Quyết định đình chỉ hoạt động của các sàn vàng ở thời điểm này là điều không cần phải bàn cãi, vì đây là việc cần làm nhằm ngăn chặn những tác hại và hậu quả lớn hơn trong tương lại đối với nền kinh tế.
Thế nhưng, cần tổ chức lại việc kinh doanh vàng qua tài khoản trong tương lai như thế nào lại là một vấn đề đáng bàn cãi.
Hơn 2 năm qua, vàng đã trở thành một kênh đầu tư hấp dẫn đối với giới đầu tư, dẫn tới việc hàng loạt sàn vàng ra đời. Để có thể đảm bảo hoạt động hiệu quả và cạnh tranh cao, nhiều sàn đã đầu tư công nghệ hiện đại, hệ thống kỹ thuật và cơ sở vật chất khổng lồ.
Giờ đây, khi bị buộc phải đóng cửa, nhiều sàn sẽ không thể chấp nhận ngồi nhìn những thiệt hại nặng nề xảy ra với mình.
Hướng đi của các sàn vàng
Hướng thứ nhất, và cũng là chung nhất, là chuyển sang hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán. Thời gian gần đây, nhiều công ty kinh doanh vàng đã ký những hợp đồng môi giới chứng khoán với các công ty môi giới hàng đầu.
Với công nghệ, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực và các mối quan hệ, các công ty này sẽ tận dụng tối đa ưu thế sẵn có. Bên cạnh đó, việc đóng cửa các sàn vàng cũng sẽ khiến một bộ phận khách hàng của các công ty này nhảy sang thị trường chứng khoán.
Hướng thứ hai, nhiều công ty kinh doanh vàng rất có thể sẽ hoạt động chui, tức là vẫn nhận tiền của khách hàng và mở tài khoản ở nước ngoài để tiếp tục kinh doanh qua mạng.
Hình thức này sẽ gây ra những rủi ro lớn hơn cho nhà đầu tư vàng, không chỉ là rủi ro kinh doanh mà còn là rủi ro đạo đức, do các sàn này hoạt động ngoài vòng pháp luật.
Cộng với việc một bộ phận nhà đầu tư có thể sẽ tự đăng ký trực tiếp kinh doanh vàng qua mạng với các công ty ở nước ngoài khiến lượng ngoại tệ chảy ra nước ngoài nhiều hơn thì đây là những hậu quả hoàn toàn trái ngược với mục tiêu mà Chính phủ đặt ra khi quyết định chấm dứt hoạt động của các sàn giao dịch vàng hiện nay.
Thực tế thời gian qua cho thấy, nhu cầu đầu tư vào vàng tài khoản là có thật. Việc các sàn vàng đóng cửa tạo ra nhu cầu cấp thiết cần phải có một sàn vàng tập trung do Nhà nước quản lý để phục vụ nhu cầu đầu tư vàng của các tổ chức và cá nhân hiện nay. Mô hình sàn vàng tập trung là một gợi ý đáng được quan tâm.
Mô hình nào cho các sàn vàng quốc gia?
Theo ý kiến của nhiều chuyên gia kinh tế, sàn giao dịch vàng quốc gia có thể hoạt động theo cơ chế như sàn chứng khoán, hoặc theo kiểu mô hình sàn giao dịch hàng hóa (như COMEX ở Mỹ) hoặc sàn giao dịch vàng ở Anh, theo đó, Nhà nước sẽ đứng ra tổ chức và quản lý sàn, các công ty kinh doanh vàng hiện nay có thể hoạt động với vai trò như là các công ty môi giới, có trách nhiệm nhận lệnh và quản lý tài khoản của khách hàng.
Giá cả trên sàn sẽ do cung cầu trên thị trường quyết định, Nhà nước chỉ có trách nhiệm tổ chức và quản lý chung tất cả các công ty môi giới thành viên.
Nếu theo mô hình này, Nhà nước cần đứng ra xây dựng cơ sở pháp lý cho trung tâm/sàn giao dịch, bao gồm cơ chế hoạt động của sàn, quy chế giao dịch, tổ chức lưu ký vàng tài khoản và vàng vật chất, hệ thống nhận lệnh, khớp lệnh.
Hiệp hội kinh doanh vàng Việt Nam cũng nên được đóng một vai trò quan trọng, cùng với cơ quan quản lý thống nhất và công nhận một số điều kiện và chuẩn mực giao dịch vàng, như hệ thống tài khoản vàng giao dịch, đơn vị hạch toán, điều kiện về vàng trong giao dịch, điều kiện giao hàng, các giao dịch nào thực hiện qua trung tâm; vay vàng thế nào, ứng trước thế nào…
Theo các chuyên gia kinh tế, mô hình sàn vàng Việt Nam nên đi từ trung tâm giao dịch tới sở giao dịch, như cách mà thị trường chứng khoán đã trải qua. Thời gian gần đây, cũng có ý kiến cho rằng, sàn vàng tập trung, nếu ra đời, nên giao về cho Sở giao dịch chứng khoán quản lý.
Những khó khăn của sàn vàng tập trung
Tuy nhiên, với quy mô thị trường còn nhỏ bé, rất có thể sàn vàng tập trung sẽ khó tránh được hiện tượng làm giá trên thị trường bởi các nhóm nhà đầu cơ, kiểu như Trung tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh thời kỳ đầu.
Điều cần thiết là cơ quan quản lý sàn phải có biện pháp điều tiết và quản lý phù hợp, nhưng phải tránh trường hợp can thiệp theo kiểu tự doanh như nhiều chủ sàn vàng đã làm trong thời gian qua, gây thiệt hại cho những nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ.
Theo ông Nguyễn Trung Anh, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Vàng Vina thì cái khó của sàn vàng quốc gia là buộc phải là một sàn vàng vật chất nghiêm chỉnh, nghĩa là khách hàng muốn nộp hay rút vàng thì không được thu phí.
Nhưng nếu không được thu phí thì sẽ không hấp dẫn công ty môi giới và chủ sàn tham gia giao dịch vì họ hưởng lợi chủ yếu từ khoản phí cho mượn tiền/vàng. Lúc đó, khả năng cung cấp và hấp thụ vàng miếng của chủ sàn sẽ là một nhân tố quyết định.
Khi điều này xảy ra, giá trên sàn cũng sẽ không thể theo sát giá thế giới được nữa do cung-cầu không gặp nhau.
Khi giá vàng không theo sát giá thế giới, một hệ quả tất yếu xảy ra là sẽ xuất hiện tình trạng nhập lậu vàng vào khi giá vàng trong nước cao hơn giá quốc tế, và buôn lậu vàng ra nước ngoài nếu giá trong nước thấp hơn.
Sàn vàng tập trung cũng không thể duy trì hai loại giá vàng, gồm vàng có thể rút ra (giá chạy theo giá vàng vật chất) và vàng không thể rút ra (giá chạy theo giá thế giới). Vì điều này sẽ mang lại những khó khăn nhất định cho công tác quản lý của chủ sàn.
Để giải quyết những khó khăn này, có lẽ việc cho xuất nhập khẩu vàng không hạn chế và không cần hạn ngạch sẽ là một biện pháp hữu hiệu để đánh vào giới đầu cơ và ngăn chặn tình trạng buôn lậu vàng.
Nhưng với tình hình kinh tế còn nhiều khó khăn của Việt Nam hiện nay, nhập siêu vẫn đang lớn trong khi nguồn ngoại tệ thiếu hụt, việc cho phép nhập khẩu vàng không hạn chế là một quyết định cực kỳ khó khăn đối với các nhà hoạch định chính sách tại thời điểm này.
Để có thể quản lý tốt sàn vàng tập trung, thiết nghĩ các cơ quan Nhà nước trước khi bắt tay vào thực hiện cần đề ra những kế hoạch cụ thể, và chuẩn bị cách xử lý những tình huống có thể bất ngờ xảy ra. Điều quan trọng là cần có một khối lượng vàng vật chất thích hợp để có thể điều tiết thị trường theo sát giá thế giới, tránh gây thiệt hại cho các nhà đầu tư.
Về cơ bản, sàn vàng tập trung nên cần có sự liên kết với thế giới, bằng cách nên có một tổ chức đối ứng ở nước ngoài, để có thể điều tiết và can thiệp khi thị trường quá nóng và bị làm giá bởi giới đầu cơ.
Nguyên tắc hoạt động của sàn cũng cần đảm bảo tính độc lập, minh bạch, công bằng nhằm hạn chế các gian lận trong giao dịch như giao dịch nội gián, làm giá và các hoạt động trục lợi khác, và mục tiêu cao nhất là đảm bảo cho lợi ích thiết thực của nhà đầu tư./.
Thế nhưng, cần tổ chức lại việc kinh doanh vàng qua tài khoản trong tương lai như thế nào lại là một vấn đề đáng bàn cãi.
Hơn 2 năm qua, vàng đã trở thành một kênh đầu tư hấp dẫn đối với giới đầu tư, dẫn tới việc hàng loạt sàn vàng ra đời. Để có thể đảm bảo hoạt động hiệu quả và cạnh tranh cao, nhiều sàn đã đầu tư công nghệ hiện đại, hệ thống kỹ thuật và cơ sở vật chất khổng lồ.
Giờ đây, khi bị buộc phải đóng cửa, nhiều sàn sẽ không thể chấp nhận ngồi nhìn những thiệt hại nặng nề xảy ra với mình.
Hướng đi của các sàn vàng
Hướng thứ nhất, và cũng là chung nhất, là chuyển sang hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán. Thời gian gần đây, nhiều công ty kinh doanh vàng đã ký những hợp đồng môi giới chứng khoán với các công ty môi giới hàng đầu.
Với công nghệ, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực và các mối quan hệ, các công ty này sẽ tận dụng tối đa ưu thế sẵn có. Bên cạnh đó, việc đóng cửa các sàn vàng cũng sẽ khiến một bộ phận khách hàng của các công ty này nhảy sang thị trường chứng khoán.
Hướng thứ hai, nhiều công ty kinh doanh vàng rất có thể sẽ hoạt động chui, tức là vẫn nhận tiền của khách hàng và mở tài khoản ở nước ngoài để tiếp tục kinh doanh qua mạng.
Hình thức này sẽ gây ra những rủi ro lớn hơn cho nhà đầu tư vàng, không chỉ là rủi ro kinh doanh mà còn là rủi ro đạo đức, do các sàn này hoạt động ngoài vòng pháp luật.
Cộng với việc một bộ phận nhà đầu tư có thể sẽ tự đăng ký trực tiếp kinh doanh vàng qua mạng với các công ty ở nước ngoài khiến lượng ngoại tệ chảy ra nước ngoài nhiều hơn thì đây là những hậu quả hoàn toàn trái ngược với mục tiêu mà Chính phủ đặt ra khi quyết định chấm dứt hoạt động của các sàn giao dịch vàng hiện nay.
Thực tế thời gian qua cho thấy, nhu cầu đầu tư vào vàng tài khoản là có thật. Việc các sàn vàng đóng cửa tạo ra nhu cầu cấp thiết cần phải có một sàn vàng tập trung do Nhà nước quản lý để phục vụ nhu cầu đầu tư vàng của các tổ chức và cá nhân hiện nay. Mô hình sàn vàng tập trung là một gợi ý đáng được quan tâm.
Mô hình nào cho các sàn vàng quốc gia?
Theo ý kiến của nhiều chuyên gia kinh tế, sàn giao dịch vàng quốc gia có thể hoạt động theo cơ chế như sàn chứng khoán, hoặc theo kiểu mô hình sàn giao dịch hàng hóa (như COMEX ở Mỹ) hoặc sàn giao dịch vàng ở Anh, theo đó, Nhà nước sẽ đứng ra tổ chức và quản lý sàn, các công ty kinh doanh vàng hiện nay có thể hoạt động với vai trò như là các công ty môi giới, có trách nhiệm nhận lệnh và quản lý tài khoản của khách hàng.
Giá cả trên sàn sẽ do cung cầu trên thị trường quyết định, Nhà nước chỉ có trách nhiệm tổ chức và quản lý chung tất cả các công ty môi giới thành viên.
Nếu theo mô hình này, Nhà nước cần đứng ra xây dựng cơ sở pháp lý cho trung tâm/sàn giao dịch, bao gồm cơ chế hoạt động của sàn, quy chế giao dịch, tổ chức lưu ký vàng tài khoản và vàng vật chất, hệ thống nhận lệnh, khớp lệnh.
Hiệp hội kinh doanh vàng Việt Nam cũng nên được đóng một vai trò quan trọng, cùng với cơ quan quản lý thống nhất và công nhận một số điều kiện và chuẩn mực giao dịch vàng, như hệ thống tài khoản vàng giao dịch, đơn vị hạch toán, điều kiện về vàng trong giao dịch, điều kiện giao hàng, các giao dịch nào thực hiện qua trung tâm; vay vàng thế nào, ứng trước thế nào…
Theo các chuyên gia kinh tế, mô hình sàn vàng Việt Nam nên đi từ trung tâm giao dịch tới sở giao dịch, như cách mà thị trường chứng khoán đã trải qua. Thời gian gần đây, cũng có ý kiến cho rằng, sàn vàng tập trung, nếu ra đời, nên giao về cho Sở giao dịch chứng khoán quản lý.
Những khó khăn của sàn vàng tập trung
Tuy nhiên, với quy mô thị trường còn nhỏ bé, rất có thể sàn vàng tập trung sẽ khó tránh được hiện tượng làm giá trên thị trường bởi các nhóm nhà đầu cơ, kiểu như Trung tâm giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh thời kỳ đầu.
Điều cần thiết là cơ quan quản lý sàn phải có biện pháp điều tiết và quản lý phù hợp, nhưng phải tránh trường hợp can thiệp theo kiểu tự doanh như nhiều chủ sàn vàng đã làm trong thời gian qua, gây thiệt hại cho những nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ.
Theo ông Nguyễn Trung Anh, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Vàng Vina thì cái khó của sàn vàng quốc gia là buộc phải là một sàn vàng vật chất nghiêm chỉnh, nghĩa là khách hàng muốn nộp hay rút vàng thì không được thu phí.
Nhưng nếu không được thu phí thì sẽ không hấp dẫn công ty môi giới và chủ sàn tham gia giao dịch vì họ hưởng lợi chủ yếu từ khoản phí cho mượn tiền/vàng. Lúc đó, khả năng cung cấp và hấp thụ vàng miếng của chủ sàn sẽ là một nhân tố quyết định.
Khi điều này xảy ra, giá trên sàn cũng sẽ không thể theo sát giá thế giới được nữa do cung-cầu không gặp nhau.
Khi giá vàng không theo sát giá thế giới, một hệ quả tất yếu xảy ra là sẽ xuất hiện tình trạng nhập lậu vàng vào khi giá vàng trong nước cao hơn giá quốc tế, và buôn lậu vàng ra nước ngoài nếu giá trong nước thấp hơn.
Sàn vàng tập trung cũng không thể duy trì hai loại giá vàng, gồm vàng có thể rút ra (giá chạy theo giá vàng vật chất) và vàng không thể rút ra (giá chạy theo giá thế giới). Vì điều này sẽ mang lại những khó khăn nhất định cho công tác quản lý của chủ sàn.
Để giải quyết những khó khăn này, có lẽ việc cho xuất nhập khẩu vàng không hạn chế và không cần hạn ngạch sẽ là một biện pháp hữu hiệu để đánh vào giới đầu cơ và ngăn chặn tình trạng buôn lậu vàng.
Nhưng với tình hình kinh tế còn nhiều khó khăn của Việt Nam hiện nay, nhập siêu vẫn đang lớn trong khi nguồn ngoại tệ thiếu hụt, việc cho phép nhập khẩu vàng không hạn chế là một quyết định cực kỳ khó khăn đối với các nhà hoạch định chính sách tại thời điểm này.
Để có thể quản lý tốt sàn vàng tập trung, thiết nghĩ các cơ quan Nhà nước trước khi bắt tay vào thực hiện cần đề ra những kế hoạch cụ thể, và chuẩn bị cách xử lý những tình huống có thể bất ngờ xảy ra. Điều quan trọng là cần có một khối lượng vàng vật chất thích hợp để có thể điều tiết thị trường theo sát giá thế giới, tránh gây thiệt hại cho các nhà đầu tư.
Về cơ bản, sàn vàng tập trung nên cần có sự liên kết với thế giới, bằng cách nên có một tổ chức đối ứng ở nước ngoài, để có thể điều tiết và can thiệp khi thị trường quá nóng và bị làm giá bởi giới đầu cơ.
Nguyên tắc hoạt động của sàn cũng cần đảm bảo tính độc lập, minh bạch, công bằng nhằm hạn chế các gian lận trong giao dịch như giao dịch nội gián, làm giá và các hoạt động trục lợi khác, và mục tiêu cao nhất là đảm bảo cho lợi ích thiết thực của nhà đầu tư./.
| Bài viết trên được đăng tải theo thỏa thuận bằng văn bản giữa tạp chí Doanh Nhân của VCCI và Vietnam+ |
(Doanh Nhân/Vietnam+)
