Thiếu điện cùng với những bất hợp lý trong quy hoạch ngành thép, ngành ximăng làvấn đề được nhiều đại biểu đề cập trong buổi thảo luận về tình hình kinh tế-xãhội tại hội trường sáng 1/11.
Công tác dự báo tình hình cung cấpđiện còn nhiều yếu kém
Đại biểu Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng), Huỳnh Ngọc Đáng, Phạm Thị Loan chorằng mặc dù đã có nhiều cố gắng song trong công tác dự báo tình hình cung cấpđiện còn nhiều yếu kém, quy hoạch thủy điện và chỉ đạo xử lý thiếu điện chưatốt. Tình trạng thiếu điện kéo dài gây ảnh hưởng đến sản xuất và sinh hoạt, gâybức xúc cho người dân.
Đại biểu Huỳnh Ngọc Đáng chỉ rõ hơn 10 năm qua, năm nào cũng thiếu điện.Để xảy ra thiếu điện là cản trở đất nước hướng tới mục tiêu trở thành nước côngnghiệp phát triển.
Làm rõ về vấn đề này, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết chưa bảo đảm cũngứng điện trong thời gian vừa qua có một phần trách nhiệm của Bộ Công Thương. Năm2010, đặc biệt trong trong mùa khô (từ tháng 5 đến tháng 7), tình hình cung ứngđiện có nhiều khó khăn do nhiều nguyên nhân.
Điều này trước hết có trách nhiệm về mặt chỉ đạo. Đó là việc thực hiệntổng sơ đồ phát triển điện giai đoạn 6 (2006-2010) và có tầm nhìn đến 2015. Nếuthực hiện theo đúng giai đoạn 6, Việt Nam sẽ không xảy ra tình trạng thiếu điệnnhư vừa rồi. Các kịch bản về tăng trưởng phụ tải điện đã dự báo trong tổng sơ đồ6 cho đến nay vẫn thể hiện dự báo đúng đắn.
Theo tính toán, từ 2006 đến 2015, bình quân tăng phụ tải điện từ 16-17% vàtrên thực tế, trong các năm qua (2007-2010) cũng tăng mức đó (15-16%). Năm 2010,dự báo là tăng 15,7%. Như vậy là dự báo về nhu cầu điện tương đối phù hợp vớidiễn biến nhưng trên thực tế việc huy động các nguồn điện vào sản xuất và cungứng điện có chậm trễ. Chậm trễ này do nhiều lý do, trong đó có vấn đề thiếu vốn.
Trong giai đoạn 2008-2009, đứng trước ảnh hưởng của khủng hoảng tài chínhvà kinh tế toàn cầu, Việt Nam đã có một số giải pháp thắt chặt chi tiêu, trongđó có giải pháp hạn chế đầu tư. Vì vậy, một số công trình trong ngành điện tronggiai đoạn 2008-2009 cũng rất khó khăn trong việc vay vốn, làm ảnh hưởng đến tiếnđộ đưa một số công trình điện vào huy động trong giai đoạn 2010 và một số nămsau.
Trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương cũng như Tập đoànĐiện lực Việt Nam và một số nhà phát điện độc lập (Tập đoàn Dầu khí Việt Nam,Tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam) tham gia vào việc cung ứng điện.
Chính phủ chỉ đạo trước hết để khắc phục tình trạng thiếu điện hiện naycũng như trong các năm tới, giải pháp quyết liệt nhất là phải đẩy nhanh tiến độxây dựng các công trình nguồn điện theo tổng sơ đồ 6 và sắp tới là tổng sơ đồ 7.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng chỉ đạo Bộ Công Thương và các ngành phải nhanhchóng đưa những công trình nhiệt điện mới xây dựng đã đi vào hoạt động phải ổnđịnh. Trong thời gian vừa qua, Việt Nam đã đưa một số nhà máy nhiệt điện chạythan vào hoạt động như Nhiệt điện Hải Phòng, Quảng Ninh, Cẩm Phả... các nhà máynày họat động chưa ổn định do những khiếm khuyết về mặt kỹ thuật.
Chính phủ yêu cầu cuối 2010, đầu 2011 phải đưa các nhà máy này vào hoạtđộng ổn định. Trong năm 2009, Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ, ngành xâydựng Đề án về tái cơ cấu ngành điện tuy nhiên do một số nội dung chưa đáp ứngđược nhu cầu nên vừa qua Chính phủ đã yêu cầu Bộ Công Thương tiếp tục phối hợpvới các bộ, ngành hoàn chỉnh Đề án này và từ nay đến cuối 2010 trình Chính phủ.
Theo yêu cầu của Chính phủ, dù khó khăn đến mấy, trong năm 2011-2012 phảibảo đảm nhu cầu điện cho tất cả sản xuất thiết yếu và phục vụ cho đời sống nhândân. Bộ Công Thương đang chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam triển khai việc tínhtoán và trong đó có phối hợp với các bộ, ngành, địa phương rà soát lại các côngtrình sử dụng điện không có hiệu quả, lãng phí, công nghệ lạc hậu. Ở đây có mộtsố công trình về thép, công nghiệp. Bộ Công Thương sẽ báo cáo Chính phủ cuối2010.
Bộ Công Thương cũng đang tiếp tục Đề án điều chỉnh giá điện theo hướng cơchế giá thị trường. Tuy nhiên, để thực hiện điều này phải bảo đảm các hộ khókhăn phải có hỗ trợ của nhà nước. Các hộ tiêu dùng khác phải có biện pháp vừakhuyến khích tiết kiệm điện vừa sử dụng điện có hiệu quả, cuối cùng cần tăngcường vận động tiết kiệm điện
Nhiều lãng phí trong quy hoạchngành ximăng và thép
Đề cập đến những bất cập, tình trạng tiền trảm, hậu tấu trong quy hoạchngành ximăng và thép, gây lãng phí lớn, đại biểu Lê Như Tiến (Quảng Trị) chỉ rarằng chỉ một tỉnh miền Đông Nam Bộ có tới 18 dự án thép trong đó đa phần làngoài quy hoạch, khiến cho ngành điện hụt hơi với ngành thép. Đại biểu đề nghịChính phủ chấn chỉnh ngay các dự án ngoài quy hoạch, lách quy hoạch.
Báo cáo trước Quốc hội về tình hình quy hoạch ximăng, Bộ trưởng Bộ XâyDựng Nguyễn Hồng Quân cho biết quy hoạch ngành và lãnh thổ là 2 phạm trù khácnhau.
Nói về quy hoạch ngành, nếu xét trong quan hệ cung-cầu ximăng, các dựa ánximăng trong nước thì hiện nay cung đang vượt cầu. Năm 2010, Việt Nam tiêu thụkhoảng 51,5 triệu tấn/năm, dự báo đến cuối năm sẽ có khoảng 55-56 triệu tấn/năm.
Nhiệm vụ quan trọng nhất là mục tiêu bình ổn thị trường, cung-cầu nhấttrí. Bộ Xây dựng xác định quy hoạch vật liệu trên các vùng nguyên liệu theo 6vùng nguyên liệu ximăng, gắn với phát triển kinh tế-xã hội của từng vùng.
Thị trường ximăng Việt Nam có đặc điểm miền bắc nguyên liệu dồi dào, cunglớn nhưng cầu thấp, miền Nam ngược lại. Khi làm quy hoạch ximăng cũng phải tínhđến điều này để bảo đảm cân đối, hợp giữa các vùng miền và cân đối cung-cầu.
Bộ Xây dựng dự báo trong những năm tới thị trường ximăng sẽ tiếp tục tăng.Hiện nay, các dự án ximăng đưa vào quy hoạch đang bảo đảm cung phù hợp với cầu.Bộ Xây dựng đang đề xuất với Chính phủ các biện pháp tăng cường tiêu thụ ximănghơn nữa kể cả trong việc đưa ximăng vào các công trình giao thông, thủy lợi,quốc lộ. Việc này đang được bàn với bộ Giao thông Vận tải.
Thứ hai là tăng các dự án đầu tư vào vật liệu xây dựng không nung thay thếcho gạch, ngói, đất sét nung, giúp không chỉ giải quyết vấn đề tiêu thụximăng còn môi trường, tiêu thụ năng lượng, đất đai... Thủ tướng Chính phủ đãphê duyệt Đề án này. Hiện nay, cả nước đang có 10 dự án xây dựng nhà máy sảnxuất vật liệu không nung và hai nhà máy đã đi vào sản xuất.
Thứ ba là tính đến tăng cường xuất khẩu ximăng, trên cơ sở tính toán thịtrường. Việc điều chỉnh quy hoạch cân đối cung-cầu ximăng do Thủ tướng Chính phủphê duyệt năm 2005, Bộ Xây dựng chuẩn bị trình Thủ tướng Chính phủ để điềuchỉnh, phê duyệt nhằm bảo đảm bình ổn ximăng trong cả nước.
Ở nhiều địa phương, nhất là các địa phương nghèo muốn tăng cường đầu tưnhưng không biết được bức tranh cung-cầu trên thị trường nên để xảy ra tìnhtrạng cung nhiều hơn cầu. Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng cũng là vấn đề. Cần một quátrình thay đổi nhận thức, sự phối hợp với các bộ ngành, địa phương. Bộ Xây dựngđang giúp Chính phủ tuyên truyền về vấn đề này
Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng cho biết thời gian vừa qua đúng là cótình trạng một số dự án thép nằm ngoài quy hoạch. Việc này cũng tương tự như vấnđề quy hoạch ximăng.
Đối với một số địa phương, đặc biệt là những địa phương còn nghèo rất mongmuốn có đầu tư nên không tránh khỏi tình trạng một số nơi có những dự án nằmngoài quy hoạch.
Vừa qua, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương đã phối hợp vớicác bộ, ngành, địa phương rà soát lại quy hoạch ngành thép trên tinh thần. Quyhoạch ngành thép phải xác định quy hoạch “cứng”- những dự án nằm trong quy hoạchmới được phép triển khai.
Thứ hai là qua rà soát, kiểm tra, nếu phát hiện các dự án nằm ngoài quyhoạch, họat động không hiệu quả phải thay đổi thiết bị, nếu không đáp ứng đượcphải đình chỉ, thậm chí là chấm dứt hợp đồng.
Thứ ba là tăng cường công tác kiểm tra, phối hợp cùng với các ngành, cácđịa phương để bảo đảm quy hoạch thép đáp ứng được yêu cầu, trong đó tập trungvào các dự án sản xuất phôi thép, hạn chế các dự án sản xuất thép sản phẩm./.
Công tác dự báo tình hình cung cấpđiện còn nhiều yếu kém
Đại biểu Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng), Huỳnh Ngọc Đáng, Phạm Thị Loan chorằng mặc dù đã có nhiều cố gắng song trong công tác dự báo tình hình cung cấpđiện còn nhiều yếu kém, quy hoạch thủy điện và chỉ đạo xử lý thiếu điện chưatốt. Tình trạng thiếu điện kéo dài gây ảnh hưởng đến sản xuất và sinh hoạt, gâybức xúc cho người dân.
Đại biểu Huỳnh Ngọc Đáng chỉ rõ hơn 10 năm qua, năm nào cũng thiếu điện.Để xảy ra thiếu điện là cản trở đất nước hướng tới mục tiêu trở thành nước côngnghiệp phát triển.
Làm rõ về vấn đề này, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết chưa bảo đảm cũngứng điện trong thời gian vừa qua có một phần trách nhiệm của Bộ Công Thương. Năm2010, đặc biệt trong trong mùa khô (từ tháng 5 đến tháng 7), tình hình cung ứngđiện có nhiều khó khăn do nhiều nguyên nhân.
Điều này trước hết có trách nhiệm về mặt chỉ đạo. Đó là việc thực hiệntổng sơ đồ phát triển điện giai đoạn 6 (2006-2010) và có tầm nhìn đến 2015. Nếuthực hiện theo đúng giai đoạn 6, Việt Nam sẽ không xảy ra tình trạng thiếu điệnnhư vừa rồi. Các kịch bản về tăng trưởng phụ tải điện đã dự báo trong tổng sơ đồ6 cho đến nay vẫn thể hiện dự báo đúng đắn.
Theo tính toán, từ 2006 đến 2015, bình quân tăng phụ tải điện từ 16-17% vàtrên thực tế, trong các năm qua (2007-2010) cũng tăng mức đó (15-16%). Năm 2010,dự báo là tăng 15,7%. Như vậy là dự báo về nhu cầu điện tương đối phù hợp vớidiễn biến nhưng trên thực tế việc huy động các nguồn điện vào sản xuất và cungứng điện có chậm trễ. Chậm trễ này do nhiều lý do, trong đó có vấn đề thiếu vốn.
Trong giai đoạn 2008-2009, đứng trước ảnh hưởng của khủng hoảng tài chínhvà kinh tế toàn cầu, Việt Nam đã có một số giải pháp thắt chặt chi tiêu, trongđó có giải pháp hạn chế đầu tư. Vì vậy, một số công trình trong ngành điện tronggiai đoạn 2008-2009 cũng rất khó khăn trong việc vay vốn, làm ảnh hưởng đến tiếnđộ đưa một số công trình điện vào huy động trong giai đoạn 2010 và một số nămsau.
Trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương cũng như Tập đoànĐiện lực Việt Nam và một số nhà phát điện độc lập (Tập đoàn Dầu khí Việt Nam,Tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam) tham gia vào việc cung ứng điện.
Chính phủ chỉ đạo trước hết để khắc phục tình trạng thiếu điện hiện naycũng như trong các năm tới, giải pháp quyết liệt nhất là phải đẩy nhanh tiến độxây dựng các công trình nguồn điện theo tổng sơ đồ 6 và sắp tới là tổng sơ đồ 7.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng chỉ đạo Bộ Công Thương và các ngành phải nhanhchóng đưa những công trình nhiệt điện mới xây dựng đã đi vào hoạt động phải ổnđịnh. Trong thời gian vừa qua, Việt Nam đã đưa một số nhà máy nhiệt điện chạythan vào hoạt động như Nhiệt điện Hải Phòng, Quảng Ninh, Cẩm Phả... các nhà máynày họat động chưa ổn định do những khiếm khuyết về mặt kỹ thuật.
Chính phủ yêu cầu cuối 2010, đầu 2011 phải đưa các nhà máy này vào hoạtđộng ổn định. Trong năm 2009, Bộ Công Thương đã phối hợp với các bộ, ngành xâydựng Đề án về tái cơ cấu ngành điện tuy nhiên do một số nội dung chưa đáp ứngđược nhu cầu nên vừa qua Chính phủ đã yêu cầu Bộ Công Thương tiếp tục phối hợpvới các bộ, ngành hoàn chỉnh Đề án này và từ nay đến cuối 2010 trình Chính phủ.
Theo yêu cầu của Chính phủ, dù khó khăn đến mấy, trong năm 2011-2012 phảibảo đảm nhu cầu điện cho tất cả sản xuất thiết yếu và phục vụ cho đời sống nhândân. Bộ Công Thương đang chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam triển khai việc tínhtoán và trong đó có phối hợp với các bộ, ngành, địa phương rà soát lại các côngtrình sử dụng điện không có hiệu quả, lãng phí, công nghệ lạc hậu. Ở đây có mộtsố công trình về thép, công nghiệp. Bộ Công Thương sẽ báo cáo Chính phủ cuối2010.
Bộ Công Thương cũng đang tiếp tục Đề án điều chỉnh giá điện theo hướng cơchế giá thị trường. Tuy nhiên, để thực hiện điều này phải bảo đảm các hộ khókhăn phải có hỗ trợ của nhà nước. Các hộ tiêu dùng khác phải có biện pháp vừakhuyến khích tiết kiệm điện vừa sử dụng điện có hiệu quả, cuối cùng cần tăngcường vận động tiết kiệm điện
Nhiều lãng phí trong quy hoạchngành ximăng và thép
Đề cập đến những bất cập, tình trạng tiền trảm, hậu tấu trong quy hoạchngành ximăng và thép, gây lãng phí lớn, đại biểu Lê Như Tiến (Quảng Trị) chỉ rarằng chỉ một tỉnh miền Đông Nam Bộ có tới 18 dự án thép trong đó đa phần làngoài quy hoạch, khiến cho ngành điện hụt hơi với ngành thép. Đại biểu đề nghịChính phủ chấn chỉnh ngay các dự án ngoài quy hoạch, lách quy hoạch.
Báo cáo trước Quốc hội về tình hình quy hoạch ximăng, Bộ trưởng Bộ XâyDựng Nguyễn Hồng Quân cho biết quy hoạch ngành và lãnh thổ là 2 phạm trù khácnhau.
Nói về quy hoạch ngành, nếu xét trong quan hệ cung-cầu ximăng, các dựa ánximăng trong nước thì hiện nay cung đang vượt cầu. Năm 2010, Việt Nam tiêu thụkhoảng 51,5 triệu tấn/năm, dự báo đến cuối năm sẽ có khoảng 55-56 triệu tấn/năm.
Nhiệm vụ quan trọng nhất là mục tiêu bình ổn thị trường, cung-cầu nhấttrí. Bộ Xây dựng xác định quy hoạch vật liệu trên các vùng nguyên liệu theo 6vùng nguyên liệu ximăng, gắn với phát triển kinh tế-xã hội của từng vùng.
Thị trường ximăng Việt Nam có đặc điểm miền bắc nguyên liệu dồi dào, cunglớn nhưng cầu thấp, miền Nam ngược lại. Khi làm quy hoạch ximăng cũng phải tínhđến điều này để bảo đảm cân đối, hợp giữa các vùng miền và cân đối cung-cầu.
Bộ Xây dựng dự báo trong những năm tới thị trường ximăng sẽ tiếp tục tăng.Hiện nay, các dự án ximăng đưa vào quy hoạch đang bảo đảm cung phù hợp với cầu.Bộ Xây dựng đang đề xuất với Chính phủ các biện pháp tăng cường tiêu thụ ximănghơn nữa kể cả trong việc đưa ximăng vào các công trình giao thông, thủy lợi,quốc lộ. Việc này đang được bàn với bộ Giao thông Vận tải.
Thứ hai là tăng các dự án đầu tư vào vật liệu xây dựng không nung thay thếcho gạch, ngói, đất sét nung, giúp không chỉ giải quyết vấn đề tiêu thụximăng còn môi trường, tiêu thụ năng lượng, đất đai... Thủ tướng Chính phủ đãphê duyệt Đề án này. Hiện nay, cả nước đang có 10 dự án xây dựng nhà máy sảnxuất vật liệu không nung và hai nhà máy đã đi vào sản xuất.
Thứ ba là tính đến tăng cường xuất khẩu ximăng, trên cơ sở tính toán thịtrường. Việc điều chỉnh quy hoạch cân đối cung-cầu ximăng do Thủ tướng Chính phủphê duyệt năm 2005, Bộ Xây dựng chuẩn bị trình Thủ tướng Chính phủ để điềuchỉnh, phê duyệt nhằm bảo đảm bình ổn ximăng trong cả nước.
Ở nhiều địa phương, nhất là các địa phương nghèo muốn tăng cường đầu tưnhưng không biết được bức tranh cung-cầu trên thị trường nên để xảy ra tìnhtrạng cung nhiều hơn cầu. Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng cũng là vấn đề. Cần một quátrình thay đổi nhận thức, sự phối hợp với các bộ ngành, địa phương. Bộ Xây dựngđang giúp Chính phủ tuyên truyền về vấn đề này
Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng cho biết thời gian vừa qua đúng là cótình trạng một số dự án thép nằm ngoài quy hoạch. Việc này cũng tương tự như vấnđề quy hoạch ximăng.
Đối với một số địa phương, đặc biệt là những địa phương còn nghèo rất mongmuốn có đầu tư nên không tránh khỏi tình trạng một số nơi có những dự án nằmngoài quy hoạch.
Vừa qua, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương đã phối hợp vớicác bộ, ngành, địa phương rà soát lại quy hoạch ngành thép trên tinh thần. Quyhoạch ngành thép phải xác định quy hoạch “cứng”- những dự án nằm trong quy hoạchmới được phép triển khai.
Thứ hai là qua rà soát, kiểm tra, nếu phát hiện các dự án nằm ngoài quyhoạch, họat động không hiệu quả phải thay đổi thiết bị, nếu không đáp ứng đượcphải đình chỉ, thậm chí là chấm dứt hợp đồng.
Thứ ba là tăng cường công tác kiểm tra, phối hợp cùng với các ngành, cácđịa phương để bảo đảm quy hoạch thép đáp ứng được yêu cầu, trong đó tập trungvào các dự án sản xuất phôi thép, hạn chế các dự án sản xuất thép sản phẩm./.
Thanh Vân-Phúc Hằng (TTXVN/Vietnam+)
