Sau khi Bộ Giao thông Vận tải hủy đấu thầu quốc tế 8 dự án thành phần đường cao tốc Bắc-Nam và có sự thay đổi khi hạ bớt các tiêu chí phê duyệt hồ sơ mời sơ tuyển, nhiều nhà đầu tư trong nước đã mua hồ sơ đấu thấu.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư trong nước lo lắng sẽ khó vay vốn ngân hàng khi triển khai cao tốc Bắc-Nam và vẫn đang trông chờ Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước “giải cứu” nút thắt về vốn tín dụng. Bên cạnh đó nhà đầu tư "ăn đong" sẽ không dám tham gia dự án này.
“Nới lỏng” tiêu chí nhà đầu tư sơ tuyển
Trong hồ sơ mời sơ tuyển vừa được Bộ Giao thông Vận tải phê duyệt, về năng lực tài chính, quy định phần vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư, liên danh nhà đầu tư phải đảm bảo tối thiểu 20% tổng mức đầu tư của dự án tham gia đấu thầu theo đúng quy định của Nghị Quyết 20/2018 của Chính phủ; tiếp tục duy trì tiêu chí mỗi liên danh nhà đầu tư không quá 5 đơn vị.
Tuy nhiên, Bộ Giao thông Vận tải đã bỏ quy định các nhà đầu tư tham gia trong liên danh phải chiếm tối thiểu 15% vốn góp so với quy định trong hồ sơ mời sơ tuyển quốc tế trước đây. Thay vào đó, chỉ cần vốn chủ sở hữu của liên danh nhà đầu tư đảm bảo tối thiểu 20% tổng mức đầu tư của dự án đang xét là đáp ứng yêu cầu.
Về năng lực kinh nghiệm, Bộ Giao thông Vận tải đưa ra tiêu chí nhà đầu tư đủ điều kiện khi từng tham gia 1 gói thầu xây lắp có giá trị vốn tối thiểu bằng 20% giá trị xây lắp của dự án tham gia đấu thầu (thay vì mức 30% như hồ sơ mời sơ tuyển quốc tế trước đó).
Ngoài ra, nhà đầu tư có phần vốn nước ngoài vẫn được tham gia đầu tư (hoặc tham gia các liên danh nhà đầu tư) với điều kiện phần vốn góp không vượt quá 51% (tức nhà đầu tư nước ngoài không nắm cổ phần chi phối).
[Công bố điều kiện kêu gọi nhà đầu tư nội 8 đoạn BOT cao tốc Bắc-Nam]
Là đơn vị mở bán hồ sơ mời sơ tuyển hai dự án cao tốc Bắc-Nam đoạn Nghi Sơn-Diễn Châu và Diễn Châu-Bãi Vọt, lãnh đạo Ban Quản lý dự án 6 thông tin, thời gian mở bán kéo dài trong một tháng nhưng những ngày đầu tiên (ngày 16-17/10) đã bán được 8 bộ hồ sơ và dự kiến sẽ tiếp tục thu hút rất nhiều nhà đầu tư đến mua hồ sơ.
Hay như đoạn cao tốc Quốc lộ 45-Nghi Sơn, Ban Quản lý dự án 2 đã nhận được 4 bộ hồ sơ cho các nhà đầu tư quan tâm ngay trong ngày đầu tiên.
Trong báo cáo về tình hình thực hiện dự án cao tốc Bắc-Nam vừa được gửi đến Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết, theo quy định của Luật Đấu thầu và Nghị định 30/2015, thời gian đánh giá hồ sơ dự sơ tuyển khoảng 30 ngày, thời gian thẩm định, phê duyệt khoảng 40 ngày. Dự kiến, công tác sơ tuyển nhà đầu tư sẽ hoàn thành trong tháng 2/2020.
“Dự kiến tháng 4/2020 sẽ phát hành hồ sơ mời thầu. Thời gian đánh giá hồ sơ dự thầu khoảng 90 ngày và thời gian thẩm định, phê duyệt kết quả đấu thầu khoảng 50 ngày. Trong trường hợp thuận lợi có thể hoàn thành công tác đấu thầu nhà đầu tư khoảng tháng 11/2020,” Bộ trưởng Thể nhìn nhận.
Còn ‘ăn đong’ sẽ không dám tham gia
Ông Vũ Ngọc Oánh, Phó Tổng giám đốc Công ty Phương Thành Tranconsin cho rằng, những điều chỉnh của Bộ Giao thông Vận tải trong hồ sơ mời sơ tuyển nhà đầu tư 8 dự án cao tốc Bắc-Nam là rất tích cực và phù hợp với thực tiễn để nhiều đầu tư trong nước có thể tham gia đầu tư các dự án.
Với sự nới lỏng này, Công ty Phương Thành cũng đang nghiên cứu, tìm hiểu để tham gia đầu tư một số dự án cao tốc Bắc-Nam phù hợp với khả năng của doanh nghiệp.
Đặc biệt, theo ông Oánh, trong hồ sơ mời sơ tuyển đã bỏ quy định khống chế vốn góp của nhà đầu tư trong liên danh, giúp các doanh nghiệp có năng lực thi công nhưng ít vốn có thể liên kết với những đơn vị có tiềm lực mạnh về tài chính để cùng nhau đầu tư dự án.
Phương tiện lưu thông trên một tuyến cao tốc. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+) “Nguồn tiền của nhà đầu tư đã rót vào dự án khác nên sẽ không có đồng tiền nhàn rỗi. Trong khi đó, các dự án cao tốc Bắc-Nam có thời gian thu phí kéo dài, lại không được bảo lãnh doanh thu, cộng với việc các ngân hàng đang ‘e dè’ cho vay vốn dẫn đến những nhà đầu tư ‘ăn đong’ sẽ không dám tham gia dự án BOT,” ông Oánh đánh giá.
[Vốn cho dự án BOT: Siết chặt việc thẩm định các dự án vay]
Từ đó, ông đưa ra giải pháp, trong khi chưa có Luật PPP, trước khi tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, Bộ Giao thông Vận tải cần thuê một đơn vị tư vấn độc lập, có năng lực và kinh nghiệm dự báo, kiểm tra, rà soát, cập nhật lại toàn bộ phương án tài chính, lưu lượng xe của các dự án để hạn chế rủi ro thấp nhất cho các nhà đầu tư.
“Dự án cao tốc Bắc-Nam hiện có nhiều nhà đầu tư trong nước tham gia nhưng thực tế về tài chính phải trông chờ việc ngân hàng cho vay đến đâu. Công ty Phương Thành sẽ tham gia với điều kiện thuyết phục được ngân hàng cho vay vốn, thậm chí sẵn sàng thế chấp doanh thu trạm thu phí,” ông Oánh quả quyết.
Phân tích việc huy động vốn của các nhà đầu tư trong nước chủ yếu dựa vào tổ chức tín dụng, Bộ trưởng Thể cho rằng, trong khi dư nợ nguồn vốn vay tín dụng dài hạn của các ngân hàng trong nước đang ở mức cao, hình thức hiện nay chủ yếu là huy động ngắn hạn để cho vay dài hạn.
“Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, tỷ lệ tối đa sử dụng nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung hạn và dài hạn giảm dần còn 40% từ ngày 1/1/2018 và sẽ tiếp tục giảm trong giai đoạn tới,” người đứng đầu ngành giao thông thừa nhận những khó khăn, vướng mắc về việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng.
Để tháo gỡ khó khăn này, theo Bộ trưởng Thể, Chính phủ đang chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phối hợp với các bộ, ngành liên quan đánh giá tác động và đề xuất các giải pháp phù hợp bảo đảm cung cấp đủ các nguồn vốn đáp ứng việc triển khai dự án./.
