Kịch bản nào cho đất nước "Kim tự tháp" Ai Cập?

Kể từ khi diễn ra cơn địa chấn "Mùa Xuân Arập" vào đầu năm 2011 lật đổ chính quyền của cựu Tổng thống Hosni Mubarak sau hơn 30 năm cầm quyền, Ai Cập đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ hơn bao giờ hết.

Theo các nhà phân tích, Ai Cập sẽ còn phải đối mặt với tình trạng bất ổn kéo dài. Một Ai Cập bất ổn sẽ là mảnh đất màu mỡ cho các mạng lưới khủng bố quốc tế xâm nhập nhằm biến quốc gia có vị trí địa chiến lược quan trọng hàng đầu ở khu vực Trung Đông này trở thành một chiến trường mới. Ngoài ra, nguy cơ nội chiến cũng không thể loại trừ khi hiện có khoảng 10 triệu đơn vị vũ khí tồn tại trôi nổi trong dân chúng.
Ai Cập đã chính thức rơi vào vòng xoáy bất ổn mới và đang hướng tớimột cuộc nội chiến thực sự.

Tình hình đang diễn biến hết sức nhanh chóngtheo chiều hướng ngày càng xấu sau cuộc tấn công ngày 14/8 của cảnh sátvào hai khu lán trại của những người biểu tình ủng hộ Tổng thống bị phếtruất Mohamed Morsi khiến 638 người thiệt mạng và hơn4.000 bị thương.

Kể từ khi diễn ra cơn địa chấn "Mùa XuânArập" vào đầu năm 2011 lật đổ chính quyền của cựu Tổng thống HosniMubarak sau hơn 30 năm cầm quyền, Ai Cập đang tiềm ẩnnhiều nguy cơ hơn bao giờ hết. Quốc gia Bắc Phi này đang rơi vào tìnhtrạng hỗn loạn với các cuộc đụng độ đẫm máu giữa những người biểu tìnhủng hộ ông Morsi và lực lượng cảnh sát được một bộ phận lớn người dânủng hộ. Thủ đô Cairo gần như bị chia cắt, cô lập hoàn toàn vớicác tỉnh thành khác.

Trong những ngày qua, hàng loạt đồncảnh sát, trụ sở cơ quan nhà nước và nhà thờ Cơ Đốc giáo trên khắp cảnước đã trở thành mục tiêu tấn công của các phần tử Hồi giáo quá khích.Các cuộc biểu tình của phe Hồi giáo cũng ngày một bạo lực hơn, bấp chấptình trạng khẩn cấp và lệnh giới nghiêm kéo dài một tháng vừa được chínhquyền lâm thời Ai Cập ban bố, cũng như các cảnh báo cứng rắn của lựclượng an ninh.

Thế đối đầu nguy hiểm hiện nay đang ngày mộtleo thang khi chính quyền lâm thời Ai Cập tỏ rõ quyết tâm dùng vũ lựcđập tan các cuộc biểu tình bạo lực của những người trung thành với ôngMorsi.

Ngày 16/8, chính phủ nước này đã kêu gọi người dân đứng lên chốnglại "âm mưu khủng bố nguy hiểm" của tổ chức Anh em Hồi giáo (MB) và cáobuộc lực lượng này phải chịu trách nhiệm về các vụ bạo lực hiện nay.

Trước đó, Bộ Nội vụ Ai Cập đã chỉ thị cho lực lượng an ninh dùng đạnthật để đối phó với những người biểu tình tấn công cảnh sát và cáccơ quan công quyền. Trong khi đó, Liên minh quốc gia ủng hộ tính hợppháp - lực lượng vừa được thành lập do MB đứng đầu, quy tụ nhiều chínhđảng và phong trào Hồi giáo - thông báo sẽ tiếp tục tổ chức các cuộcbiểu tình, tuần hành hàng ngày trên khắp cả nước trong tuần tới để phảnđối "cuộc đảo chính quân sự" lật đổ vị Tổng thống dân bầu đầu tiên tronglịch sử Ai Cập.

Theo các nhà phân tích, Ai Cập sẽ còn phảiđối mặt với tình trạng bất ổn kéo dài, nhất là tại khu vực bán đảoSinai, nơi các chiến binh thánh chiến đang hoạt động rất mạnh.Một Ai Cập bất ổn sẽ là mảnh đất màu mỡ cho các mạng lưới khủng bố quốctế xâm nhập nhằm biến quốc gia có vị trí địa chiến lược quan trọng hàngđầu ở khu vực Trung Đông này trở thành một chiến trường mới.

Ngoài ra,nguy cơ nội chiến cũng không thể loại trừ khi hiện có khoảng 10 triệuđơn vị vũ khí tồn tại trôi nổi trong dân chúng. Ai Cập còn là nơi trungchuyển của nhiều tuyến đường buôn bán vũ khí tới Dải Gaza. Trongkhi đó, xã hội Ai Cập đang bị chia rẽ rất sâu sắc với những mâu thuẫnkhó hàn gắn giữa những người Hồi giáo chủ yếu tập trung tại các vùngnông thôn nghèo với các lực lượng tự do và cánh tả tập trung tại khu vựcđô thị.

Nếu bạo lực tiếp diễn nghiêm trọng trong nhữngngày tới, nhiều khả năng quân đội Ai Cập sẽ phải hành động mạnh tay đểvãn hồi trật tự và cô lập các cuộc biểu tình. Hiện quân đội Ai Cập vẫnlà lực lượng duy nhất có khả năng ngăn chặn tình trạng hỗn loạn và nhậnđược sự ủng hộ của đa số dân chúng.

Trong khi đó, nếu tiếp tục có nhữnghành động quá khích và để tình trạng bạo lực vượt ngoài tầm kiểm soát,MB có khả năng sẽ bị cấm hoạt động và đối mặt với nguy cơ bị gạt ra khỏitiến trình chính trị. Đây là điều mà tổ chức này không hề mong muốn saunhiều thập kỷ bị đặt ngoài vòng pháp luật. Ngoài ra, nếu ngả theo xuhướng cực đoan và lựa chọn hình thức đấu tranh bạo lực, MB sẽ bị cộngđồng quốc tế tẩy chay. Nội bộ cũng vì thế sẽ bị chia rẽ do một bộ phậnkhông nhỏ trong tổ chức này không muốn đánh mất các quyền lợi chính trịhiện có của mình.

Về phần mình, chính quyền mới của Ai Cậpcũng nhận thức rõ những hậu quả của việc dồn MB vào "chân tường", cũngnhư hiểu rõ vị thế không thể phủ nhận của MB trong đời sống chính trịđất nước. Trên thực tế, với một mạng lưới rộng khắp và được tổ chức hếtsức chặt chẽ, MB đã từng giành chiến thắng trong tất cả 5 cuộc bầu cửliên tiếp kể từ khi diễn ra cuộc chính biến lật đổ chính quyền của cựuTổng thống Hosni Mubarak cách đây hơn 2 năm.

Do vậy, vẫn còncơ may cho các giải pháp chính trị để giải quyết cuộc khủng hoảng trầmtrọng hiện nay tại Ai Cập. Sau khi chứng kiến làn sóng bạo lực kinhhoàng khiến ít nhất 800 người thiệt mạng kể từ ngày 14/8, cộng đồng quốctế - trong đó có Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và các nước vùng Vịnh - sẽcó nhiều nỗ lực hơn nữa nhằm làm trung gian hòa giải và sử dụng các "đònbẩy" để gây sức ép mạnh buộc chính quyền lâm thời Ai Cập cũng như pheHồi giáo phải ngồi đàm phán với nhau và chấp nhận các nhượng bộ quantrọng. Tuy nhiên, "cánh cửa hẹp" cho đàm phán sẽ đóng sập lại nếu haibên không nhanh chóng tận dụng các cơ hội quý giá này.

Trướcmắt, chính quyền sẽ có các động thái nhằm xây dựng lòng tin như phóngthích một số thủ lĩnh của MB hiện đang bị giam giữ, cam kết không đe dọađịa vị pháp lý của tổ chức này và đảm bảo các quyền lợi chính trị chohọ trong các cuộc bầu cử sắp tới.

Về phần mình, ý thức được tình thế khókhăn hiện nay cũng như thực tế khó đảo ngược sau cuộc chính biến ngày3/7 vừa qua, phe Hồi giáo sẽ có các hành động xuống thang, hạn chế cácvụ đụng độ bạo lực và chấp nhận tham gia vào các cuộc đàm phán khó khăndưới sự trung gian hòa giải của cộng đồng quốc tế.

Tuy chưa thể mang lạingay các kết quả cụ thể do lập trường hai bên quá khác biệt, nhưng đàmphán sẽ giúp "hạ nhiệt" bầu không khí đối đầu căng thẳng hiện nay. Songsong với đó, tiến trình chuyển tiếp chính trị cũng sẽ được đẩy nhanh vớiviệc sửa đổi Hiến pháp và tổ chức các cuộc bầu cử quốc hội và bầu cửtổng thống.

Vậy là sau hơn hai năm chứng kiến và trực tiếphứng chịu các hậu quả của tình trạng bất ổn kéo dài về chính trị, anninh, kinh tế và xã hội, có lẽ hơn lúc nào hết, hơn 84 triệu người dânAi Cập đang thực sự mong muốn đất nước nhanh chóng khôi phục ổn định vàtiếp tục thực hiện những giấc mơ còn dang dở.

Tuy nhiên, những mục tiêu"Tự do, bánh mỳ và công bằng xã hội" tưởng chừng rất đơn giản của ngườidân Ai Cập đang ngày càng trở nên xa vời khi người dân xứ Kim tự tháptiếp tục bị lôi kéo vào cuộc chiến tranh giành quyền lực, mâu thuẫn phephái và xung đột tôn giáo gay gắt./.

Hữu Chiến (TTXVN)

Tin cùng chuyên mục