Ngay khi Nghị quyết 57/2025/NQ-Hội đồng Nhân dân về vùng phát thải thấp được Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội thông qua, cùng với Chỉ thị 20/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ đã tạo ra cho Hà Nội một bước chuyển lịch sử trong lộ trình chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện.
Đây là những quyết sách đúng và trúng hiện thực hóa mục tiêu về một Hà Nội xanh, sạch, đẹp theo xu thế chung của các đô thị lớn trên thế giới.
Tuy nhiên, việc chuyển đổi không chỉ đơn thuần là thay đổi phương tiện mà còn là "bài toán" tổng hợp về hạ tầng kỹ thuật và sinh kế xã hội cần lời giải đồng bộ, thấu đáo.
Gỡ nút thắt hạ tầng
Thực tế cho thấy thách thức lớn nhất trong lộ trình chuyển đổi là sự thiếu hụt và chưa đồng bộ của hạ tầng trạm sạc.
Để hàng triệu người dân, nhất là các đội ngũ vận tải công nghệ (taxi, xe ôm công nghệ), yên tâm chuyển đổi, Hà Nội cần một mạng lưới trạm tiếp năng lượng sạch (sạc, đổi pin) dày đặc và tiện lợi. Theo đó, thời gian qua, Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội, cùng sở, ngành, doanh nghiệp và chính quyền địa phương liên quan đã và đang tích cực vào cuộc giải quyết nút thắt này.
Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long khẳng định thành phố Hà Nội đã nhìn thấy rất rõ hạ tầng trạm sạc là yếu tố then chốt. Nếu không chuẩn bị hạ tầng trạm sạc một cách bài bản và đồng bộ, việc chuyển đổi phương tiện xanh sẽ khó đạt kết quả như kỳ vọng. Do đó, ngay sau chỉ đạo của Ủy ban Nhân dân thành phố, Tổ công tác liên ngành do Sở Xây dựng Hà Nội làm Tổ trưởng đã triển khai rà soát và khảo sát thực địa trên diện rộng. Qua hai đợt triển khai khảo sát, Sở Xây dựng Hà Nội và các đơn vị, địa phương liên quan đã tổng hợp được 110 vị trí tiềm năng, phân bổ trên nhiều loại hình đất và nhiều khu vực khác nhau trên địa bàn thành phố, tập trung từ Vành đai 3 trở vào.
Kết quả cho thấy đa phần các vị trí đều phù hợp để lắp đặt trạm sạc. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là các cơ quan trung ương chưa ban hành đầy đủ các quy chuẩn quốc gia về trạm sạc. Sở Xây dựng đã báo cáo thành phố phương án lắp đặt thí điểm tại các bãi đỗ xe đang được cấp phép và các vị trí phù hợp trong kết quả khảo sát, để chủ động chuẩn bị hạ tầng trong thời gian tới.
Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đào Việt Long cũng làm rõ thêm thông tin, không phải trên toàn địa bàn Vành đai 3 chỉ triển khai trạm sạc tại 110 vị trí, mà đây mới là các điểm có thể thực hiện lắp đặt thí điểm ngay trong giai đoạn đầu. Sau quá trình tổng kết, đánh giá việc thí điểm, thành phố sẽ tiếp tục mở rộng mô hình ra các vị trí khác khác phù hợp với nhu cầu và điều kiện hạ tầng.
Bên cạnh đó, công nghệ hiện nay đã phát triển rất mạnh, xe máy điện không chỉ có thể sạc trực tiếp mà còn có thể đổi pin nhanh chóng. Sở Xây dựng Hà Nội cũng đang làm việc về đề xuất thiết lập hệ thống trạm đổi pin cho xe điện hai bánh. Đây cũng là một giải pháp quan trọng nhằm giảm lo ngại của người dân về thời gian tiếp nhiên liệu, đồng thời hạn chế nguy cơ cháy nổ khi sạc tại nhà hoặc các điểm không đảm bảo an toàn.
Đồng quan điểm về vấn đề phát triển hạ tầng trạm sạc, tuy nhiên Chuyên gia giao thông, Tiến sỹ Phan Lê Bình (Trưởng đại diện văn phòng tư vấn OCG Nhật Bản tại Việt Nam) cho rằng, việc xây dựng, triển khai hạ tầng trạm sạc nên hoạt động trên cơ sở nguyên lý thị trường. Nhà nước tạo ra những tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp có thể tham gia vào lĩnh vực đầu tư trạm sạc như một hoạt động kinh doanh sinh lời.
Theo Tiến sỹ Phan Lê Bình, nếu có được cơ chế, chính sách mà có lợi, doanh nghiệp sẽ tham gia và góp phần chia sẻ với nhà nước trong việc xây dựng trạm sạc. Việc có được các trạm xe máy đầu tiên sẽ giải quyết được căn cơ hơn vấn đề nóng hiện nay là một số chung cư băn khoăn việc sạc xe máy gây cháy nổ. Khi có thể sạc, đổi pin bên ngoài sẽ giảm được nhiều sự lo lắng cho người dân.
Bảo đảm sinh kế
Theo lộ trình, Hà Nội sẽ thí điểm chấm dứt mô tô, xe máy chạy xăng trong Vành đai 1 theo khung giờ từ 1/7/2026, mở rộng ra Vành đai 2 vào năm 2028 và Vành đai 3 từ năm 2030. Bài toán sinh kế trở nên đặc biệt quan trọng khi nhóm đối tượng chịu tác động trực tiếp là những người dân lao động sử dụng xe máy cũ làm phương tiện kiếm sống (xe ôm truyền thống, xe ôm công nghệ, người giao hàng...). Bởi đây là nhóm chịu ảnh hưởng trực tiếp, có tần suất di chuyển rất thường xuyên. Do đó, chính sách của thành phố Hà Nội là chuyển đổi có lộ trình, có hỗ trợ và đặt người dân vào trung tâm.
Bà Lê Thanh Thủy, Phó Trưởng phòng Quản lý môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, cho biết quan điểm của thành phố rất rõ ràng, đó là không đánh đổi an sinh xã hội để bảo vệ môi trường và cũng không hy sinh môi trường vì lợi ích ngắn hạn. Thành phố phải làm song song và làm bằng được. Thành phố cũng tin tưởng rằng một chính sách, một quy định, một kế hoạch, một chỉ thị được thực thi có hiệu quả chỉ khi có sự đồng hành của nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Khi đó mới có thể hy vọng một Thủ đô xanh, sạch đẹp, câu chuyện mưu sinh cũng bền vững hơn rất nhiều.
Ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, cho biết thêm thành phố đang nghiên cứu triển khai hệ thống chính sách hỗ trợ toàn diện, bảo đảm quá trình chuyển đổi diễn ra thuận lợi, khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế của thành phố. Với người dân, đặc biệt là chủ sở hữu xe máy xăng, thành phố sẽ có cơ chế hỗ trợ trực tiếp bằng tiền khi chuyển sang xe máy điện. Mức phổ thông được đề xuất là hỗ trợ 20% giá trị phương tiện, tối đa 5 triệu đồng. Với các hộ nghèo, mức hỗ trợ có thể lên tới 100% giá trị xe, tối đa 20 triệu đồng; còn hộ cận nghèo là 80%, tối đa 15 triệu đồng.
Theo ông Đào Việt Long, đây là nhóm chính sách rất quan trọng, bởi xe máy là phương tiện đi lại chính của phần lớn người dân Thủ đô. Bên cạnh hỗ trợ trực tiếp, người dân còn được hỗ trợ 30% tiền lãi vay nếu mua xe trả góp trong thời hạn tối đa 12 tháng. Điều này giúp giảm đáng kể chi phí ban đầu, vốn là rào cản lớn nhất khi người dân quyết định chuyển sang phương tiện xanh. Hiện nay, giá xe máy điện đã ở mức tương đối phù hợp với khả năng chi trả của đa số người dân. Tuy nhiên, thành phố sẽ chủ động làm việc với các nhà sản xuất và đơn vị phân phối xe máy điện, đề nghị tiếp tục tối ưu chi phí, giảm giá bán và đưa ra các gói ưu đãi phù hợp cho thị trường Hà Nội.
Với doanh nghiệp vận tải, thành phố đang xem xét có các chính sách tương tự để giảm chi phí đầu tư phương tiện mới. Doanh nghiệp vận tải hành khách, vận tải hàng hóa và các đơn vị cung ứng dịch vụ công ích sẽ được hỗ trợ 30% lãi vay ngân hàng trong tối đa 5 năm, có thể vay vốn ưu đãi từ Quỹ Đầu tư phát triển và Quỹ Bảo vệ môi trường của thành phố. Đây là nhóm đối tượng có tần suất hoạt động lớn, phát thải cao, nên việc hỗ trợ mạnh mẽ sẽ thúc đẩy quá trình chuyển đổi nhanh và hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, thành phố sẽ hỗ trợ 50% lệ phí đăng ký đối với xe mô tô, xe gắn máy chuyển đổi; riêng hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ 100%.
Các phương tiện xanh khác cũng được hỗ trợ 50% lệ phí đăng ký lần đầu. Đối với taxi và xe buýt là hai nhóm có mức độ đóng góp lớn vào giao thông đô thị nếu chuyển đổi và tiếp tục sử dụng biển số định danh đã cấp, sẽ được hỗ trợ 100% lệ phí. Ngoài ra, thành phố cũng đang rà soát phương án ưu đãi giá dịch vụ trông giữ xe cho phương tiện xanh; đặc biệt, các doanh nghiệp cho thuê xe đạp điện, xe máy điện công cộng được miễn phí sử dụng lòng đường, hè phố làm nơi để xe trong tối đa 5 năm…
Có thể nói, giải quyết “bài toán” hạ tầng và sinh kế là chìa khóa để Hà Nội thực hiện thành công lộ trình chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện. Với những chính sách hỗ trợ toàn diện về tài chính cho người dân, ưu đãi mạnh mẽ cho phát triển trạm sạc, cùng với lộ trình chuyển đổi linh hoạt, Hà Nội đang từng bước khẳng định quyết tâm xây dựng một thành phố xanh, phát triển bền vững, qua đó góp phần kiến tạo một Thủ đô sạch hơn, hiện đại hơn và đáng sống hơn./.
Hà Nội đưa ra nguyên tắc lựa chọn các vị trí lắp đặt trạm sạc cho xe điện
Các trí lắp trạm sạc điện đáp ứng nhu cầu thực tế gần khu đông dân cư, chung cư, trường học, chợ, tuyến xe buýt, hoặc nơi có nhu cầu di chuyển cao bằng xe máy, ôtô điện.
