Thảo luận ở tổ sáng 5/11, nhiều đại biểu cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng.
Đại biểu Lê Thu Hà (Lào Cai) tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tham nhũng nhằm thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, phù hợp với yêu cầu tăng cường kiểm soát quyền lực, phòng ngừa tham nhũng từ sớm, từ xa.
Tuy nhiên, qua nghiên cứu hồ sơ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, đại biểu cho rằng dự án luật lần này vẫn còn thiên về chỉnh lý kỹ thuật, trong khi yêu cầu thực tiễn đòi hỏi một bước tiến có tính cải cách thể chế, coi phòng, chống tham nhũng không chỉ là thanh tra-xử lý vi phạm, mà là kiểm soát rủi ro quyền lực trong quản trị công.
Về phạm vi sửa đổi và nguyên tắc của Luật (liên quan Điều 4 và Điều 45, 51 của Luật hiện hành), đại biểu cho rằng dự thảo mới tập trung vào một số điều khoản kỹ thuật, trong khi còn nhiều chủ trương lớn của Đảng chưa được thể chế hóa đầy đủ, đặc biệt là cơ chế thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt và xử lý tài sản, thu nhập không giải trình được nguồn gốc. Đây là những vấn đề đã được đặt ra từ nhiều năm, được Bộ Chính trị, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực kết luận rõ, nhưng lần sửa đổi này vẫn chưa có quy định cụ thể.
Từ đó, đại biểu Lê Thu Hà đề nghị “bổ sung nguyên tắc xử lý, thu hồi tài sản tham nhũng không qua thủ tục kết tội, giao Chính phủ quy định chi tiết để kịp thời thực hiện các chỉ thị và quy định của Bộ Chính trị; đồng thời, cần quy định rõ trách nhiệm giải trình của người có chức vụ, quyền hạn - coi đây là nghĩa vụ pháp lý chứ không chỉ là yêu cầu hành chính."
Đại biểu Lê Thu Hà đề nghị bổ sung thêm một khoản mới vào Điều 4 quy định rõ nguyên tắc: “Việc thu hồi tài sản, thu nhập có nguồn gốc từ tham nhũng, tiêu cực được thực hiện không phụ thuộc vào việc truy cứu trách nhiệm hình sự, bảo đảm công bằng, hợp lý, theo quy định của pháp luật."
Theo đại biểu, đây là nội dung quan trọng để thể chế hóa các văn bản của Bộ Chính trị như Chỉ thị 04-CT/TW và Quy định 287-QĐ/TW về thu hồi tài sản tham nhũng.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị bổ sung một điều mới trong Chương II về trách nhiệm giải trình bắt buộc của người có chức vụ, quyền hạn. Cụ thể: “Người có chức vụ, quyền hạn có trách nhiệm giải trình khi được yêu cầu về quyết định, hành vi trong phạm vi nhiệm vụ của mình; trường hợp không giải trình hoặc giải trình không đầy đủ thì bị xử lý kỷ luật theo quy định." Theo đại biểu, trách nhiệm giải trình phải được coi là nghĩa vụ pháp lý, chứ không chỉ là yêu cầu hành chính.
Về cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập (Điều 30 dự thảo Luật sửa đổi), đại biểu cho rằng cần hướng tới một mô hình kiểm soát tập trung, độc lập, chuyên nghiệp, gắn với cơ sở dữ liệu số hóa quốc gia về tài sản, thu nhập, kết nối thông tin từ các cơ quan thuế, ngân hàng, đất đai.
"Việc phân định thẩm quyền giữa cơ quan của Đảng và cơ quan nhà nước hiện nay còn chồng chéo; nếu luật tiếp tục quy định chi tiết về cơ quan kiểm soát của Đảng thì sẽ khó bảo đảm tính nhất quán trong hệ thống pháp luật," đại biểu Lê Thu Hà phân tích, từ đó đề nghị giữ nguyên tính nguyên tắc trong Luật, còn việc xác định cụ thể giao Đảng quy định. Riêng đối với Quốc hội, cần làm rõ thẩm quyền kiểm soát của Ủy ban Công tác đại biểu và Văn phòng Quốc hội, tránh tình trạng “vừa trùng lặp, vừa bỏ sót," đồng thời bảo đảm tính minh bạch, gương mẫu của cơ quan quyền lực cao nhất.
Việc dự thảo luật nêu cụ thể “Ủy ban Kiểm tra cấp ủy” là cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập của đảng viên tuy có mục đích làm rõ thẩm quyền, nhưng không phù hợp với nguyên tắc lập pháp: luật chỉ nên quy định chức năng, thẩm quyền của cơ quan nhà nước, không can thiệp vào tổ chức của Đảng. Do đó, đại biểu đề nghị giữ nguyên quy định có tính nguyên tắc tại khoản 8 Điều 30 Luật hiện hành rằng: “Cơ quan có thẩm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam kiểm soát tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai công tác trong các cơ quan của Đảng."
Với các cơ quan của Quốc hội, để bảo đảm rõ ràng và thống nhất với Nghị quyết 71/2025/UBTVQH15, đại biểu Lê Thu Hà đề nghị sửa khoản 3 Điều 30 như sau: “Ủy ban Công tác đại biểu giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiểm soát tài sản, thu nhập của đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách và người thuộc thẩm quyền quản lý cán bộ của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Văn phòng Quốc hội kiểm soát tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai công tác tại các đơn vị thuộc cơ cấu tổ chức của mình và của các cơ quan của Quốc hội, trừ các trường hợp thuộc thẩm quyền nêu trên."
“Sửa đổi này giúp phân định rõ ràng, tránh chồng chéo hoặc bỏ sót đối tượng kiểm soát," đại biểu Lê Thu Hà nhấn mạnh.
Cho ý kiến về nội dung kê khai tài sản, thu nhập, đại biểu Hoàng Thị Đôi (Sơn La) nêu rõ Dự thảo bổ sung khoản 3 Điều 33 có đề cập đến viên chức là đối tượng bị đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ dựa trên kê khai tài sản, nhưng Điều 34 của Luật hiện hành chưa có quy định viên chức là người có nghĩa vụ kê khai. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung viên chức vào Điều 34 để bảo đảm đồng bộ giữa các điều khoản.
Đại biểu cũng đề nghị sửa đổi, thống nhất các quy định tại Điều 36 và Điều 40, theo hướng người có nghĩa vụ kê khai phải giải trình cả trường hợp tài sản tăng và giảm từ 1 tỷ đồng trở lên, nhằm bảo đảm tính toàn diện, nhất quán với Nghị định số 130/2020/NĐ-CP của Chính phủ và phục vụ công tác xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập.
Trong dự thảo luật, một số sửa đổi, hoàn thiện đáng chú ý liên quan đến các quy định về cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập và việc kê khai tài sản, thu nhập. Về tài sản, thu nhập phải kê khai (Điều 35), dự thảo Luật quy định tăng giá trị tài sản kê khai từ “50 triệu đồng” lên “150 triệu đồng."
Về giá trị tài sản, mức thu nhập để theo dõi biến động, xác minh tài sản, thu nhập: dự thảo Luật quy định tăng giá trị tài sản, mức thu nhập khi có biến động tăng trong năm từ “300 triệu đồng” lên “1 tỷ đồng."
Theo cơ quan soạn thảo, quy định này để phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội và thời giá hiện nay có nhiều thay đổi so với năm 2018; đồng thời bảo đảm tính thống nhất với mức tăng giá trị tài sản phải kê khai./.
Thể chế hóa kịp thời chủ trương, chính sách của Đảng về phòng, chống tham nhũng
Dự thảo luật sửa đổi nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng, thể chế hóa chủ trương của Đảng, phù hợp với thực tiễn và phát triển kinh tế.
