AfCFTA có thể tạo đột phá cho thương mại hàng hải ở châu Phi

Ảnh minh họa. (Nguồn: commonwealthbc.com)

Trang unctad.org đã đăng bài phân tích báo cáo của Hội nghị Liên hợp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD), cho rằng Hiệp định Thương mại tự do lục địa châu Phi (AfCFTA) có thể tạo đột phá đối với thương mại hàng hải ở châu Phi.

Báo cáo “Đánh giá về vận tải hàng hải năm 2021” của UNCTAD đã chỉ ra những xu hướng tích cực trong thương mại hàng hải có thể duy trì tăng trưởng kinh tế ở châu Phi, đặc biệt là việc AfCFTA có hiệu lực và tiềm năng của công nghệ để tạo thuận lợi cho thương mại và vận tải của châu lục.

Tiềm năng của AfCFTA

AfCFTA, bắt đầu có hiệu lực từ tháng 1/2021, được thiết kế nhằm mục đích tăng cường thương mại nội khối châu Phi bằng cách loại bỏ thuế nhập khẩu.

Dự kiến hiệp định này giúp tăng gấp đôi kim ngạch thương mại hiện nay nếu các hàng rào phi thuế quan được giảm bớt.

UNCTAD ước tính rằng thỏa thuận này có thể thúc đẩy thương mại nội khối châu Phi tăng khoảng 33% và giảm 51% thâm hụt thương mại của châu Phi.

Khu vực thương mại tự do lục địa châu Phi có ý nghĩa quan trọng đối với vận tải biển và thương mại dịch vụ.

[Infographics] Thương mại hàng hải tăng mạnh trong những thập kỷ qua

Báo cáo của UNCTAD đánh giá: “AfCFTA dự kiến sẽ làm tăng nhu cầu đối với các phương thức vận tải khác nhau, bao gồm cả vận tải hàng hải, điều sẽ làm tăng yêu cầu đầu tư cho cơ sở hạ tầng và thiết bị - như cảng và tàu trong trường hợp vận tải hàng hải.”

Báo cáo nhấn mạnh nhu cầu quan trọng về tài trợ và phát triển cơ sở hạ tầng, dịch vụ giao thông thích hợp ở châu Phi để hỗ trợ kết nối hàng hải nhằm hiện thực hóa đầy đủ các lợi ích của AfCFTA.

Nghiên cứu khác của Ủy ban Kinh tế về châu Phi của Liên hợp quốc (UNECA) với tầm nhìn đến năm 2030 chỉ ra rằng lượng hàng hóa vận chuyển bằng tàu biển sẽ tăng từ 58 triệu tấn lên 132 triệu tấn khi AfCFTA có hiệu lực.

Nghiên cứu của UNECA cho biết Comoros, Gabon, Gambia, Ghana, Madagascar, Mauritius, Mozambique, Namibia và Somalia sẽ chứng kiến sự gia tăng lưu lượng hàng hóa qua các cảng của những nước này vào năm 2030 nhờ AfCFTA.

Nếu các dự án cơ sở hạ tầng cần thiết được thực hiện, đội tàu biển của châu Phi dự kiến sẽ tăng 188% đối với hàng rời và 180% đối với hàng container.

Những thách thức vẫn còn

Báo cáo của UNCTAD cũng nêu rõ những thách thức tiếp tục đè nặng lên lĩnh vực hàng hải, bao gồm thời gian cập cảng dài đối với tàu thuyền, các vấn đề liên quan đến kết nối vận tải biển và lượng vận chuyển hàng hải giảm bởi tình trạng gián đoạn do đại dịch COVID-19 gây ra.

Châu Phi dự kiến sẽ chứng kiến sự phục hồi về sản lượng và nhập khẩu hàng hóa, nhưng với tỷ lệ khiêm tốn hơn so với các khu vực khác trên thế giới. Năm 2020, thương mại hàng hải của châu Phi giảm và hiệu quả hoạt động của cảng container bị tụt hậu.

UNCTAD ước tính thương mại hàng hải quốc tế của châu Phi, bao gồm cả hàng hóa được bốc và dỡ hàng, đã giảm 7,6% trong năm 2020.

Trong khi năm 2021 chứng kiến sự phục hồi của thương mại hàng hóa thế giới, thì sự phục hồi này không đồng đều, với xuất khẩu từ châu Phi và Trung Đông vẫn chịu áp lực.

Năm 2020, đóng góp của châu Phi vào thương mại container toàn cầu vẫn tương đối thấp với các cảng container trên lục địa này chiếm 3,9% thị phần lưu lượng cảng container toàn cầu, con số này của châu Á là gần 2/3 và châu Âu là 14,9%.

Báo cáo lưu ý rằng thời gian dài nhất mà tàu container cập cảng nói chung diễn ra tại châu Phi, đặc biệt là ở Nigeria, Sudan và Tanzania.

Maroc là một ngoại lệ và là một trong những quốc gia có thời gian tàu thuyền cập cảng ngắn nhất thế giới. Tanger Med (Maroc) cũng là cảng được kết nối tốt nhất của châu Phi vào năm 2020.

Báo cáo phân tích cụ thể hiệu suất và lợi nhuận của cảng dựa trên các thành viên của mạng lưới cảng thuộc chương trình Quản lý cảng “TrainForTrade” của UNCTAD, cho thấy những thách thức vẫn còn hiện hữu đối với Châu Phi.

Chẳng hạn, năm 2020, lợi nhuận trung bình của các cảng trong mạng lưới giảm 12% ở châu Âu, 17% ở châu Á và 25% ở châu Phi. Châu Mỹ Latinh không có gì thay đổi.

Các số liệu đáng chú ý khác từ báo cáo của UNCTAD

Trung Quốc đang tìm cách đa dạng hóa các nguồn cung và ngày càng hướng tới châu Phi. Năm 2020, thương mại tính theo tấn/dặm do các tàu chở hàng tạo ra trên tuyến châu Phi-Trung Quốc tăng lên, bao gồm cả sự gia tăng các chuyến hàng quặng sắt từ Nam Phi.

Guinea cũng có thể là nhà cung cấp lớn khác bởi nước này có trữ lượng lớn quặng sắt chất lượng cao chưa được khai thác. Guinea dự kiến sẽ bắt đầu vận chuyển quặng sắt từ năm 2026, điều này sẽ thúc đẩy nhu cầu vận chuyển hàng rời khô. Quốc gia Tây Phi này đã là nhà cung cấp bôxít hàng đầu thế giới, phần lớn trong số đó được chuyển đến Trung Quốc.

Các cổng thông tin thương mại (TIP) của UNCTAD đang cung cấp một trang mạng tương ứng với mỗi quốc gia, giúp các thương nhân dễ dàng truy cập thông tin về các quy định và thủ tục thương mại, đặc biệt liên quan đến Hiệp định Tạo thuận lợi thương mại (TFA) của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Đông Phi có hệ thống TIP tiên tiến nhất. Chẳng hạn như ở Kenya, tính minh bạch hơn và sự đơn giản hóa 52 thủ tục thương mại cho đến nay đã giảm 110 giờ chờ đợi và giảm 482 USD phí hành chính./.

(Vietnam+)