018, đã có trường hợp bị tảng đá có kích thước hơn 5m3, nặng cả chục tấn sạt lở, lăn từ núi xuống bản làm nghiêng nhà sàn, hư hại các công trình phụ trong bản.
Năm 2017, chính quyền các cấp và các cơ quan chức năng đã tổ chức phá các tảng đá, giảm kích thước để bớt nguy hiểm. Đầu năm 2018, chính quyền huyện, xã và lực lượng chức năng đã san nền, đào hào và đắp hàng ngàn m3 đất đá thành “bức tường chắn” dài hàng trăm mét ở độ cao khoảng gần 30 mét trên núi để cản đá lăn xuống bản.
Tuy nhiên, sau những trận mưa lớn xảy ra từ tháng 6 đến đầu tháng 8/2018, tại vị trí đắp tường chắn xuất hiện vết nứt rộng khoảng 25cm đến 30cm, tạo thành cung trượt sạt chạy dọc chân bức tường chắn đá; thực tế này, người dân bản Pa Xa Xá sống dưới chân núi phải đối mặt cả tình trạng đá lở từ trên núi và nguy cơ sạt lở hàng ngàn khối đất đá từ cung trượt.
Trong khi chưa thể di dời người dân bản Pa Xa Xá đến địa điểm mới Púng Min, chính quyền huyện Điện Biên yêu cầu các cấp xã, bản tăng cường kiểm tra, dự báo, đặc biệt là trong những đợt mưa lớn để đảm bảo không có có nguy cơ sạt lở, đá lăn.
Khi có những dấu hiệu bất thường, phải nhanh chóng báo cáo huyện để tổ chức sơ tán người dân ra khỏi khu vực nguy hiểm./.
