Ông Phạm Lương Sơn, Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam. (Ảnh: PV/Vietnam+) Cơ quan Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã thừa nhận việc tỷ lệ hưởng lương hưu của lao động nữ từ ngày 01/01/2018 sẽ khiến không ít người lao động hụt hẫng vì quyền lợi bị giảm đi đáng kể. Để cân đối lợi ích hài hòa cho người lao động, Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Phạm Lương Sơn đã có buổi trả lời phỏng vấn báo chí về đề xuất điều chỉnh tỷ lệ hưởng lương hưu cho lao động nữ theo lộ trình.
[Bảo hiểm xã hội từ năm 2018: Đóng nhiều hơn để hưởng nhiều hơn]
- Xin ông cho biết Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu đối với người lao động từ ngày 01/01/2018 thay đổi như thế nào?
Ông Phạm Lương Sơn: Theo quy định tại khoản 2 Điều 56 Luật BHXH năm 2014 thì từ ngày 01/01/2018, sẽ bắt đầu thay đổi cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu. Việc điều chỉnh tỷ lệ hưởng lương hưu đối với lao động nam có lộ trình trong 5 năm, còn lao động nữ thì không có lộ trình.
Để đạt tỷ lệ hưởng tối đa là 75% thì lao động nữ đủ 55 tuổi, nghỉ hưu từ ngày 01/01/2018 trở đi phải đủ 30 năm đóng bảo hiểm xã hội mới được hưởng tối đa 75% , trong khi hiện nay chỉ cần đủ 25 năm.
Đối với lao động nam, nghỉ hưu năm 2018 phải đủ 31 năm đóng bảo hiểm xã hội, nghỉ năm 2019 phải đủ 32 năm, nghỉ năm 2020 phải đủ 33 năm, nghỉ năm 2021 phải đủ 34 năm và nghỉ từ năm 2022 trở đi phải đủ 35 năm đóng bảo hiểm xã hội mới được hưởng tỷ lệ tối đa là 75%, hiện nay chỉ cần đủ 30 năm.
- Việc thay đổi tỷ lệ hưởng lương hưu đối áp dụng ngay lao động từ ngày 01/01/2018 đang gây sốc cho lao động nữ khi bị giảm một tỷ lệ lương hưu khá lớn, là cơ quan thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, ông đánh giá thế nào về quy định này?
Ông Phạm Lương Sơn: Quy định cách tính lương hưu đối với lao động nữ từ ngày 01/01/2018 trở đi không phải là quy định mới. Chúng ta đã áp dụng quy định này từ năm 1995 đến hết năm 2002 theo quy định của Điều lệ bảo hiểm xã hội ban hành kèm theo Nghị định số 12/CP ngày 26/1/1995 của Chính phủ.
Từ năm 2003, khi Chính phủ sửa đổi Điều lệ bảo hiểm xã hội theo Nghị định số 01/2003/NĐ-CP ngày 09/01/2003 thì cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu đối với lao động nữ mới thay đổi theo công thức: 15 năm đầu đóng bảo hiểm xã hội tính bằng 45%; mỗi năm đóng bảo hiểm xã hội tiếp theo được tính thêm 3%; tối đa là 75%.
Việc điều chỉnh của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 là đưa công thức tính mức lương hưu đối với lao động nữ quay trở lại trước đây, chứ không phải là chính sách mới. Còn đối với lao động nam, từ năm 1995 đến nay để đạt được hưởng lương hưu ở mức cao tối đa 75% thì đều phải có 30 năm đóng bảo hiểm xã hội (từ năm 2003 đến nay số năm lao động nam đóng BHXH luôn cao hơn lao động nữ 5 năm).
Theo tôi quan điểm cho rằng cách tính lương hưu từ năm 2018 trở đi đối với lao động nữ là bất bình đẳng giới là chưa thấu đáo. Bởi lẽ, khi kết thúc lộ trình thay đổi cách tính lương hưu, để đạt được tỷ lệ hưởng lương hưu ở mức tối đa thì số năm đóng bảo hiểm xã hội của lao động nam vẫn luôn cao hơn lao động nữ là 5 năm. Vấn đề là đối với lao động nữ thì áp dụng ngay nên tâm lý hụt hẫng, tác động mạnh hơn.
Chi trả lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội. (Ảnh: Dương Ngọc/TTXVN) - Vậy thì việc thay đổi chính sách này sẽ tác động như thế nào đến người lao động nữ, thưa ông?
Ông Phạm Lương Sơn: Trước hết, phải khẳng định rằng, việc thay đổi cách tính lương hưu từ năm 2018 trở đi không chỉ tác động đến lao động nữ mà có tác động chung đến tất cả người lao động. Tuy nhiên, tác động đến lao động nam là từng bước theo lộ trình, còn với lao động nữ thì không có lộ trình.
Theo dự báo của chúng tôi, năm 2018 sẽ có khoảng 49.700 lao động nữ nghỉ hưu đúng tuổi 55 và cách tính lương hưu mới sẽ tác động đến khoảng 21.000 lao động nữ chưa có thời gian đóng bảo hiểm xã hội đủ 30 năm, tương ứng với 43% lao động nữ nghỉ hưu. Những người lao động nữ này sẽ có tỷ lệ hưởng lương hưu thấp hơn có cùng thời gian đóng bảo hiểm xã hội nghỉ hưu năm 2017 từ 4-10%.
- Bảo hiểm xã hội Việt Nam có đề xuất điều chỉnh việc tính lương hưu như thế nào để giảm sốc cho người lao động nữ, thưa ông?
Ông Phạm Lương Sơn: Trong tháng 10 vừa qua, tại cuộc họp với Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) bàn các phương án xử lý chênh lệch về cách tính lương hưu giữa lao động nam và lao động nữ, đại diện Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã đề xuất phương án áp dụng lộ trình điều chỉnh cách tính lương hưu đối với lao động nữ theo lộ trình trong 5 năm.
15 năm đầu đóng bảo hiểm xã hội vẫn tính bằng 45%, sau đó nghỉ hưu năm 2018 thì 8 năm tiếp the mỗi năm tính thêm 3%, sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%; nghỉ hưu năm 2019 thì 6 năm tiếp theo, mỗi năm tính thêm 3%; sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%.
[Tính toán phương án bảo đảm quyền lợi cho lao động nghỉ hưu]
Nghỉ hưu năm 2020 thì 4 năm tiếp theo mỗi năm cộng 3%; sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%; nghỉ hưu năm 2021: 2 năm tiếp theo, mỗi năm cộng 3%; sau đó cứ mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%; nghỉ hưu từ năm 2022 trở đi: Các năm tiếp theo mỗi năm tính thêm 2%, tối đa 75%.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất lộ trình điều chỉnh lương hưu cho lao động nữ trong vòng 5 năm. (Ảnh: Dương Ngọc/TTXVN) Theo phương án này, để đạt được tỷ lệ hưởng lương hưu ở mức tối đa là 75% thì lao động nữ nghỉ hưu trong năm 2018 phải có 26 năm đóng bảo hiểm xã hội; nghỉ hưu trong năm 2019 phải có 27 năm; trong năm 2020 là 28 năm; năm 2021 là 29 năm; từ năm 2022 trở đi là 30 năm.
Như vậy, phương án này hoàn toàn tương đồng với lộ trình thay đổi cách tính lương hưu như đối với lao động nam; nghĩa là khi kết thúc lộ trình vào năm 2022, để đạt được tỷ lệ hưởng 75% thì cả lao động nam và nữ đều phải có số năm đóng bảo hiểm xã hội tăng thêm 5 năm (mỗi năm tăng thêm 1 năm đóng); đồng thời, đảm bảo tính hài hòa trong quá trình cải cách chính sách.
Tuy nhiên, để đưa ra được quyết định dừng hay thực hiện theo lộ trình khoản 2, Điều 56 Luật Bảo hiểm xã hội thì theo quy trình chung, sau khi Chính phủ thống nhất phương án sẽ báo cáo Quốc hội và Quốc hội sẽ quyết định.
- Xin cảm ơn ông!
Ngày 3/11, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam đã có văn bản gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đề nghị xem xét, sửa đổi cách tính lương hưu đối với lao động nữ quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 theo hướng vẫn thực hiện như quy định cũ của Luật BHXH năm 2006.
Ngày 4/11, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cũng đã trình Chính phủ phương án giãn lộ trình điều chỉnh tỷ lệ hưởng lương hưu.
