Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải chủ trì họp báo. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+) Hiện chỉ có 9 loại hoa quả của Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch vào thị trường Trung Quốc, còn lại các mặt hàng nông sản khác muốn xuất khẩu thì phải qua tiểu ngạch.
Đây là thông tin được Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đưa ra tại buổi Họp báo thường kỳ do Bộ Công Thương tổ chức chiều 12/1, tại Hà Nội.
Đầu ra chưa ổn định
Thứ trưởng Hải cho hay hiện sự nhìn nhận, đầu tư của người nông dân vẫn chưa theo kịp với yêu cầu của thị trường.
"Chỉ khi nào các doanh nghiệp lớn tham gia và đưa thành các chuỗi (đầu ra họ lo, giống của họ), tìm cách phối hợp với nông dân và đạt được tiêu chuẩn của thị trường xuất khẩu thì mới không còn chuyện giải cứu," ông nói.
[Đề nghị Trung Quốc khôi phục thông quan tại các cửa khẩu đang tạm dừng]
Thông tin thêm, bà Nguyễn Cẩm Trang, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cũng chỉ ra nhiều nguyên nhân.
Trong đó, nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp là do Trung Quốc tạm dừng thông quan ở hầu hết các cửa khẩu. Với những cửa khẩu mở thì quy trình giao nhận kiểm soát chặt chẽ để kiểm soát dịch bệnh.
"Thực tế, từ năm 2020 - 2021, tình hình dịch bệnh khó khăn nhưng với sự vào cuộc bộ ngành địa phương thì việc xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc vẫn đạt tăng trưởng tích cực. Nhưng từ khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát phía Bắc thì Trung Quốc có quan ngại kiểm soát dịch bệnh, nên dù đã có nỗ lực giao thiệp với bạn để không gián đoạn giao thương, nhưng phía bạn vẫn kiểm soát chặt chẽ," bà Cẩm Trang cho hay.
Ngoài ra, điểm yếu cố hữu tồn tại lâu nay được nêu ra chính là việc sản xuất chưa bám sát tín hiệu, nhu cầu thị trường nhập khẩu.
Theo đại diện Cục Xuất nhập khẩu, chất lượng và bao gói chưa được quan tâm đúng mức đáp ứng yêu cầu; việc truy suất nguồn gốc đáp ứng nhu cầu vẫn còn hạn chế, nên khó xuất khẩu chính ngạch và chủ yếu sử dụng hình thức trao đổi cư dân biên giới.
Sản xuất phải theo tín hiệu thị trường
Bà Cẩm Trang cho biết Việt Nam đã có đàm phán về thuế song đàm phán quản lý chất lượng còn hạn chế khi chỉ có 9 sản phẩm đáp ứng yêu cầu, việc kiểm dịch chặt chẽ khi 100% sản phẩm trái cây xuất sang Trung Quốc phải kiểm dịch.
Trước diễn biến hàng hóa ùn ứ tại cửa khẩu, các bộ, ngành và địa phương đã tích cực tháo gỡ và khuyến cáo doanh nghiệp, điều tiết về mặt tiến độ, tháo gỡ cho hàng hóa bị ùn ứ.
Lãnh đạo Bộ Công thương cũng tổ chức các đoàn công tác đến tỉnh biên giới; trao đổi với phía bạn để có giải pháp kịp thời, ngay trước mắt.
"Đến nay, tình hình có tiến triển tích cực và nhiều cửa khẩu được thông quan trở lại, chính quyền Quảng Tây cho phép mở cửa khẩu Đông Hưng; mặt hàng thanh long bắt đầu được thông quan qua Lào Cai…," bà Cẩm Trang thông tin.
Tuy nhiên để giải quyết vấn đề tồn tại nhiều năm qua của xuất khẩu nông sản, đại diện Cục Xuất nhập khẩu cũng khuyến nghị người dân và doanh nghiệp tập trung nâng tầm chất lượng sản phẩm trái cây, nông sản, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cũng như xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc và thâm nhập vào các thị trường đã ký kết các FTA để tận dụng ưu đãi thuế quan từ thị trường này.
Bộ Công Thương cũng đề nghị địa phương cần quan tâm đến kế hoạch kết nối cung cầu ngay từ đầu vụ, đặc biệt là với người mua, khách hàng tại Trung Quốc.
"Kinh nghiệm từ các địa phương như Bắc Giang, Hải Dương đã làm rất tốt việc kết nối giao thương ngay từ đầu vụ nên vài năm gần đây, không có tình trạng tắc nghẽn với vải thiều ở các địa phương này. Bộ Công Thương cũng sẽ phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là đơn vị đàm phán về kiểm dịch để có nhiều loại quả hơn xuất khẩu sang Trung Quốc và rút ngắn tỷ lệ trái cây phải kiểm dịch," Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu nói.
Liên quan tới vấn đề kho vận, logistics cảng biển, đây cũng là một điểm nghẽn dẫn đến tình trạng ùn tắc cảng biển hoặc chi phí kho vận tăng cao, theo bà Trang, Bộ Công Thương đã phối hợp với Bộ Giao thông Vận tải báo cáo Thủ tướng Chính phủ để đề xuất các giải pháp để tháo gỡ khó khăn do ùn tắc trước đây tại cảng Cát Lái khi các địa phương giãn cách trong bối cảnh COVID.
"Chúng tôi cũng đề nghị Hiệp hội logistics Việt Nam, Hiệp hội Cảng biển có biện pháp giảm phí lưu kho lưu bãi để giảm khó khăn cho doanh nghiệp khi lưu thông thông qua vận tải đường biển," bà Trang nhấn mạnh thêm.
Bà Nguyễn Cẩm Trang, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương tại buổi họp báo chiều 12/1. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+) Bà Lê Việt Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước cho hay khi xảy ra vấn đề "dội hàng" từ cửa khẩu, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ban hành Chỉ thị 14 ngày 29/12/2021 về việc tăng cường hỗ trợ tiêu thụ nông sản tại thị trường trong nước nhằm giảm áp lực cho thị trường xuất khẩu trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp.
"Đến nay, các kênh phân phối lớn nhất đã lên các chương trình tiêu thụ hàng Tết lồng ghép với chương trình kích cầu gắn với bình ổn thị trường, tiêu thụ hàng Tết với nhiều chương trình khuyến mại hấp dẫn," bà Nga nói.
Dẫn chứng từ việc nhiều sản phẩm nông sản, như Cam Hà Giang, Nhãn lồng Hưng Yên... được tiêu thụ với giá cao và ổn định, đại diện Vụ Thị trường trong nước cho rằng: "Nếu địa phương quan tâm hỗ trợ nông dân tìm kiếm thị trường sẽ rất tành công trong tiêu thụ hàng hoá, bắt kịp tín hiệu thị trường,"
Cũng theo bà Nga, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ và được phê duyệt Đề án đổi mới phương thức tiêu thụ nông sản tại Quyết định 194 được phê duyệt cuối tháng 2/2021, trong đó nêu rõ quan điểm, mục tiêu, giải pháp để sắp tới có bước ngoặt trong tiêu thụ nông sản
"Với nguyên nhân khách quan về chống dịch khác nhau giữa các quốc gia đã làm đứt gãy chuỗi cung ứng thì đây là khó khăn và doanh nghiệp cần vào cuộc chung tay hỗ trợ người nông dân," bà Nga nêu ý kiến./.
