Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) đã thoát khỏi cơn suy thoáikéo dài. Đó là một tín hiệu vui. Nhưng các nhà lãnh đạo chính trị vàgiới chuyên gia kinh tế ở châu Âu biết rằng phía trước đang còn rấtnhiều thách thức to lớn, đà phục hồi và tăng trưởng của kinh tế châu Âuchưa thật chắc chắn.
Chính vì thế, những chính sách, những biện pháp cảicách - từ ngân hàng, tài chính đến đầu tư, sản xuất v.v... - đã triểnkhai lâu nay sẽ phải tiếp tục được thực hiện nhằm bảo đảm để nhữngchuyển biến tích cực vừa mới ghi nhận được sẽ không bị đảo ngược.
Mấynăm qua, khu vực ngân hàng châu Âu đã lâm vào cảnh khốn khó và buộcphải đẩy mạnh tái cơ cấu để trụ lại. Làn sóng đóng cửa các chi nhánhngân hàng đã bùng lên khắp châu Âu, được coi là một biện pháp quan trọngtrong nỗ lực tiết giảm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Thu hẹp quy mô
Các ngân hàng tại châu Âu đang tiếp tục đóng cửa nhiều chi nhánh, ởtrong nước cũng như ngoài nước, để cắt giảm chi phí hoạt động. Bên cạnhđó, việc khách hàng sử dụng các dịch vụ ngân hàng trực tuyến và qua điệnthoại di động càng làm khách hàng rời xa mô hình ngân hàng truyềnthống.
Theo số liệu do hãng tin Reuters phân tích từ thống kê củaNgân hàng Trung ương châu Âu (ECB), các ngân hàng đã đóng cửa 20.000 chinhánh trên khắp châu Âu trong vòng bốn năm qua đưa tổng số đơn vị còncòn hoạt động xuống 218.687 chi nhánh.
Như vậy các ngân hàng châu Âu đãcắt giảm bình quân 8% số chi nhánh kể từ khi xảy ra khủng hoảng tàichính toàn cầu và tiến trình này được dự đoán sẽ còn tiếp diễn trongnhiều năm. Riêng năm ngoái số chi nhánh ngân hàng bị cắt giảm là 5.500,tương ứng 2,5% tổng chi nhánh có mặt tại khu vực này, nhưng vẫn thấp hơncon số 7.200 chi nhánh ngừng hoạt động trong năm 2011.
Hy Lạp làmột trong những quốc gia chứng kiến số chi nhánh ngân hàng bị "khai tử"nhiều nhất trong năm 2012 với 5,7%. Hoạt động sáp nhập của các ngân hàngtrong nước đã khiến 219 chi nhánh phải đóng cửa. Xu hướng này được dựbáo sẽ còn kéo dài trong năm nay khi ngân hàng Piraeus xóa sổ một phầntrong tổng số 312 chi nhánh mua lại từ các nhà cho vay của Cộng hòa Síp trongtháng Ba.
Mạng lưới chi nhánh ngân hàng tại Ireland cũng giảm 3,3% vàđược nhận định tiếp tục giảm trong năm 2013. Trong khi đó, hệ thống chinhánh ngân hàng tại Italy cũng thu hẹp 3,1%.
Ngay cả nhiềunước có nền kinh tế được đánh giá là ổn định hơn như Anh, Đức, Phápcũng có số chi nhánh ngân hàng lần lượt giảm 5%, 8% và 3% vào năm ngoái
Tại Pháp các ngân hàng chủ chốt như BNP Paribas, Societe Generale vàCredit Agricole đã thể hiện rõ ý định cắt giảm chi phí do nguồn thu từcác chi nhánh đang bị thắt chặt bởi người tiêu dùng thắt lưng buộc bụng.
Nhưng theo ECB, ngành ngân hàng Pháp lại cắt giảm chi nhánh với tốc độchậm hơn Tây Ban Nha, với con số chỉ là 79 vào năm 2012. Pháp có nhiềuchi nhánh nhất ở châu Âu tính tới cuối năm ngoái với 38.450 chi nhánhtương đương 1 chi nhánh/1.709 dân. Trong vòng bốn năm tính đến cuối năm2012 Pháp giảm chưa tới 3% mạng lưới chi nhánh ngân hàng, trong khi tỷlệ cắt giảm các chi nhánh ngân hàng của Anh và Đức là 5% và hơn 8%. Sốchi nhánh ngân hàng bị cắt giảm tại Đan Mạch 1/3 và tại Hà Lan là 1/4.
Tại Cộng hòa Síp cứ 1.265 dân thì có một chi nhánh ngân hàng phục vụ và cácngân hàng bị rung chuyển do có mối quan hệ mật thiết với nền kinh tế HyLạp suy sụp, cũng phải thu hẹp quy mô hoạt động sau khi nhận cứu trợ từEU.
Chuyển sang Xứ sở Sương mù, số liệu của ECB cho thấy số lượngchi nhánh ít thay đổi và duy trì ở mức 11.870. Tại Anh với mạng lưới chinhánh chỉ bằng 1/3 của Pháp hay Tây Ban Nha các ngân hàng đã cắt giảmgần một nửa số chi nhánh kể từ năm 1990. Các ông chủ ngân hàng cho rằngquy mô tối ưu là 700-800 chi nhánh đối với một ngân hàng hoạt động trênkhắp nước Anh. Nhưng không có ai trong số năm đại gia ngân hàng làm đượcnhư thế. Chẳng hạn Lloyds có số chi nhánh gấp ba lần (2.260), RoyalBank of Scotland có quy mô gấp đôi (1.750).
Tuy vậy tính đến nayLloyds đã đóng cửa chi nhánh và rút khỏi 17 nước. Theo kế hoạch, Lloydssẽ chỉ duy trì hoạt động kinh doanh dưới 10 quốc gia vào cuối năm 2014nhằm tập trung vào thị trường Anh.
Còn HSBC cho biết ngân hàng nàyvẫn đang trong quá trình cơ cấu lại hoạt động trên phạm vi toàn cầu bằngviệc tập trung vào các thị trường tăng trưởng cao ở châu Á. Từ đầu nămđến nay, HSBC đã đóng cửa hoặc bán lại 11 chi nhánh, nâng tổng số chinhánh mà ngân hàng này đã đóng cửa hoặc bán lại kể từ năm 2011 lên 54.
Trái ngược với xu thế thu hẹp hoạt động ở Tây Âu, ngành ngân hàng lạimở rộng hoạt động sang phía Đông. Chẳng hạn số chi nhánh lại gia tăngtại một số quốc gia Đông Âu như Ba Lan (tăng 4%), Cộng hòa Séc (tăng2,3%) và Lítva (tăng 1,8%).
Tuy vậy, nhiều ngân hàng thừa nhận họsẽ không cắt giảm các chi nhánh với tốc độ nhanh như dự tính do lo ngạimất khách hàng khi thu nhập đang phục hồi và lo ngại phản ứng của côngchúng và giới chính trị gia ở các nước như Anh, nơi một vài ngân hànglớn nhất được "cứu" bởi tiền của người đóng thuế.
Tây Ban Nha lao đao
Trong khi đó, hệ thống ngân hàng Tây Ban Nha từng phải xin cứu trợ quốctế 100 tỷ euro hồi năm ngoái cũng không tránh khỏi lao đao. Thực tế chothấy trước sức ép cắt giảm chi phí rất lớn do các khoản thua lỗ khổnglồ từ hoạt động cho vay tại Tây Ban Nha, một trong số các nền kinh tếđang gặp khó khăn nhất ở châu Âu, các ngân hàng đã cắt giảm 4,9%, tươngứng 1.963 chi nhánh tại nước này trong năm 2012.
Các ngân hàng tiếtkiệm không ngừng mở rộng từng biến Tây Ban Nha thành đất nước có mạnglưới ngân hàng nhiều nhất châu Âu. Nhưng giờ đây chính mạng lưới ngânhàng một thời bùng nổ đó lại bị ảnh hưởng nặng nề. Đến cuối năm 2012 sốchi nhánh tại đây đã giảm 17% so với bốn năm trước. Mặc dù vậy với38.200 chi nhánh đang hoạt động Tây Ban Nha vẫn có tỷ lệ chi nhánh tínhtheo đầu người cao hơn bất cứ một nước châu Âu nào khác với 1 chinhánh/1.210 dân.
Làn sóng sáp nhập ngân hàng Tây Ban Nha trong banăm qua phần nào lý giải cho sự cắt giảm mạnh mẽ các chi nhánh ngânhàng. Sự sụp đổ của lĩnh vực bất động sản năm 2008 làm gia tăng nợ xấu,sụt giảm thu nhập của ngành ngân hàng, dẫn tới phải xin cứu trợ của châuÂu càng cho thấy sự cấp bách phải cắt giảm quy mô hoạt động. Số liệu từNgân hàng Trung ương Tây Ban Nha cho thấy trong ba tháng đầu năm nay đãcó gần 700 chi nhánh bị đóng cửa.
Cắt giảm chi nhánh trên khắpchâu Âu sẽ cho phép các ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động của cácchi nhánh còn giữ lại. Nhiều ngân hàng đang hướng tới mục tiêu xây dựngquầy giao dịch nhìn và cảm nhận tương tự như mô hình cửa hàng Apple kếthợp nhân viên giao dịch tại quầy và công nghệ. Nhưng đây là sự quá độ cónguy cơ làm hàng triệu khách hàng tụt hậu, trừ khi ngân hàng duy trìdịch vụ tối thiểu tại quầy. Chẳng hạn ở Corral de Ayllon, một ngôi làngTây Ban Nha gần Maderuelo, nơi hầu hết cư dân là nông dân và người vềhưu, thay đổi thói quen sẽ không dễ dàng.
Theo báo cáo giám sát lầnthứ ba được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) công bố ngày 15/7, hệ thống ngânhàng của Tây Ban Nha, từng thoát khỏi tình trạng vỡ nợ hồi năm ngoái nhờgói cứu trợ từ "bộ ba" chủ nợ quốc tế trị giá 41,3 tỷ euro (53 tỷ USD),đang dần mạnh lên nhưng vẫn đang đối mặt với nhiều nguy cơ.
IMFcho rằng các cuộc cải cách trong lĩnh vực tài chính của Tây Ban Nha hiệnvẫn đang đi đúng hướng, nhưng nguy cơ đối với nền kinh tế và hệ thốngngân hàng nước này vẫn còn rất cao, xuất phát từ khó khăn chung của nềnkinh tế trong nước và thế giới./.
Chính vì thế, những chính sách, những biện pháp cảicách - từ ngân hàng, tài chính đến đầu tư, sản xuất v.v... - đã triểnkhai lâu nay sẽ phải tiếp tục được thực hiện nhằm bảo đảm để nhữngchuyển biến tích cực vừa mới ghi nhận được sẽ không bị đảo ngược.
Mấynăm qua, khu vực ngân hàng châu Âu đã lâm vào cảnh khốn khó và buộcphải đẩy mạnh tái cơ cấu để trụ lại. Làn sóng đóng cửa các chi nhánhngân hàng đã bùng lên khắp châu Âu, được coi là một biện pháp quan trọngtrong nỗ lực tiết giảm chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Thu hẹp quy mô
Các ngân hàng tại châu Âu đang tiếp tục đóng cửa nhiều chi nhánh, ởtrong nước cũng như ngoài nước, để cắt giảm chi phí hoạt động. Bên cạnhđó, việc khách hàng sử dụng các dịch vụ ngân hàng trực tuyến và qua điệnthoại di động càng làm khách hàng rời xa mô hình ngân hàng truyềnthống.
Theo số liệu do hãng tin Reuters phân tích từ thống kê củaNgân hàng Trung ương châu Âu (ECB), các ngân hàng đã đóng cửa 20.000 chinhánh trên khắp châu Âu trong vòng bốn năm qua đưa tổng số đơn vị còncòn hoạt động xuống 218.687 chi nhánh.
Như vậy các ngân hàng châu Âu đãcắt giảm bình quân 8% số chi nhánh kể từ khi xảy ra khủng hoảng tàichính toàn cầu và tiến trình này được dự đoán sẽ còn tiếp diễn trongnhiều năm. Riêng năm ngoái số chi nhánh ngân hàng bị cắt giảm là 5.500,tương ứng 2,5% tổng chi nhánh có mặt tại khu vực này, nhưng vẫn thấp hơncon số 7.200 chi nhánh ngừng hoạt động trong năm 2011.
Hy Lạp làmột trong những quốc gia chứng kiến số chi nhánh ngân hàng bị "khai tử"nhiều nhất trong năm 2012 với 5,7%. Hoạt động sáp nhập của các ngân hàngtrong nước đã khiến 219 chi nhánh phải đóng cửa. Xu hướng này được dựbáo sẽ còn kéo dài trong năm nay khi ngân hàng Piraeus xóa sổ một phầntrong tổng số 312 chi nhánh mua lại từ các nhà cho vay của Cộng hòa Síp trongtháng Ba.
Mạng lưới chi nhánh ngân hàng tại Ireland cũng giảm 3,3% vàđược nhận định tiếp tục giảm trong năm 2013. Trong khi đó, hệ thống chinhánh ngân hàng tại Italy cũng thu hẹp 3,1%.
Ngay cả nhiềunước có nền kinh tế được đánh giá là ổn định hơn như Anh, Đức, Phápcũng có số chi nhánh ngân hàng lần lượt giảm 5%, 8% và 3% vào năm ngoái
Tại Pháp các ngân hàng chủ chốt như BNP Paribas, Societe Generale vàCredit Agricole đã thể hiện rõ ý định cắt giảm chi phí do nguồn thu từcác chi nhánh đang bị thắt chặt bởi người tiêu dùng thắt lưng buộc bụng.
Nhưng theo ECB, ngành ngân hàng Pháp lại cắt giảm chi nhánh với tốc độchậm hơn Tây Ban Nha, với con số chỉ là 79 vào năm 2012. Pháp có nhiềuchi nhánh nhất ở châu Âu tính tới cuối năm ngoái với 38.450 chi nhánhtương đương 1 chi nhánh/1.709 dân. Trong vòng bốn năm tính đến cuối năm2012 Pháp giảm chưa tới 3% mạng lưới chi nhánh ngân hàng, trong khi tỷlệ cắt giảm các chi nhánh ngân hàng của Anh và Đức là 5% và hơn 8%. Sốchi nhánh ngân hàng bị cắt giảm tại Đan Mạch 1/3 và tại Hà Lan là 1/4.
Tại Cộng hòa Síp cứ 1.265 dân thì có một chi nhánh ngân hàng phục vụ và cácngân hàng bị rung chuyển do có mối quan hệ mật thiết với nền kinh tế HyLạp suy sụp, cũng phải thu hẹp quy mô hoạt động sau khi nhận cứu trợ từEU.
Chuyển sang Xứ sở Sương mù, số liệu của ECB cho thấy số lượngchi nhánh ít thay đổi và duy trì ở mức 11.870. Tại Anh với mạng lưới chinhánh chỉ bằng 1/3 của Pháp hay Tây Ban Nha các ngân hàng đã cắt giảmgần một nửa số chi nhánh kể từ năm 1990. Các ông chủ ngân hàng cho rằngquy mô tối ưu là 700-800 chi nhánh đối với một ngân hàng hoạt động trênkhắp nước Anh. Nhưng không có ai trong số năm đại gia ngân hàng làm đượcnhư thế. Chẳng hạn Lloyds có số chi nhánh gấp ba lần (2.260), RoyalBank of Scotland có quy mô gấp đôi (1.750).
Tuy vậy tính đến nayLloyds đã đóng cửa chi nhánh và rút khỏi 17 nước. Theo kế hoạch, Lloydssẽ chỉ duy trì hoạt động kinh doanh dưới 10 quốc gia vào cuối năm 2014nhằm tập trung vào thị trường Anh.
Còn HSBC cho biết ngân hàng nàyvẫn đang trong quá trình cơ cấu lại hoạt động trên phạm vi toàn cầu bằngviệc tập trung vào các thị trường tăng trưởng cao ở châu Á. Từ đầu nămđến nay, HSBC đã đóng cửa hoặc bán lại 11 chi nhánh, nâng tổng số chinhánh mà ngân hàng này đã đóng cửa hoặc bán lại kể từ năm 2011 lên 54.
Trái ngược với xu thế thu hẹp hoạt động ở Tây Âu, ngành ngân hàng lạimở rộng hoạt động sang phía Đông. Chẳng hạn số chi nhánh lại gia tăngtại một số quốc gia Đông Âu như Ba Lan (tăng 4%), Cộng hòa Séc (tăng2,3%) và Lítva (tăng 1,8%).
Tuy vậy, nhiều ngân hàng thừa nhận họsẽ không cắt giảm các chi nhánh với tốc độ nhanh như dự tính do lo ngạimất khách hàng khi thu nhập đang phục hồi và lo ngại phản ứng của côngchúng và giới chính trị gia ở các nước như Anh, nơi một vài ngân hànglớn nhất được "cứu" bởi tiền của người đóng thuế.
Tây Ban Nha lao đao
Trong khi đó, hệ thống ngân hàng Tây Ban Nha từng phải xin cứu trợ quốctế 100 tỷ euro hồi năm ngoái cũng không tránh khỏi lao đao. Thực tế chothấy trước sức ép cắt giảm chi phí rất lớn do các khoản thua lỗ khổnglồ từ hoạt động cho vay tại Tây Ban Nha, một trong số các nền kinh tếđang gặp khó khăn nhất ở châu Âu, các ngân hàng đã cắt giảm 4,9%, tươngứng 1.963 chi nhánh tại nước này trong năm 2012.
Các ngân hàng tiếtkiệm không ngừng mở rộng từng biến Tây Ban Nha thành đất nước có mạnglưới ngân hàng nhiều nhất châu Âu. Nhưng giờ đây chính mạng lưới ngânhàng một thời bùng nổ đó lại bị ảnh hưởng nặng nề. Đến cuối năm 2012 sốchi nhánh tại đây đã giảm 17% so với bốn năm trước. Mặc dù vậy với38.200 chi nhánh đang hoạt động Tây Ban Nha vẫn có tỷ lệ chi nhánh tínhtheo đầu người cao hơn bất cứ một nước châu Âu nào khác với 1 chinhánh/1.210 dân.
Làn sóng sáp nhập ngân hàng Tây Ban Nha trong banăm qua phần nào lý giải cho sự cắt giảm mạnh mẽ các chi nhánh ngânhàng. Sự sụp đổ của lĩnh vực bất động sản năm 2008 làm gia tăng nợ xấu,sụt giảm thu nhập của ngành ngân hàng, dẫn tới phải xin cứu trợ của châuÂu càng cho thấy sự cấp bách phải cắt giảm quy mô hoạt động. Số liệu từNgân hàng Trung ương Tây Ban Nha cho thấy trong ba tháng đầu năm nay đãcó gần 700 chi nhánh bị đóng cửa.
Cắt giảm chi nhánh trên khắpchâu Âu sẽ cho phép các ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động của cácchi nhánh còn giữ lại. Nhiều ngân hàng đang hướng tới mục tiêu xây dựngquầy giao dịch nhìn và cảm nhận tương tự như mô hình cửa hàng Apple kếthợp nhân viên giao dịch tại quầy và công nghệ. Nhưng đây là sự quá độ cónguy cơ làm hàng triệu khách hàng tụt hậu, trừ khi ngân hàng duy trìdịch vụ tối thiểu tại quầy. Chẳng hạn ở Corral de Ayllon, một ngôi làngTây Ban Nha gần Maderuelo, nơi hầu hết cư dân là nông dân và người vềhưu, thay đổi thói quen sẽ không dễ dàng.
Theo báo cáo giám sát lầnthứ ba được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) công bố ngày 15/7, hệ thống ngânhàng của Tây Ban Nha, từng thoát khỏi tình trạng vỡ nợ hồi năm ngoái nhờgói cứu trợ từ "bộ ba" chủ nợ quốc tế trị giá 41,3 tỷ euro (53 tỷ USD),đang dần mạnh lên nhưng vẫn đang đối mặt với nhiều nguy cơ.
IMFcho rằng các cuộc cải cách trong lĩnh vực tài chính của Tây Ban Nha hiệnvẫn đang đi đúng hướng, nhưng nguy cơ đối với nền kinh tế và hệ thốngngân hàng nước này vẫn còn rất cao, xuất phát từ khó khăn chung của nềnkinh tế trong nước và thế giới./.
Hoàng Hà (TTXVN)
