Hà Nội hiện có tổng dân số khoảng 8,5 triệu người, mật độ dân số cao gấp 8,2 lần so với cả nước.
Mặc dù thành phố đã tích cực triển khai các giải pháp bảo vệ môi trường, nhưng do nhiều nguyên nhân, đặc biệt áp lực ngày càng lớn về tốc độ đô thị hóa nhanh đã tác động tiêu cực đến môi trường.
Đáng chú ý, tình trạng ô nhiễm môi trường do lượng nước thải sinh hoạt hầu hết chưa được xử lý đổ thẳng ra các sông, hồ khiến một số con sông ở Hà Nội trở thành dòng sông "chết," ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người dân.
Để khắc phục tình trạng này, thành phố Hà Nội đã và đang đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ mới về xử lý ô nhiễm môi trường nước trên hệ thống hồ, ao; phát triển hệ thống thoát nước và xử lý nước thải nhằm từng bước làm "sống lại" các dòng sông lớn, như sông Nhuệ, sông Đáy, sông Tô Lịch, sông Tích… Đồng thời, nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch mạng lưới thu gom, xử lý nước thải theo hướng nước thải phải được thu gom, xử lý ngay tại đầu nguồn.
Dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng xử lý nước thải Yên Xá là một trong những dự án trọng điểm của thành phố được khởi công xây dựng từ năm 2019 nhằm cải thiện môi trường cho các con sông quan trọng của Thủ đô.
Dự án có tổng mức đầu tư hơn 16.293 tỷ đồng, bao gồm 4 gói thầu chính với nhiệm vụ thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt hiện đang đổ thải trực tiếp xuống các dòng sông của Hà Nội và một phần các khu đô thị mới của quận Hà Đông, từ đó góp phần cải thiện môi trường cho sông Tô Lịch, sông Lừ, sông Sét.
Dự án khi đi vào vận hành dự kiến nâng tỷ lệ nước thải đô thị ở Hà Nội được xử lý lên gấp đôi, từ 276.300 m3/ngày đêm (đạt 28,8%) lên khoảng 546.300 m3/ngày đêm (đạt 50%), đảm bảo nước thải đổ ra sông Tô Lịch sẽ được làm sạch.
Theo đại diện lãnh đạo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố Hà Nội (chủ đầu tư của Dự án), sau thời gian khắc phục khó khăn, vướng mắc, nỗ lực tập trung thi công, đến nay, cả 2 gói thầu lớn nhất của Dự án (gói thầu số 1 xây dựng Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, gói thầu số 2 xây dựng hệ thống cống bao cho sông Tô Lịch và cống chính) đã cơ bản hoàn thành.
Chủ đầu tư đang tổng hợp hồ sơ trình Bộ Tài nguyên và Môi trường xin cấp phép xả thải để vận hành thử, sau đó sẽ xin phép triển khai vận hành chính thức trong năm 2024.
Cụ thể, gói thầu số 1 do nhà thầu Công ty JFE-TSK (Nhật Bản) thực hiện đã hoàn thành gần 100% khối lượng công việc với các hạng mục đường giao thông nội bộ và hoàn thiện trạm quan trắc, chạy thử nghiệm các thiết bị để làm cơ sở vận hành thử.
Gói thầu số 2 xây dựng hệ thống cống bao cho sông Tô Lịch và cống chính do nhà thầu Công ty Tekken Corporation (Nhật Bản) thi công cũng dự kiến "về đích" sớm hơn mục tiêu đề ra (tháng 3/2025) với khối lượng công việc hoàn thiện đạt khoảng 96%; dự kiến vận hành chính thức trong năm 2024.
Hiện, nhà thầu đã thi công xong 21,12/21,98km cống (trong đó, phần đào mở 2.22km, đạt 96%; phần khoan kích 13,2km, đạt 100%); phần cống nhánh thu gom nước thải 5,7km, đạt 87%; hố ga đã thi công 100 cái, đạt 94%).
Đại diện nhà thầu Công ty Tekken Corporation (Nhật Bản) cho biết mặc dù thi công trong điều kiện khắc nghiệt như mùi hôi thối từ sông, cống rãnh, có điểm thi công hẹp, không khí không lưu thông, thi công đêm ngày, mưa ngập; có điểm phải thi công thủ công dưới gầm cầu, công nhân bê từng bao tải cát đắp đê, dẫn dòng nước; đặc biệt vướng mắc khi mặt bằng thi công trùng vào các tiện ích hoặc cáp ngầm; thi công cống kích khoan vào các dị vật… Song nhờ sự chỉ đạo, tạo điều kiện của các sở, ban, ngành, chủ đầu tư, tư vấn, cùng sự cố gắng vận dụng kỹ thuật mới, phương án mới, công trình đã nhìn thấy "vạch đích" sớm hơn dự định.
Dự án xử lý nước thải Yên Xá có phạm vi thu gom nước thải sinh hoạt rất lớn với tổng công suất lên tới 270.000 m3/ngày đêm (gần bằng tổng công suất 276.300 m3/ngày đêm của cả 6 trạm/nhà máy xử lý nước thải đô thị tập trung trên địa bàn Hà Nội đã được đầu tư xây dựng, vận hành chính thức).
Do vậy, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng xử lý nước thải Yên Xá đã báo cáo thành phố sau khi hoàn thành chạy vận hành thử, nhà máy sẽ chuyển sang vận hành chính thức để đảm bảo nước thải được thu gom, xử lý liên tục trước khi đổ lại sông.
"150 điểm xả nước thải sinh hoạt chính ở ven sông Tô Lịch thay vì đổ thẳng xuống sông sẽ được thu gom về nhà máy để 'làm sạch.' Sau khi được xử lý, đảm bảo quy chuẩn, nước thải này sẽ được đổ trở lại sông Tô Lịch, sông Nhuệ. Mong mỏi của người dân Thủ đô về một dòng sông trong xanh và sạch hơn sẽ thành hiện thực," lãnh đạo Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng xử lý nước thải Yên Xá cho biết.
Đại diện nhà thầu thi công, ông Chong Jiun Yiat, Giám đốc điều hành Dự án xử lý nước thải Yên Xá (Công ty Tekken Corporation, Nhật Bản) cũng nhấn mạnh sau khi các gói thầu của dự án hoàn thành và Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá đi vào hoạt động, một lượng rất lớn nước thải sinh hoạt ở Hà Nội được làm sạch, không còn tình trạng nước thải bẩn đổ thẳng xuống sông Tô Lịch như hiện nay.
Về tiến độ thực hiện gói thầu số 3 và 4, hiện chủ đầu tư và nhà thầu đang tập trung giải quyết các vướng mắc để tiếp tục triển khai thi công, đảm bảo kế hoạch đưa toàn bộ dự án vào vận hành trong năm 2025.
Tại công trường thi công gói thầu số 4 (xây dựng hệ thống cống cho một phần khu vực Hà Đông và khu đô thị mới) có tổng chiều dài 11.160m, liên danh nhà thầu là Công ty cổ phần Xây dựng thương mại An Xuân Thịnh và Công ty cổ phần sông Đà 9 đã huy động tối đa nguồn nhân lực cùng trang thiết bị, máy móc để tiến hành thi công.
Nhà thầu này cam kết từ nay đến cuối năm 2024 sẽ hoàn thành khoảng 40-45% khối lượng công việc; đến tháng 10/2025 hoàn thành 100% kế hoạch, vượt 2 tháng so với giấy phép gia hạn của thành phố.
Riêng gói thầu số 3 (xây dựng hệ thống cống thu gom nước thải dọc sông Lừ) có chiều dài hơn 7.660m, do bị chậm tiến độ (mới đạt 10% khối lượng), thành phố đã chỉ đạo chủ đầu tư thực hiện các thủ tục chấm dứt hợp đồng với nhà thầu cũ; đồng thời khẩn trương lựa chọn nhà thầu khác để triển khai thi công ngay trong năm nay.
Tuy nhiên, để dự án hoàn thành đúng tiến độ, chủ đầu tư và các nhà thầu kiến nghị thành phố Hà Nội chỉ đạo các sở, ngành, quận, huyện quan tâm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến thủ tục hành chính.
Đặc biệt, đơn vị thi công gói thầu số 4 kiến nghị Sở Xây dựng và Sở Giao thông Vận tải ưu tiên cấp phép xây dựng, di chuyển thảm cỏ, cây xanh, hỗ trợ phân luồng giao thông khu vực thi công dự án; quận Hà Đông và huyện Thanh Trì tuyên truyền cho người dân sớm bàn giao mặt bằng, không cản trở, gây khó khăn cho đơn vị thi công.
Đánh giá hiệu quả Dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng xử lý nước thải Yên Xá, một số chuyên gia khẳng định việc nước thải sinh hoạt được thu gom triệt để đưa về Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá xử lý sẽ góp phần cải thiện rõ nét môi trường cho các dòng sông đang ô nhiễm nghiêm trọng tại Thủ đô, đặc biệt là sông Tô Lịch.
Song, các chuyên gia cũng lưu ý, để làm "sống lại" các dòng "sông chết," cùng với các giải pháp đang triển khai, Hà Nội cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ môi trường; phê phán và xử lý nghiêm những hành vi vi phạm lấn chiếm, xâm hại hệ thống thoát nước, xả rác phế thải, dầu mỡ… gây ô nhiễm các dòng sông.
Mới đây, tại buổi kiểm tra tiến độ triển khai Dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá, lãnh đạo Thành uỷ Hà Nội yêu cầu Ban Cán sự đảng Ủy ban Nhân dân thành phố chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ triển khai; đồng thời, chỉ đạo nghiên cứu tổng thể, sớm có báo cáo đề xuất giải pháp căn cơ, bảo đảm nhà máy vận hành an toàn, bền vững./.
Quyết liệt tháo gỡ vướng mắc, đưa dự án xử lý nước thải Yên Xá về đích
Để hoàn thành dự án xử lý nước thải Yên Xá, Bí thư Hà Nội đề nghị các đơn vị tạo mọi điều kiện để Chủ đầu tư, nhà thầu... được bàn giao mặt bằng, cấp phép và triển khai thi công đảm bảo tiến độ.
